بیتا  میرعظیمی
خبرنگار

روستابازارها با هدف حذف شبکه دلالی میان تولیدات روستایی و مصرف‌کننده شهری، عرضه مستقیم محصولات کشاورزی، صنایع‌دستی و فروش تولیدات روستاییان با قیمت و سود مناسب در بازار، راه‌اندازی شده‌اند. طرحی که با استفاده حداکثری از ظرفیت تولیدی و اشتغالزایی روستایی، موتور محرکه دیگر صنایع را روشن کرده و علاوه بر توانمندسازی بخش خصوصی، منجر به تحول‌آفرینی در حوزه تولید و اشتغالزایی روستایی می‌شود. طرح ایجاد روستابازار از همان ابتدا تحت عنوان «از مزرعه تا سفره» توسط سازمان تعاون روستایی کلید خورد و در قالب روستابازار اجرایی شد. پس از آن تولیدات روستایی در نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های ثابت و پایدار از طریق امکانات فروشگاهی سازمان تعاونی روستایی عرضه شده و با قیمتی کنترل شده و مناسب به دست مصرف‌کنندگان رسید. در حقیقت هدف «روستابازار» چیزی جز معرفی توانمندی‌های روستایی در حوزه تولید و ایجاد بازار مناسب برای معرفی محصولات روستاییان نبوده و ضمن حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده، سود کشاورزان و تولیدکنندگان را با حذف واسطه‌ها و دلال‌ها تضمین می‌کند.

8 روستابازار در کرمانشاه
در حال حاضر طرح «از مزرعه تا سفره» در 8 شهرستان استان کرمانشاه اجرا می‌شود. ایرج صفایی، مدیر تعاون روستایی استان کرمانشاه با اشاره به دایر بودن روستابازارهای استان کرمانشاه در شهرهای پاوه، جوانرود، روانسر، اسلام‌آباد، هرسین و صحنه و سنقر و کرمانشاه به «ایران» می‌گوید: «اهداف اصلی راه‌اندازی روستابازارها، حذف واسطه‌ها، دلال‌ها و کاهش قیمت محصولات روستایی با عرضه مستقیم است. در این میان یا کشاورزان به صورت مستقیم در روستابازار حضور پیدا کرده و مبتنی بر شعار (از مزرعه تا سفره) فعالیت می‌کنند یا اتحادیه‌ها محصولات را بدون واسطه خریداری کرده و با قیمتی مناسب روانه روستابازارها می‌کنند».
طبق گفته صفایی، عمده کالاهایی که در روستابازارها عرضه می‌شود شامل برنج، قند، روغن، شکر، گوشت قرمز، گوشت مرغ (گرم و منجمد)، لبنیات، زیتون، گیاهان دارویی، عسل و تخم‌مرغ و سایر کالاهای موردنیاز است. وی می‌گوید: «این کالاها توسط روستاییان استان کرمانشاه تولید شده و در روستابازارها عرضه می‌شود. خوشبختانه استقبال روستاییان در عرضه محصولات و فروش بالا بوده است؛ به گونه‌ای که از دی ماه سال گذشته تا پایان مردادماه سال‌جاری، 9104 تن کالا در روستابازارهای استان توزیع شده و به دست مصرف‌کنندگان رسیده است».
حذف واسطه و دلال
وی با اشاره به فعالیت دائمی روستابازارها در تمامی فصول از ساعت 8 صبح تا 7-8 شب می‌گوید: «مغازه‌ها توسط اتحادیه به تولیدکنندگان محصولات با قیمتی نازل اجاره داده می‌شود. به طور مثال یک مغازه 20 متری، ماهانه 1.5 میلیون تومان اجاره داده می‌شود. این در حالی است که برای اجاره همین متراژ مغازه در داخل شهر باید مبلغی بالای 20-30 میلیون تومان به صورت ماهانه پرداخت شود».
 مدیر تعاون روستایی استان کرمانشاه، بر تسهیلات تبصره‌ای برای احداث و تقویت روستابازارها نیز تأکید کرده و ادامه می‌دهد: «چنانچه ارگان‌هایی نظیر سازمان جهاد کشاورزی، اوقاف یا شهرداری‌ها، زمین‌هایی را با قیمتی مناسب و اجاره بلندمدت در اختیار روستابازارها قرار دهند، حضور دلال‌ها و واسطه‌ها به حداقل رسیده و محصولات به صورت بی‌واسطه و با قیمتی کنترل شده در اختیار مصرف‌کنندگان قرار خواهد گرفت».
3 روستابازار فعال در کردستان
آنگونه که مجتبی سعیدی، معاون فنی و بازرگانی مدیریت تعاون روستایی استان کردستان به «ایران» می‌گوید: «در استان کردستان 3 روستابازار فعال در شهرهای سنندج، قروه و دیواندره وجود دارد. یک روستابازار در سقز در حال ساخت، یک روستابازار در کامیاران در حال اجرا و یک روستابازار دیگرنیز در شهر سنندج در حال جانمایی است؛ در صورت اجرایی شدن همه طرح‌ها، بزودی شاهد وجود 6 روستابازار در استان کردستان خواهیم بود».
وی روستابازار سنندج را بسیار فعال توصیف کرده و می‌گوید: «همه محصولات کشاورزی و دامی با قیمت‌های کنترل شده و بازرسی شده (خرید و فروش) در این روستابازار عرضه می‌شود. علاوه بر این، انواع کالاهای موردنیاز موجود بوده و هر خانوار می‌تواند محصولات موردنیاز برای سفره غذایی خود را از این محل تهیه کند».

عرضه مستقیم محصولات
طبق گفته مجتبی سعیدی، «روستابازارها به صورت دائمی فعال بوده و محصولاتی مانند مرغ، گوشت و تخم مرغ را از طریق اتحادیه‌های صنفی (اتحادیه دامداران و مرغداران و...)به‌صورت مستقیم عرضه می‌کنند. سایر محصولات مانند میوه و تره‌بار و برنج و سایر محصولات کشاورزی به‌صورت فصلی و در زمان تولید در استان و سایر استان‌ها توسط اتحادیه تعاون روستایی به‌صورت مستقیم عرضه می‌شود. به طور میانگین همه روزه 10 هزارکیلوگرم انواع برنج، 5 هزار کیلوگرم مرغ گرم کشتار روز، هزار کیلوگرم تخم‌مرغ، هزار کیلوگرم ماهی، 3 هزار کیلوگرم گوشت گرم، 4 هزار کیلوگرم انواع میوه، سبزیجات و صیفی‌جات، هزار کیلوگرم لبنیات و... به صورت مستقیم در روستابازار سنندج عرضه شده و به دست مصرف کننده می‌رسد.»

تقویت نقدینگی
وی می‌افزاید: «اگرچه هدف روستابازار با عرضه مستقیم محصولات روستایی و حذف واسطه‌ها و دلال‌ها تحقق پیدا کرده است، اما هنوز مشکلاتی در مسیر عرضه محصولات مشاهده می‌شود؛ به گونه‌ای که شاهدیم وانت‌دارها محصولات را از باغ خریداری کرده و بی‌هیچ هزینه‌ای (آب، برق، مالیات و...) آن را کنار خیابان به فروش می‌رسانند. این در حالی است که کالاها در روستابازارها به صورت کنترل شده، با قیمت مناسب و کیفیت بهتر به دست مصرف‌کننده می‌رسد».
معاون فنی و بازرگانی مدیریت تعاون روستایی کردستان با اشاره به ضرورت تقویت نقدینگی روستابازارها از سوی تشکل‌ها و اتحادیه‌ها می‌گوید: «سیستم بانکی جهاد کشاورزی بهتر است از طریق اعطای تسهیلات، نقدینگی بازار را توسعه داده و همزمان با همکاری حداکثری شهرداری‌ها، بازار فروش رونقی دوباره پیدا کرده و ارائه خدمات به مصرف‌کنندگان توسعه پیدا کند».

لرستان «روستابازار» ندارد
اما با وجود راه‌اندازی روستابازارهای متعدد در اغلب استان‌های کشور، هنوز در برخی از استان‌ها، طرح از مزرعه تا بازار کلید نخورده و به تبع آن هیچ روستابازاری نیز راه‌اندازی نشده است. آنگونه که هوشنگ میر، مدیر روابط عمومی تعاون روستایی استان لرستان به «ایران» می‌گوید: «سال 1399، 5 طرح احداث روستابازار در استان لرستان به سازمان مرکزی تعاون روستایی ارائه شد اما به دلیل عدم تأمین اعتبار، به سرانجام نرسید. همان سال برای تحقق این طرح‌ها، 15 میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی کرده بودیم که همین حالا برای تحقق آنها باید 100 میلیارد تومان هزینه شود. طبق گفته هوشنگ میر، در حال حاضر با سیاست‌های جدید سازمان مرکزی تعاون روستایی، طرح احداث روستابازاری در شهرستان کوهدشت با اعتباری حدود 20 میلیارد تومان برآورد شده است که در صورت تأمین اعتبار، حداکثر طی 6-8 ماه عملیاتی خواهد شد».