جابه‌جایی رکورد تولید و صادرات نفت
تولید نفت و میعانات گازی ایران در سال ۲۰۲۲ به 822/3 میلیون بشکه در روز رسید
صادرات نفت ایران با رشد ۵۴ درصدی مواجه شد؛ از ابتدای سال‌جاری میلادی و با رسیدن به رقم یک میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه در روز در ماه اوت. در حالی که صادرات نفت و میعانات گازی ایران در نخستین ماه سال‌جاری میلادی ۱.۲ میلیون بشکه در روز بوده که این رقم در ماه اوت به رقم قابل توجه ۱.۸۵ میلیون بشکه در روز افزایش یافت. این رقم بیانگر رشد ۵۴ درصدی صادرات نفت نسبت به ماه ژانویه (دی- بهمن) است.
افزایش صادرات نفت ایران در رابطه‌ای مستقیم با افزایش تولید نفت در کشور بوده است. میزان تولید نفت ایران در سال 2022 معادل 4.1 درصد کل تولید نفت جهان بوده است. تولید نفت ایران در سال 2021 روزانه 3.653 میلیون بشکه برآورد شده بود.
ایران در سال 2021 هفتمین تولیدکننده بزرگ نفت جهان بود که این جایگاه در سال 2022 به هشتم تغییر کرده است.
جواد اوجی، وزیر نفت به‌تازگی گفته که با افزایش سرمایه‌گذاری نزدیک ۴۰ درصد به تولید نفت ایران اضافه شده است. تولید نفت ایران در اوت، به 3.10 میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین حجم از سال ۲۰۱۸ است که واشنگتن، تحریم‌ها علیه ایران را مجدد وضع کرد.
شرکت بریتیش پترولیوم در جدیدترین گزارش خود اعلام کرده که تولید نفت و میعانات گازی ایران در سال ۲۰۲۲ به ۳.۸۲۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. بر اساس این گزارش، تولید نفت و میعانات گازی ایران در سال 2022 نسبت به سال پیش از آن 169 هزار بشکه در روز یا 4.6 درصد افزایش یافته است. با وجود وضع تحریم‌های بیشتر اما صادرات بالاتر نفت، نتیجه موفقیت ایران در دور زدن تحریم‌های امریکاست.
به عقیده تحلیلگران، هرچند روند صادرات نفت ایران از ابتدای سال ۲۰۲۳ کمابیش صعودی بوده، اما جهش صادرات نفت ایران در ماه اوت بیانگر بروز تحولی خاص در این زمینه است.
گفته می‌شود که با توجه به کاهش جهانی عرضه نفت، دولت امریکا برای جلوگیری از رشد بیش از پیش قیمت‌ها مجبور شده تا فشار خود بر پالایشگاه‌ها برای نخریدن نفت ایران را بردارد.
تولید نفت اوپک در ماه اوت، با افزایش قابل توجه تولید ایران و با وجود کاهش اضافی تولید از سوی عربستان، صعود کرده است.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در ماه اوت، ۲۷.۵۶ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده که ۲۲۰ هزار بشکه در روز نسبت به ژوئیه افزایش یافته و نخستین افزایش ماهانه تولید این گروه از فوریه بوده است. ایران از مشارکت در کاهش تولید اوپک معاف است و صادرات نفتش در سال ۲۰۲۳، با وجود تحریم‌های امریکا، افزایش یافته است.
از سویی تولید نفت ۱۰ عضو اوپک که در توافق کاهش عرضه اوپک‌پلاس مشارکت دارند، ۱۰ هزار بشکه در روز در اوت کاهش یافت.
عربستان سعودی و دیگر تولیدکنندگان خلیج فارس، پایبندی بالا به محدودیت عرضه را حفظ و کاهش تولید اضافی را اعمال کردند.
تولید نفت عربستان سعودی که بزرگ‌ترین صادرکننده اوپک است، حدود ۹ میلیون بشکه در روز در اوت ماند. ریاض کاهش داوطلبانه روزانه تولید یک میلیون بشکه را در ماه اوت برای دومین ماه متوالی تمدید کرد تا حمایت بیشتری از بازار فراهم کند.
متوسط تولید نفت جهان در سال 2022 روزانه 93.848 میلیون بشکه برآورد شده که نسبت به سال پیش از آن 3 میلیون و 772 هزار بشکه در روز افزایش داشته است. متوسط تولید نفت جهان در سال 2021 روزانه 90.076 میلیون بشکه در روز اعلام شده بود.
امریکا با تولید 17.770 میلیون بشکه نفت در روز رتبه نخست را از این نظر به خود اختصاص داده است. کشورهای عربستان با 12.136 میلیون بشکه در روز و روسیه با 11.202 میلیون بشکه در روز به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار گرفته‌اند.
اما تولید و صادرات نفت ایران چگونه رکورد زد؟
یک کارشناس حوزه انرژی گفته که آمارهای مختلف بیانگر افزایش درآمدهای نفتی ایران بوده و باید گفت اکنون در اوج صادرات قرار داریم، به گونه‌ای که بر اساس آمار ماه اخیر ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه تولید نفت صورت گرفت و بیش از ۲ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی به صادرات انجامیده است که درآمد آن برابر درآمد نفتی کل سال ۹۹ بوده و این بیانگر توسعه صادرات نفتی کشور است.
مهدی هاشم‌زاده، با اشاره به مسیر صعودی تولید نفت ایران، اظهار کرد: تولید نفت ایران از سال ۱۳۹۷ با یک مشکل جدی به دلیل تحریم‌ها روبه‌رو شد به طوری که در سال ۱۳۹۹ به کمترین میزان خود رسید، اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و با به کارگیری راهبردهایی برای توسعه ظرفیت‌های صادراتی شرایط تغییر کرد.
وی، با اشاره به اقدامات صورت گرفته در این بخش، گفت: سیاست بازارسازی، سیاست خرید تقاضا، بازسازی زیرساخت‌های حوزه پالایشگاهی کشورهایی همچون امریکای جنوبی، آفریقایی و سوریه شرایط دیگری را رقم زد، تا جایی که در کشورهای هدف توانستیم پالایشگاهی مختص خوراک نفت ایران را آماده کنیم و به ظرفیت ایده‌آل برسانیم و اکنون به ازای آن می‌توانیم هم بنزین دریافت کنیم و هم معادل آن درآمدزایی ارزی داشته باشیم.
به گفته این کارشناس حوزه انرژی، در هر دو حالت افزایش ۴۰۰ تا ۵۰۰ بشکه‌ای نفت و میعانات از این طریق محقق شده است، بخش دیگر از سیاست‌ها، موضوع بازاریابی‌ها بود که در پالایشگاه‌های خصوصی شرق آسیا در چین و مالزی و کشورهای دیگر رقم خورد، به گونه‌ای که با پالایشگاه‌های بخش خصوصی به صورت خرد بازاریابی‌هایی انجام دادیم و توسعه اتفاق افتاد، ظرفیت ۱.۵ میلیون بشکه در روز میعانات و نفت خام نیز از این طریق عملی شده است.
هاشم‌زاده با بیان اینکه این دولت در بازارسازی و بازاریابی‌های تخصصی ورود پیدا کرد و روش‌های سنتی را کنار گذاشت که همین مسأله به توسعه صادرات کمک کرد، گفت: اکنون نیز با توجه به برآوردی که در تهاتر نفت صورت گرفته تا پایان سال تولید نفت به ۴ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه خواهد رسید که یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در داخل کشور مصرف خواهد شد و بقیه نیز با مکانیزم‌های تهاتر و فروش نفت صادرات می‌شود.
وی با بیان اینکه ۱۱ میلیارد دلار تهاتر در بخش حمل و نقل در سال گذشته و همچنین تهاتر ۳۰۰ هزار بشکه برای ساخت پتروپالایشگاه‌ها در برنامه هفتم توسعه در نظر گرفته شده که در جمع تولید 4 میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه خواهد شد که از زمان برجام نیز عدد بالاتری است، گفت: در زمان برجام تولید ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه را تجربه کردیم اما عدد و برآورد اولیه در زمان کنونی برای افزایش تولید نفت ۴ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه است که عدد بسیار خوبی است.