فائزه سادات یوسفی
خبرنگار

بعد از افشای فساد مالی در وزارت دفاع اوکراین و فشار انتقادات رسانه‌های داخلی و مردم بر وزیر دفاع این کشور، اولکسی رزنیکوف روز گذشته از استعفای خود خبر داد. او در استعفا نامه خود ضمن ستایش نبرد نیروها نوشت که حرکت هر روز مدافعان ما به سمت جلو، نشان می‌دهد اوکراین سپر اروپا در شرق است. پیشتر منابع آگاه از احتمال برکناری وزیر دفاع در پارلمان اوکراین خبر داده بودند.
نیویورک تایمز نوشت، اولکسی رزنیکوف که در دوران تصدی زلنسکی چندین سمت را برعهده داشت، در اتهامات مالی قراردادهای نظامی دخیل نبوده است. اما تحقیقات گسترده در وزارتخانه تحت مدیریت او، چالش مهمی را برای دولت در زمینه اقدامات ضد فساد از زمان آغاز جنگ به وجود آورد. بخشی از اتهامات وارده به وزارت دفاع بر سر تهیه غذا و پوشاک و همچنین ادعاهایی از سوی برخی سازمان‌های غیر دولتی کمک‌های نظامی مبنی بر اینکه تشریفات اداری بوروکراتیک به اندازه کافی سریع کاهش نیافته بوده است. به همین منظور زلنسکی تصمیم گرفت که او را تغییر دهد و با تمجید خدمات او گفت که او دارای سابقه درخشان ۵۵۰ روز جنگ تمام عیار بوده است.
بر اساس آمارهای دولتی، در مقطعی از سال‌جاری، حدود 980 میلیون دلار از قراردادهای تسلیحاتی دارای مشکل زمانی تحویل بود و بر اساس گزارش‌هایی که به پارلمان ارائه شد، برخی پیش‌پرداخت‌های تسلیحات در حساب‌های نظارتی فروشندگان سلاح ناپدید شد. علاوه بر آن، زلنسکی ماه گذشته پس از گزارش‌هایی مبنی بر دریافت رشوه رؤسای دفاتر استخدام از افرادی که به دنبال فرار از سربازی بودند، آنها را از ارتش برکنار کرد. در پیگیری‌های دیگری که در سال‌جاری توسط نهادهای نظارتی در اوکراین برای رسیدگی به مسأله فساد مالی انجام شد، در ماه مه رئیس دادگاه عالی اوکراین به خاطر رشوه، برکنار و دستگیر شد. علاوه بر این، یک معاون وزیر اقتصاد به اتهام اختلاس از کمک‌های بشردوستانه محاکمه می‌شود.
 
حساسیت‌های داخلی و خارجی
فساد و اختلاس برآمده از سوء مدیریت، موجب شده نحوه ریاست و کارایی رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی نزد افکار عمومی مورد نقد واقع شود. اکنون او که در تله مدیریت جنگی ناتو به دام افتاده تلاش می‌کند تا به نحوی از انتقادات کاسته و از تشدید فضا علیه خود جلوگیری به عمل آورد. از طرفی نیویورک تایمز روز گذشته در گزارش خود آورده که ناتو، دولت زلنسکی را تحت فشار قرار داده‌ تا اطمینان حاصل کند مقامات اوکراینی برخی از میلیاردها دلار کمکی را که به کی یف سرازیر می‌شد، نزد خود جمع‌آوری نمی‌کنند. حساسیت‌ها در حالی افزایش می‌یابد که طبق آمار، بودجه نظامی حدوداً نیمی از بودجه کلی اوکراین را تشکیل می‌دهد و رسوایی‌های مالی و اختلاس، نشان از یک فساد عمومی‌تر دارد و تأثیر پررنگ‌تری در تأمین منابع ایجاد می‌کند.
 
فساد، بحرانی بر روحیه سربازان
طبق گزارش‌های جدید، سربازان اوکراینی تحت فشار میدانی و سیاسی طرح ضد حمله و استفاده فشرده از تاکتیک‌های رزمی دچار خستگی مفرط شده‌اند. «کی یف ایندیپندنت» دو روز پیش نوشته بود که سربازان اوکراین در حال جنگ در شمال شرق اوکراین، در مقابل سربازان مجهز و نترس روسیه، روحیه خود را از دست داده و احساس ضعف می‌کنند.
این درحالی است که نتایج ضد حمله علی رغم استفاده از تمام توان نیروها و تجهیزات نتایج مطلوبی را در پی نداشته و بارها مقامات ناتو از آن ابراز ناامیدی کرده‌اند. فشار روانی ناشی از این گونه اظهارات به همراه فساد مالی که در نتیجه قبضه و استفاده شخصی بودجه نظامی که باید صرف تأمین جیره سربازان و مایحتاج نیروهای مسلح گردد، بی‌شک بر روحیه آنها تأثیر گذاشته و آنها را دچار یأس می‌کند. تاس نوشت‌ مارجوری تیلور گرین، نماینده جمهوری‌خواه کنگره روز یکشنبه طی مصاحبه‌ای اظهار کرد که رهبران اوکراین در حال شکست درگیری خود با روسیه هستند. او گفته، احتمالاً تنها عضو کنگره است که این را با صدای بلند اعلام کرده است.
عزل وزیر دفاع در بحبوحه طرح ضد حمله، منادی این است که اوکراین تلاش دارد با خبرسازی پیرامون مبارزه با فساد بر حقایق میدانی جنگ سرپوش گذارد یا شاید ناتوانی وزیر دفاع را تحت این عنوان به انحراف کشانده و پرستیژ جنگی خود را حفظ کند.
 
نحوه تأثیر‌گذاری بر ارسال کمک‌های ناتو
از سوی دیگر، سود‌جویی در جنگ، می‌تواند بر ارسال کمک‌های مستقیم بر کی یف تأثیر بگذارد و روند آن را با چالش مواجه کند. متحدان غربی انتظار دارند که کی‌یف با دریافت کمک‌ها جبهه‌های خود را تا سرحد توان مجهز کرده و با پشتوانه مالی طرح‌های جنگی آنها را به خوبی پیاده‌سازی کند، اما فساد این پیام را می‌رساند که توجه رهبران اوکراین بر منافع شخصی شان متمرکز است نه منافع مورد نظر کشورهای عضو ناتو. در همین رابطه هفته گذشته، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، با سه مقام بلندپایه اوکراینی دیدار کرد تا در مورد تلاش‌ها برای از بین بردن فساد دوران جنگ گفت‌و‌گو کند.
 
جایگزین وزیر دفاع
«یاروسلاو ژلنزیاک»، نماینده پارلمان اوکراین اعلام کرده که رزنیکوف نامزد احتمالی برای نشستن بر کرسی سفیری سفارتخانه این کشور در انگلیس است و شاید «رستم اومروف»، جانشین رزنیکوف در وزارت دفاع شود. اومروف در پارلمان اوکراین، ریاست «پلتفرم کریمه» را برعهده داشت و از وظایف او هماهنگی تلاش‌های دیپلماتیک برای تغییر مسیر الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه و همچنین از عناصر کلیدی مذاکرات با روسیه از آغاز جنگ بود. به نظر می‌آید این یک حرکت تاکتیکی کی یف مبنی بر ارسال پیام بازپس‌گیری کریمه به کاخ کرملین در جنگ یا حتی در طرح صلح مورد نظر زلنسکی باشد تا بتواند خلأ نتیجه ضد حمله را جبران کند.