اتاق‌های فکر غربی با چه شگردهایی به ناآرامی‌های ایران دامن زدند؟
در شکل‌گیری ناآرامی‌هایی که از اواخر شهریورماه پارسال به راه افتاد و سپس به اغتشاش تبدیل شد، رسانه‌های خارجی بویژه اتاق‌های فکر غربی نقش قابل توجهی داشتند. اندیشکده‌هایی همچون «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، شورای روابط خارجی امریکا، انستیتو خاورمیانه، رند، چتم هاوس، بروکینگز و کارنگی» در این زمینه جریان‌سازی کردند.
۲۵ شهریور سالروز درگذشت مهسا (ژینا) امینی بود؛ رخدادی که بهانه را برای جریان‌سازی رسانه‌های معاند و ضدنظام فراهم ساخت و همزمان، اندیشکده‌های غربی به میدان آمدند تا ناآرامی‌ها و اغتشاش‌ها را در کشورمان رقم بزنند.
در همین رابطه نگاهی به رویکرد و شگردهای رسانه‌ای آنها خواهیم انداخت.
القای اعتراض‌ها برای دستیابی به حقوق اولیه بشری
یکی از اندیشکده‌هایی که تلاش زیادی را برای ایجاد آشوب به کار بست، «شورای روابط خارجی» (CFR) امریکا بود که در فاصله درگذشت مرحومه مهسا امینی (۲۵ شهریور ۱۴۰۱) تا آبان‌ماه، یعنی در ۲ ماه، ۹ مطلب درباره وضعیت ایران به قلم اندیشمندان خود انتشار داد.
ریاست این اندیشکده را که متشکل از ۱۲ نفر اعم از وزیر امور خارجه امریکا، مدیران سیا، بانکداران، وکلا، چهره‌های شاخص و بزرگان رسانه‌های گروهی است، «ریچارد هاس» از سال ۲۰۰۳ برعهده دارد. این دیپلمات کهنه‌کار امریکایی، سال‌هاست در وزارت خارجه امریکا مشغول بوده و اصالتاً در یک خانواده یهودی متولد شده است.
به عنوان نمونه شورای روابط خارجی امریکا با انتشار مطلبی با عنوان «اعتراض‌های گسترده در سراسر ایران ادامه دارد» تلاش می‌کند جمهوری اسلامی را رژیمی سرکوبگر و شکست خورده جلوه دهد.
مشروعیت‌زدایی از نظام؛ هدف اصلی اتاق‌های فکر غربی
یکی از مهمترین موضوع‌هایی که تقریباً در بیشتر گزارش‌ها و وبینارهای مرتبط با اندیشکده‌های غربی به چشم می‌خورد، بحث مشروعیت نظام جمهوری اسلامی بود و این‌گونه القا می‌شد که این مشروعیت از دست رفته است.
«چتم هاوس» در گزارشی با عنوان «اعتراض‌های ایران، بحران مشروعیت آن را برجسته می‌کند» تلاش کرد نظام را ناکارآمد و غیرپاسخگو جلوه دهد. همچنین در این گزارش مفصل به ابعاد جانشینی رهبری پرداخته شد به آن امید که نظام را در یک بحران سیاسی عمیق به تصویر بکشد.
اندیشکده «بروکینگز» نیز در وبیناری با عنوان «آیا اعتراض‌ها در ایران به جمهوری اسلامی پایان می‌دهد؟» تلاش خود را برای مشروعیت‌زدایی از نظام به کار بست. این اندیشکده پیشتر نیز که در ایران اعتراض‌هایی به گرانی بنزین صورت گرفته بود، در گزارشی با عنوان «معترضان ایرانی به قلب مشروعیت انقلابی رژیم ضربه می‌زنند»، پروژه مشروعیت‌زدایی را دنبال می‌کرد.
پروژه ناامیدسازی و بزرگنمایی مشکل‌های اقتصادی
این روزها با نگاهی به بازارهای مختلف، روند رو به بهبود وضعیت اقتصادی به چشم می‌خورد اما در میانه ناآرامی‌ها، اندیشکده‌های غربی پروژه ناامیدسازی مردم را با هدف تبدیل اعتراض به اغتشاش در پیش گرفتند. در همین راستا اندیشکده «رند» در یکی از گزارش‌هایش با تمرکز بر ترسیم فضای ناامیدی نوشت: امروزه با توجه به اینکه یک سوم جمعیت زیر خط فقر زندگی می‌کنند، طبقه متوسط رو به تنزل است که به طور مداوم برای دستیابی به فرصت‌ها و فرار از تورم بالا به خارج از کشور مهاجرت می‌کند؛ بحران اقتصادی ممکن است محدودیت‌هایی را که نظام اسلامی برای فرصت‌های اقتصادی ایجاد کرده، تشدید کند. خشم نسبت به مشکل‌های اقتصادی کشور همراه با جنبش فمینیستی تند، به تشدید نارضایتی و ناآرامی‌ها کمک کرده است.
مطالبه تشدید تحریم ایران
«بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» (FDD) که نقش مهمی در شکل‌دهی سیاست خارجی واشنگتن در برابر ایران دارد، اوایل خردادماه پارسال یعنی نزدیک به چهار ماه پیش از اغتشاش‌ها و در بحبوحه اعتراض‌های پراکنده به گرانی در گزارشی با عنوان «اعتراض‌ها در ایران اوج گرفته، دولت بایدن می‌تواند کمک کند» به دولت و مقام‌های امریکا توصیه کرد این نوع اعتراض‌ها را جدی بگیرند و از آنها حمایت کنند.
این اندیشکده امریکایی به صراحت از ضرورت فروپاشی نظام جمهوری اسلامی سخن به میان آورد و در مطلبی نوشت: فرانسه، آلمان و امریکا ضمن تلاش برای احیای توافق هسته‌ای از سرکوب اعتراض‌ها و ناآرامی‌ها ناراحت شده‌اند. غرب پیشنهادهای سخاوتمندانه‌ای را برای ایران فراهم کرده اما اکنون باید به فشار روی آورد. امریکا باید با ازسرگیری تحریم‌های قبلی شورای امنیت علیه ایران، همراه با فشار دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی، تهران را ناکام و فروپاشی ایران را تسریع کند.
به نظر می‌رسد بیشتر مطالب انتشاریافته از اندیشکده دفاع از دموکراسی در راستای افزایش تحریم‌ها به بهانه اغتشاش‌ها جهت‌گیری داشته است. این اندیشکده امریکایی، دولت‌های غربی را به افزایش تنگناهای اقتصادی به بهانه تحریم سپاه و حاکمیت ترغیب می‌کند اما در واقع هدف افزایش فشار بر مردم ایران است تا به اعتراض خیابانی و آشوب ادامه دهند.
تلاش برای دسترسی به اینترنت ماهواره‌ای و استارلینک
در برهه‌ای که اعتراض‌ها به اغتشاش کشیده شد، اندیشکده‌های غربی همه تلاش خود را برای دسترسی مردم به اینترنت ماهواره‌ای و استارلینک به کار بستند تا این روند تداوم و تعمیق یابد.
بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در این باره نوشت: «در غیاب احزاب سیاسی و مطبوعات آزاد، اکنون معترضان از طریق پلتفرم‌های اینترنت‌محور، پیام‌رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی سازماندهی می‌شوند، (پس) ضروری است مردم ایران به اینترنت آزاد دسترسی داشته باشند تا هم در داخل کشور با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و سازماندهی انجام دهند و هم بتوانند این ویدیوها و روایت اعتراض‌های خود را به اشتراک بگذارند و در رسانه‌ها منتشر کنند.»
بنیاد کارنگی نیز به مقام‌های امریکایی توصیه کرد برای ارائه یک ابزار ارتباطی جایگزین به مردم ایران سرعت به خرج دهند تا توانایی نظام جمهوری اسلامی برای حفظ یا برقراری دوباره انحصار خود بر خطوط اینترنت و مخابرات فلج شود.
فشار بر کشورهای غربی برای خروج از برجام
یکی از اهداف اندیشکده‌های غربی آن بود که به‌دلیل مسائل داخلی ایران، کشورهای اروپایی عضو برجام نیز همانند امریکا از توافق خارج شوند و امریکای بایدن نیز گفت‌وگوهای غیرمستقیم با تهران را متوقف کند. بنیاد «کارنگی» در این باره نوشت: امریکا و متحدانش باید فشار بر تهران را افزایش دهند. با توجه به شرایط کنونی، وضعیت «بدون توافق» بر توافقی که به نظام ایران مشروعیت می‌بخشد، ارجحیت دارد. علاوه بر این، دارایی‌های ایران نیز باید مسدود شده و برای حمایت از مخالفان استفاده شود.
اندیشکده «میدل ایست اینستیتوت» یا «مؤسسه خاورمیانه» نیز در این باره نوشت: حمایت از برجام و حمایت از مردم ایران متقابل نیستند و نباید متقابل باشند... توافق هسته‌ای نباید بهانه‌ای برای نادیده گرفتن فریادهای مردم ایران برای شعار زن، زندگی، آزادی باشد.
بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها نیز «اشتیاق دولت بایدن برای احیای برجام» را نقد و به دولت بایدن توصیه می‌کند از گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران خارج شود زیرا «دستیابی به توافق در تضاد با حمایت دولت امریکا از تظاهرات در ایران قرار دارد و با حصول توافق و لغو تحریم‌ها، درآمدهای زیادی نصیب ایران می‌شود.»
شورای روابط خارجی امریکا نیز در گزارشی با عنوان «اعتراض‌های ایران، سخنرانی رئیسی در سازمان ملل و مذاکرات توافق هسته‌ای: چه باید دانست؟» با زیرسؤال بردن رئیس‌جمهوری کشورمان، نوشت: «سخنرانی رئیس‌جمهور رئیسی در مجمع عمومی سازمان ملل نشان می‌دهد ایران احتمالاً مواضع خود را در برابر مردم ایران و غرب ملایم‌تر نخواهد کرد... دولت ایران مدتهاست گفته به دنبال سلاح هسته‌ای نیست اما اگر برنامه هسته‌ای ایران از نظر اندازه و پیچیدگی به رشد خود ادامه دهد، در صورت تمایل بزودی قادر به ساخت بمب خواهد بود.»
از گشودن پرونده حقوق‌بشری تا تضعیف سپاه پاسداران
از دیگر راهکارهای پیشنهادی اندیشکده‌های غربی همچون بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها به دولت امریکا، استفاده از اعتراض‌ها و ناآرامی‌های اجتماعی در ایران برای اعمال تحریم‌های حقوق‌بشری علیه مقام‌های ایران بود. بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها می‌نویسد: دولت بایدن همان‌گونه که تعهد داده باید موضوع «حقوق بشر را در مرکز سیاست خارجی خود قرار دهد و سیاست اعمال تحریم‌های هدفمند علیه نیروهای امنیتی و نظامی و قضایی ایران را پیگیری کند.» تضعیف سپاه پاسداران از دیگر اهداف و پروژه‌هایی بود که اندیشکده‌های غربی در جریان ناآرامی‌ها دنبال می‌کردند. به عنوان نمونه «مؤسسه مطالعات اقتصاد بین‌الملل وین» که به دانشگاه وین در اتریش وابسته است نشستی با عنوان «پیامدهای جنبش انقلابی ایران» برگزار کرد؛ نشستی که در آن کارشناسان تأکید کردند «رهیافت» ذهن ایرانیان باید تغییر کند و القا شود که «اصلاحات از درون نظام» توهمی بیش نیست و تنها راه پیش رو «انقلاب و انحلال جمهوری اسلامی» است.
آنها طبق ارزیابی خود، یکی از سیاست‌های آتی و احتمالی جمهوری اسلامی را تقویت و برجسته‌سازی «ملی‌گرایی» در برابر «اسلام‌گرایی» اعلام کردند. آنان بر این نکته تأکید داشتند که ناکارآمد نشان دادن سپاه پاسداران و نظام جمهوری اسلامی موجب تضعیف این راهبرد جدید و کمک به پیشرانی فرایند «انقلابی» خواهد شد.
منبع: ایرنا
