مصطفی راغب خواننده موسیقی پاپ در گفت‌و‌گو با «ایران» از‌کنسرت «چهارپایه‌عشق» می‌گوید
صدایم وقف امام‌حسین ( ع) است
«سال‌های سال دغدغه‌ام این بود تا ارادتم را به امام حسین(ع) ابراز کنم. براین اساس، هر سال، در دهه محرم، صدایم وقف امام حسین(ع) است و به باور من حال خوب تمام آن سال را مدیون ماه محرم هستم؛ زیرا از این فضا انرژی می‌گیرم و چند برابر این انرژی را، در طول سال در کنسرت‌ها و کارهای دیگرهنری به کار می‌برم.» این بخشی از صحبت‌های مصطفی راغب خواننده موسیقی پاپ است؛ هنرمندی که عاشقانه و بدون هیچ سفارش و فرمایشی در راه اباعبدالله قدم برداشته تا عرض ارادت خود را با زبان موسیقی بیان کند. کنسرتی عاشورایی با عنوان «چهار پایه عشق» که از سی مرداد ماه تا دهم شهریور به‌صورت رایگان در برج میلاد تهران برگزار شد. «عشق کوفی»، «آره من دیوونتم»، «سرخ غروب»، «علمدار نیامد»، «نشانی» و «من البین» از جمله قطعاتی بودند که در این کنسرت به اجرا درآمد. مصطفی راغب متولد تهران است و بزرگ شده شهر تاریخی یزد. فعالیت در حوزه موسیقی را زیر نظر استادان این حرفه با موسیقی ردیف دستگاهی آغاز نمود و آرام آرام به موسیقی پاپ گرایش پیدا کرد و چند سالی است با انتخاب این ژانر از موسیقی روی صحنه می‌رود و مخاطبان خود را دارد و در کنار آن به ژانر موسیقی آیینی هم علاقه‌مند است و در این زمینه هم فعالیت‌های متعددی داشته است. با این خواننده که در سفر کربلا است، درباره این کنسرت و تولید کارهای آیینی به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.
ندا سیجانی
روزنامه‌نگار
ابتدا درباره قطعاتی که در این کنسرت اجرا شد، کمی توضیح بدهید؟
مجموعه قطعاتی که دراین کنسرت عاشورایی به اجرا درآمد، تعدادی از کارهای بنده بود که سالها در هیأت‌های یزد تمرین کردیم و با همان سبک و سیاق اصیل یزدی به روی صحنه بردیم.سعی ما براین بود این نوحه‌های قدیمی در دستگاه‌های مختلف آوازی ساخته شوند و در کنار آن تلاش کردیم از مقام‌های موسیقی اصیل ایرانی هم استفاده کنیم. بطور مثال قطعه «سرخ غروب» در دستگاه همایون است.«کیستی» در دستگاه شور بوده و اشاره به آواز ابوعطا دارد، «اره من دیوونتم» نیز در آواز دشتی است.
حدود 4 قطعه این کنسرت قطعات نوستالژی بود که در رپرتوار برنامه قرار گرفت. قطعاتی به زبان‌های عربی و آذری که مردم با آنها خاطره دارند و بسیار شنیده‌اند و البته قطعه ماندگار«علمدار نیامد.»
نکته دیگر سازبندی ارکستر بود، ارکستری متشکل از 25 نوازنده. دراین 10 شب اعضای ارکستر، بسیار زحمت کشیدند و پای کار ماندند. ارکستری با تلفیقی از نوازندگان موسیقی‌های کلاسیک ایرانی و پاپ. دراین ارکستر نوازندگان سازهای زهی، سازهای سنتی مانند نی، کمانچه، دودوک، دیوان و تار، همکاری داشتند و درکنار آن نوازندگان ارکستر پاپ ما با سازهای گیتار الکتریک، گیتار نایلون و گیتار بیس و همچنین نوازنده‌های سازهای کوبه‌ای که بیشتر در تعزیه به کار می‌روند، مانند دمام و سنج و ادوات دیگر. تمامی این قطعات با هنرمندی تنظیم‌کنندگان خوب کشورمان امیر میلاد نیک‌زاد، نوید اسکندر و آرش ناصرالمعمار انجام شده است.
هدف ما این بود ارکستر به گونه‌ای چیدمان شود تا بتوانیم گروه‌های سنی مختلف را در این سالن جذب کنیم و فکر می‌کنم این ایده، ساختار جدیدی بود که به لطف امام حسین(ع) و نگاه خود ارباب این اتفاق به خوبی شکل گرفت.
بازخورد این اجرا به چه صورت بود؟
در زندگی هر فردی، تعداد انگشت‌شمار، انسان‌هایی هستند که موجب حال خوب آن شخص می‌شوند. خود من به شخصه از کودکی برای امام حسین(ع) می‌خواندم و سر سفره این بزرگواران، بزرگ شده‌ام و سال‌های سال دغدغه‌ام این بود تا ارادتم را به امام حسین(ع) نشان بدهم. براین اساس، هر سال، در دهه محرم، صدایم وقف امام حسین(ع) است و به باور من حال خوب تمام آن سال را مدیون ماه محرم هستم؛ زیرا از این فضا انرژی می‌گیرم و چند برابر این انرژی را، در طول سال در کنسرت‌ها و کارهای دیگر هنری بکار می‌برم.
ما در این چند شب میزبان اقشار مختلف جامعه بودیم. این عزیزان با هر تفکر و عقیده ای به برج میلاد آمدند و در این کنسرت شرکت کردند، حتی میزبان کسانی بودیم که برای بار نخست به چنین مراسمی می‌آمدند. جالب است بدانید تا به اکنون به این شیوه مذهبی و آیینی، کنسرتی برگزار نشده است. براین اساس در دریافت مجوز یک مقدار حساسیت‌هایی وجود داشت که به لطف نام امام حسین(ع) مشکلات حل شد و توانستیم این اجرا را برای مردم عزیز کشورمان برگزار کنیم و خوشبختانه بازخورد خوبی هم دریافت کردیم، بویژه از سوی دهه هشتاد و نودی‌ها که با این‌گونه برنامه‌ها آشنایی کمتری داشتند و از صحبت‌هایشان انرژی می‌گرفتیم. این عزیزان می‌گفتند، اتمسفر سالن و اجرا موجب شده حال دلشان خوب شود و این ابراز احساسات همان برگ برنده ما محسوب می‌شود. تنها هدف ما در کنسرت‌های طول سال و دیگر کنسرت‌ها که حال و هوای معنوی دارد، این است که حال دل مردمان خوب شود و امیدوارم توانسته باشیم این اتفاق را رقم بزنیم.
با توجه به اینکه فعالیت شما در ژانر موسیقی پاپ است، چه اتفاقی سبب شد در مسیر کارهای آیینی قرار بگیرید؟
من متولد تهران هستم و دریک خانواده مذهبی بزرگ شدم. پدرم تحصیلکرده رشته پزشکی است و در دوران تحصیلی‌شان در دانشگاه شهید صدوقی یزد بورسیه شد. بنابراین مدت زمانی در شهر یزد ساکن شدیم، البته پدر فعالیت‌های فرهنگی هم انجام می‌داد. من نیز آغاز فعالیتم با تلاوت قرآن بر سر صف‌های مدرسه بود و در همان دوران نوجوانی با دستگاه‌های موسیقی عربی آشنا شدم و دراین زمینه تخصصی کار کردم.
در آن دوران در مسابقات مختلفی چون تئاتر، سرود، تلاوت قرآن و...شرکت داشتم و حائز مقام و رتبه‌هایی هم بودم تا آنکه آرام آرام به خوانندگی علاقه‌مند شدم، بویژه دربخش آواز و موسیقی اصیل ایرانی.
از همان برهه زمانی که در یزد زندگی می‌کردم، ارادت خاصی به امام حسین(ع) داشتم و در هیأت عزاداری پدرم می‌خواندم و19 سال سابقه نوحه‌خوانی در استان یزد دارم، چرا که احساس و ارادت خاصی به این بزرگواران داشته و دارم. نکته دیگر برگزاری مراسم آیینی و مذهبی در یزد است. سبک و سیاق هیأت‌های یزد با موسیقی اصیل ایرانی عجین شده است و در کنار نظم و ریتم دسته‌جات عزاداری، در نوحه‌ها و مرثیه‌سرایی‌های آن از اشعار و سروده‌های بسیار وزین و با محتوا استفاده شده است. هیأت‌های عزاداری یزد، حساسیت خاصی به شعر دارند و هر شعر و سروده‌ای را برای ائمه اطهار بکار نمی‌برند.خود من نیزهرسال و یک ماه قبل از ایام محرم و صفر، پیگیر شعرهایی با مضمون و محتوا هستم تا روی آن ملودی‌سازی و آهنگسازی کنم و دراین ایام بخوانم.
فعالیت من در این زمینه تنها به سال‌های زندگی در یزد خلاصه نشد. سال 1383 به تهران آمدم و به‌صورت حرفه‌ای از محضر اساتیدی همچون اکبرعزیزی، حمیدرضا نوربخش (در بخش صداسازی)، علی جهاندار(ردیف‌های آوازی)، مجید کیانی و دیگر اساتید بهره بردم و حرفه خوانندگی و آواز را ازسر گرفتم.
آن زمان در یک سری مسابقات شرکت کردم و رتبه‌های مختلفی درآوازخوانی و مناجات‌خوانی و... کسب کردم تا آنکه همکاری‌ام با مؤسسه آوازی نو شکل گرفت و کار را به‌صورت جدی‌تر و حرفه‌ای‌تر آغاز کردم. تنها شرط من با این مؤسسه این بود که در دهه محرم برای خودم باشم و صدای خود را وقف امام حسین(ع) کنم.
ناگفته نماند قبل از آن با برخی از گروه‌های موسیقی سنتی همکاری داشتم مانند همکاری در آلبوم «دیوار و چین» آقای علی قمصری که چند قطعه این کار را خوانده بودم. همچنین همکاری با آقای مهیار علیزاده و آقای فرید سعادتمند و دیگرعزیزان موزیسین.
سالها در این اندیشه بودم یک کار فاخر و عاشورایی با یک ارکستراسیون بسیارخوب متشکل از هنرمندان باتجربه و کاربلد به روی صحنه ببرم و سرانجام این هدف به بار نشست و کنسرت «چهارپایه عشق» با همفکری دوستان و مدیریت مؤسسه انجام گرفت.همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردم هدف ما میزبانی از عاشقان امام حسین(ع) بود.
به قول معروف کلنگ این کار زده شده و امیدواریم تداوم هم داشته باشد و دیگر دوستان و همکاران در این زمینه کارهایی تولید کنند و به روی صحنه ببرند. همان‌طور که می‌دانید درایام محرم و صفر اجرای موسیقی تعطیل است، بنابراین چه بهتر آنکه چنین کارهای معنوی تولید و اجرا شود. واقعه عاشورا یک اتفاق جهانی است که باید با زبان هنر به روی صحنه برود. جالب است بدانید در این ایام در استان یزد توریست‌های بسیاری از کشورهای مختلف به این شهر سفر می‌کنند و به تماشای مراسم عزاداری می‌نشینند.افرادی که شاید کمترین اعتقاد را به این گونه برنامه‌ها نداشته باشند اما در طول اجرای مراسم، وقتی پای صحبت‌های لیدر تور می‌نشینند چشمانشان پر از اشک می‌شود و این شعله عشق در قلب آنها هم روشن می‌گردد؛ چرا که عشق به امام حسین(ع) یک عشق جهانی است فرقی هم ندارد خواننده در چه پوشش و چه جایگاهی قرار داشته باشد.
عنوان «چهارپایه عشق» به چه معناست؟
عنوان «چهارپایه عشق» برگرفته از چهارپایه‌خوانی‌های قدیم بوده است. تعزیه‌خوانی و مداحی‌هایی که در وصف اهل بیت علیهم السلام است به همین سبب نام این کنسرت را «چهارپایه عشق» انتخاب کردیم. اشعار این کارها از شعرای مختلف انتخاب شده است و در کنار آن از اشعار شاعران جوان کشورمان هم بهره بردیم. خانم آیلین محرابی و آقای مهدی قدکی. قطعات «گره گشا» و «آره من دیونتم» دو تا کاری بودند که اشعار آن به سروده خودم است.
اغلب هنرمندان ژانرهای مختلف موسیقی، ارادت خاصی به امام حسین(ع) داشته و دارند و این علاقه‌مندی و عرض ارادت را با زبان هنر و با تولید یک اثرموسیقایی ابراز می‌کنند. اما گاهی کارهایی تولید می‌شود و به گوش می‌رسد که هم به لحاظ شعر و هم به لحاظ موسیقی در شأن و جایگاه ائمه اطهار(ع) نبوده و نیست. شما به عنوان هنرمندی که در هر دو ژانر فعالیت می‌کنید چه میزان نسبت به این مسأله توجه جدی دارید و آن را رعایت می‌کنید؟
یکی از نقد‌های من توجه جدی به مسأله ساخت آثار موسیقایی معنوی و آیینی است.
با نگاه به اشعار شعرای بزرگ کشورمان چون عمان سامانی، متوجه خواهید شد چه اشعار فاخر و زیبایی در این زمینه سروده شده است، یا برخی از شاعران جوان کشورمان.
بنابراین می‌بایست در وصف و رثای اباعبدالله الحسین(ع)، قمر بنی‌هاشم و همچنین دیگر اهل بیت علیهم‌السلام، اشعاری قوی و درخور شأن این بزرگان سروده شود؛ چرا که شعر خوب بیانگر اصالت شعر و پیشرفت فرهنگ و تاریخ ادبیات و هنر و فرهنگ کشورمان خواهد بود. بنابراین استفاده از اشعار دم دستی و قرار دادن ملودی روی آن، اجحاف بزرگی در حق هنر کشورمان و هنرمندان و شعرای بزرگی است که اکنون در بین ما نیستند. امیدواریم دوستان نسبت به این مسأله دقت نظر داشته باشند، بخصوص در بخش اشعار آیینی. گاهی شعرهایی به گوشمان می‌رسد که حتی نمی‌توان عنوان شعر به آن اطلاق کرد.اشعار سطحی و بسیار سخیف در وصف اهل بیت علیهم‌السلام. امام حسین(ع) مقبول همه مردم است اما برای من راغب در چه جایگاهی قرار دارد؟ آیا به همان میزان که برای کنسرت‌هایم در طول سال حساسیت داشته و وقت می‌گذارم برای هیأت‌هایی که در آنها شرکت داشته و نوحه‌خوانی می‌کنم این دقت نظر وجود دارد و زمان مناسبی برای تولید آن صرف می‌شود؟ مردم کشور ما با اصالت و فرهیخته هستند بنابراین نباید گوش شنیداری این عزیزان را با هر ملودی و ترانه و شعری خراب کرد. مردم ما لایق بهترین‌ها هستند. فرقی هم ندارد این اشعار در زمینه معنوی سروده شود یا ترانه‌هایی برای عشق‌های زمینی! امیدوارم مسئولان مربوطه هم در این زمینه تدبیر و اندیشه کنند، بخصوص اشعاری که متناسب با ایام عزاداری سروده می‌شود.
کنسرت «چهارپایه عشق» اتفاق خوبی، درمعرفی فرهنگ عاشورا با زبان موسیقی بود. آن هم در شرایطی که کمتر چنین کارهایی تولید و اجرا می‌شود و درواقع در این ایام دستمان خالی است. از دیدگاه شما چرا آهنگسازان این ژانر موسیقی کمتردر این زمینه فعالیت می‌کنند و کاری در قالب آلبوم تولید نمی‌شود؟
دراین مدت زمان آموختم نباید حال درونمان را پنهان کنیم. براین اساس اگرآهنگسازان خوب کشورمان دراین زمینه کم کار شده‌اند، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و به باورمن شاید یک دلیل آن تفکرات اشتباهی باشد که دراین چند سال اخیررواج پیدا کرده و موجب کم رنگ شدن اعتقادات مذهبی برخی از مردم شده است. بی‌تردید بسیاری از همین دوستان علاقه‌مندند در این زمینه کار تولید کنند اما نگران آن هستند که مبادا مورد تمسخر یا تهدید برخی از دوستان قرار بگیرند. من هم یک خواننده‌ام اگر می‌خواستم به این حرف‌ها و ترسیدن‌ها و یا تمسخر کردن‌ها توجهی داشته باشم هیچ گاه در این راه قدم بر نمی‌داشتم و این مسیر را انتخاب نمی کردم.
شاید عنوان کارهای سفارشی برای این دوستان چندان خوشایند نیست!
جالب است، اتفاقاً همان دوستانی که سفارش کارمی‌دهند، از ما حمایتی ندارند و نگران اجرای این گونه کارها هستند.
باید بگویم اگرما در این مسیر قرار گرفته‌ایم، فقط سفارش قلبمان است نه سفارش و فرمایشی. برخی دوستان بر این نظرند تولید و اجرای این نوع موسیقی‌ها برای دریافت مجوز است پس چه بهتر آنکه عقبه آن هنرمند را ببینند و بخوانند. اگر من راغب صرفاً به سبب دریافت مجوز این کاررا انجام می‌دهم، می‌توانستم درهمان سال‌های ابتدایی فعالیتم این هدف را دنبال کنم و بعد از آن کارها به روال خود پیش می‌رفت. من از 8 سالگی نوحه خوانی کردم و این علاقه‌مندی به همان دوران برمی‌گردد. بنابراین اگرتلاش این دوستان دشمنی با من است، هر چقدر از گذشته‌ام بگویم تأثیری ندارد و نمی‌خواهند بپذیرند و باور کنند. با این حساب باید راهی که می‌دانیم درست است انتخاب کنیم و به ندای قلبمان گوش بدهیم. بازهم تأکید می‌کنم این انتخاب من به‌دلیل دریافت مجوز نبود و برای اجرای آن مشکلات بسیاری را پشت سر گذاشتم.
من با قلبم به این ماجرای پرتلاطم ورود کردم، آن هم در دوره زمانه‌ای که خیلی‌ها از بیان عقایدشان واهمه دارند. من هیچ ترس و ابایی نداشته و ندارم و کارم را به خدا سپرده‌ام و اگرهم گره‌ای درمیان باشد، حکمت خداست. همیشه گفته‌ام و بازهم تکرارمی کنم، جایگاه امروزم به لطف خداست و هیچ‌کس نمی‌تواند خرابش کند. زمانی این جایگاه متزلزل می‌شود که به صدای قلبمان گوش ندهیم و به خاطرحرف شنیدن‌ها نقش بازی کنیم؛ آن زمان است که من هنرمند به زمین می‌خورم. سؤال من این است اگر من راغب به خاطر جذب فالوور بیشتر نقش بازی کنم این جایگاه چقدر ماندگار خواهد بود؟ قطعاً عمر کوتاهی خواهد داشت.
شاید هم یکی ازدلایلی که این دوستان پای کار نمی‌آیند، نگرانی از همین حرف و حدیث‌هایی باشد که پشت سرشان گفته می‌شود؛ اما من بر این نظرم که نباید به این حرف‌ها توجه داشت. مردم عزیز کشورمان بسیار آگاه و باهوش هستند و قطعاً شناخت خوبی از مخاطب خود دارند بنابراین اگرخودمان باشیم مخاطبان بهتر ما را هضم می‌کنند.
مخاطبان شما چه انتظاری از راغب دارند؟ همان خواننده پاپ را دوست دارند و یا خواننده‌ای که نوحه خوان شده است؟
برخی از این عزیزان در ابتدای کار، چندان ارتباط برقرار نمی‌کردند و حتی گاهی توهین‌هایی هم به گوشمان می‌رسید اما با گذشت زمان، خدا روشکر این سوء‌برداشت‌ها و سوء‌تفاهم‌ها کنارگذاشته شد و امروز همین عزیزان کارهای من را دنبال می‌کنند و احترام متقابل برقرار است.
تفکر، اندیشه و اعتقادات، نسل امروز در خانواده شکل می‌گیرد و ساخته می‌شود و در ادامه ازجامعه نیز تأثیر می‌پذیرد.اما متأسفانه به‌دلیل مشکلات اقتصادی این موضوعات کمتر درخانواده مورد توجه قرارمی گیرد و بهتر است بگویم تقریباً پدرها و مادرها پرداختن به این مباحث را رها کرده‌اند. این تفکر و اعتقادات در دوران ما بود و سبب شد، راهم را بدرستی انتخاب کنم. استادان و هنرمندان پیشکسوت هم از گذشتگان خود آموختند اما امروز چه اتفاقی افتاده؟ مسئولان ما چه کاری را انجام نداده‌اند که به این سمت و سو کشیده شده‌ایم؟ اگرچه همه این اتفاقات از مشکلات معیشتی نشأت می‌گیرد، در غیر این صورت چه کسی است که عاشق امام حسین(ع) نباشد؟ من دوستان اقلیتی بسیاری دارم و همه آنها هم این امام بزرگوار را عاشقانه دوست دارند و در ضمیر ناخودآگاه ما ذکر یاحسین وجود دارد. من براین نظرم، جامعه و دنیا به سمت و سویی در حرکت است که گویی سبب شده معنویت درافراد کمرنگ شود و به اعتقاد من اگر امروز مشکلاتمان پیچیده‌تر شده به این دلیل است که از معنویت دور شده‌ایم. ما از خودشناسی به خداشناسی می‌رسیم.من راغب چقدر به اعتقاداتم پایبندم؟ اگر به روی صحنه می‌روم آیا از تمام توانم استفاده می‌کنم؟ آیا پولی که از این راه کسب می‌کنم حلال است؟ و... این موضوعات است که موجب می‌شود از معنویت فاصله بگیریم.
برگردیم به قطعات این کنسرت، آیا این کارها در قالب آلبوم منتشر می‌شود؟
بله. ان‌شاءالله. همه قطعات دارای مجوز هستند و امیدواریم مسئولان عزیز حمایت‌های خود را داشته باشند تا در یک فرصت مناسب به‌صورت آلبوم در اختیار علاقه‌مندان قرار بگیرد.
آیا این کنسرت در دیگر شهرهای ایران هم برگزار می‌شود؟
به امید خدا، البته لازمه چنین حرکتی نیازمند حمایت مسئولان فرهنگی عزیز در استان‌ها و شهرهای مختلف کشورمان است.این کار یک حرکت معنوی است و در مناسبت‌های خاص اجرا می‌شود پس چه بهتر آنکه دوستانی که به قول معروف هیأتی نیستند در این برنامه‌ها که آمیخته به هنر موسیقی است شرکت داشته و بهره ببرند. هدف همه ما حال خوب مردم عزیزمان است، فرقی هم نمی‌کند اشعار معنوی باشد یا عاشقانه. ان‌شاءالله سال بعد هم این اجرا را جدی‌تر و با توان بیشتر برگزار خواهیم کرد.
چرا تصمیم گرفتید این کنسرت را رایگان برگزار کنید؟
قدم در راه امام حسین(ع) ارزش معنوی دارد نه مادی. هدف ما از برگزاری این برنامه درآمدزایی نبوده اگر هم مبلغ کمی در نظر گرفته شده برای نوازندگان است که دوستان خیر و نیکوکار در این راه ما را همراهی کردند. بسیاری از دوستان به‌دلیل شرایط اقتصادی نتوانستند در کنسرت‌هایی که در طول سال برگزار می‌کنیم شرکت کنند. ما هم این برنامه را برای ورود عموم آزاد اعلام کردیم تا میزبان حضور این عزیزان باشیم. وقتی حال مردم خوب باشد، حال من هنرمند هم خوب خواهد بود.
در پایان بگویید از دیدگاه شما زبان هنر بویژه موسیقی در بیان فرهنگ عاشورا چه میزان اثر‌گذار خواهد بود؟
اثر هنری عصر عاشورای استاد فرشچیان را همه خوب به خاطر داریم و در این تصویر واقعه عاشورا بدون هیچ شرحی خلاصه شده است و تصویر گویای این اتفاق بزرگ تاریخی است. این هنرسال‌های سال ماندگار است و مطمئن باشید برای نسل آینده هم ماندگار خواهد بود. یا دعای ربنای استاد شجریان. تردیدی نداشته باشید رمزماندگاری این کار عجین شدن با معنویت است. در گذشته هنرمندان ما در همه عرصه‌های هنری، سینما، تئاتر، موسیقی و... برای شناخت و معرفی بحث معنویت تلاش بسیاری داشتند و پای کار بودند و ماندند و اتفاقاً ما نیز باید از گذشتگان خود بیاموزیم و آن را سر لوحه زندگی خود قرار دهیم.
بــــرش
اگرما در این مسیر قرار گرفته‌ایم، فقط سفارش قلبمان است نه سفارش و فرمایشی. برخی دوستان بر این نظرند تولید و اجرای این نوع موسیقی‌ها برای دریافت مجوز است پس چه بهتر آنکه عقبه آن هنرمند را ببینند و بخوانند. اگر من راغب صرفاً به سبب دریافت مجوز این کاررا انجام می‌دهم، می‌توانستم درهمان سال‌های ابتدایی فعالیتم این هدف را دنبال کنم
