ایلیا پیرولی
روزنامه نگار

افزایش اشتغال زنان و رشد سهم آنها در بخش صنعت را می‌توان یک اتفاق ویژه در پایان سال 1401 توصیف کرد. رخدادی که در بهار سال 1401 ادامه داشت. اصلی‌ترین علت افزایش شاغلان زن در بخش صنعت را می‌توان به تقاضای مؤثر در این بخش نسبت داد. افزایش مشارکت اقتصادی زنان در سال 1401 و تداوم آن در سال 1402، نشان از آن دارد که تقاضای اقتصاد کشور به نیروی انسانی بویژه در بخش صنعت با بهبود چشمگیر کسب و کار افزایشی شده است.
رشد تقاضای نیروی کار در اقتصاد کشور در بخش مردان نیز رخ داده است، اما شدت تقاضا در بخش زنان بیشتر بوده است. نشان به آن نشان که در پایان سال 1401، سهم زنان در بخش صنعت کشور، 0.8 درصد افزایش یافت، بطوری‌که سهم آنها که در پایان سال 1400، 26.1 درصد بود، در سال 1401 به 26.9 درصد افزایش یافت. بر این اساس، در سال 1400 تعداد شاغلان زن بخش صنعت 901 هزار و 585 نفر بود که با رشد 61 هزار و 680 نفر در زمستان 1401 به 963 هزار و 265 نفر افزایش یافت. پیش‌بینی می‌شود در داده‌های یک‌ساله 1401، تعداد شاغلان زن بخش صنعت به یک میلیون نفر افزایش یابد. تعداد زنان شاغل در بخش خدمات نیز با رشد مواجه شده است.
در بهار سال 1401، اشتغال‌پذیری زنان نیز روند صعودی داشته است، به‌طوری که در بهار امسال اشتغال زنان در بخش صنعت 2.1 درصد بیشتر از بهار سال گذشته بوده است. بر پایه داده‌های مرکز آمار ایران، در سه ماهه سال گذشته سهم صنعت در اشتغال زنان 23.3 درصد بوده که این میزان در بهار امسال به 25.4 درصد رسیده است.
بر این اساس، تعداد زنان شاغل در بخش صنعت در بهار سال گذشته 857 هزار نفر بوده که با افزایش 122 هزار نفری تعداد آنها به 980 هزار نفر رسیده است.
این رقم بیشتر از رقمی بود که در سال گذشته به ثبت رسیده و نشان می‌دهد که این روند در فصل‌های آتی سال‌جاری نیز ادامه خواهد داشت.
یکی از دلایل اصلی افزایش سهم و تعداد اشتغال زنان در بخش صنعت، تقاضای مؤثر در این بخش بوده است. به عبارتی این تقاضا باعث شده تا زنان تمایل خود را برای مشارکت نشان دهند. از طرفی تقاضایی که ایجاد شده کاملاً با شاخص‌های زنان جویای کار مطابقت داشته است.
به عبارتی در این مدت، دولت سیزدهم با ایجاد بستری مناسب، تولید را با کمترین نرخ تورم افزایش داده است و همین امر باعث شده تا سرمایه اندکی برای تولید یک فرصت شغلی بخصوص در بخش صنعت ایجاد شود. به همین دلیل رشد اشتغالزایی صنعتی در بهار امسال نسبت به دو سال گذشته افزایشی بوده است.

داده‌های آماری از اشتغال زنان
مشارکت اقتصادی زنان در بهار سال 1402 نسبت به همین بازه زمانی سال گذشته به 14.1 درصد رسید که نسبت به بهار سال گذشته 0.3 درصد رشد نشان می‌دهد.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که در بهار سال 1402 نسبت به بهار سال گذشته، نرخ بیکاری زنان هم در جمعیت 15 سال و بیشتر و هم در جمعیت 15 سال و بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کم شده است. داده‌ها نشان می‌دهند که در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، نرخ بیکاری جمعیت 15 سال و بیشتر در زنان با کاهش 1.3 درصدی مواجه شده و تعداد بیکاران به کمتر از 674 هزار نفر رسیده است.
در همین بازه زمانی گفته شده، نرخ بیکاری جمعیت زنان 15 ساله و بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز از 22.3 درصد به 21 درصد کاهش یافته و تعداد آنها به 469 هزار نفر رسیده است.
تحلیل داده‌های آماری نشان می‌دهد که از ابتدای سال 1400 تا انتهای سال 1401، اشتغال ایجاد شده برای زنان از منفی 662 هزار نفر به مثبت 137 هزار نفر رسیده بود. بر این اساس، از جمعیت فعال موجود 670 هزار و 350 زن بیکار هستند. داده‌های آماری نشان می‌دهد نرخ بیکاری زنان در زمستان سال گذشته نسبت به سال 97، با 3 درصد کاهش مواجه شده بود و این رقم از 19 درصد در سال 97 به 15.7 درصد در پایان سال 1401 رسیده بود. با وجود آنکه در زمستان سال گذشته نرخ بیکاری زنان با افزایش مواجه و به 15.7 درصد رسید اما این مسأله دغدغه‌ساز نبود زیرا نرخ مشارکت اقتصادی در این فصل با رشد مواجه شد و رشد نرخ بیکاری امری طبیعی محسوب می‌شود. همچنین نرخ بیکاری زنان دانش‌آموخته نیز در پایان سال 1401 نسبت به سال 97، با 7.3 درصد کاهش به 20.9 درصد رسید.

دلایل افزایش اشتغال زنان
گفته می‌شود برای یافتن دلیلی که وقتی نرخ بیکاری کاهشی ونرخ مشارکت اقتصادی افزایشی می‌شود، حتماً شاخص‌های تولید و محیط کسب و کار بهبود پیدا کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اقتصاد ایران بستر لازم را برای تقاضای مؤثر برای سرمایه انسانی و به نوعی، تحصیلات و مهارت بالا را فراهم کرده است. به همین خاطر است که اشتغال زنان آن هم در بخش صنعتی با رشد مواجه شده است. وقتی که دولت سیزدهم توانست بر نوسانات نرخ ارز چیره شود و سیاست تثبیت را بخوبی اجرایی کند و ارزان‌سازی اشتغالزا نیز با کاهش هزینه‌های تولید در دستور کار خود قرار دهد، واضح است که اقتصاد اشتغال‌پذیر می‌شود.
توقف روند نزولی سرمایه‌گذاری خارجی و مثبت شدن آن در دولت سیزدهم از دیگر عوامل اصلی افزایش تقاضا در بازار کار بوده است. در زمستان 1400 که به تدریج سیاست‌های اقتصادی دولت سیزدهم به ثمر نشست، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در کشور رشد چشمگیری داشت. طبق گزارش بانک مرکزی، در زمستان 1400 تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نسبت به زمستان 1399 بیش از 14 درصد افزایش یافت.
براساس گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد)، ایران در سال گذشته میلادی یعنی سال 2022 برابر با سال 1401، با جذب ۱.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی، رتبه چهارم را در بین کشورهای غرب آسیا کسب کرد. بنابراین می‌توان گفت که این سیگنال‌های مثبت اقتصاد بوده است که بازار کار زنان را بهبود داده است.