زوار حسینی سفره فعالان گردشگری را در شهرهای مسیر اربعین رونق می‌دهند
از برکت نام او
زهرا کشوری
دبیر زیست بوم
ستاد اربعین با توجه به کمبود اتوبوس‌های بین‌شهری همچنان بر استفاده از خودروهای شخصی از سوی زائران اربعین حسینی تأکید می‌کند. علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری کشور هم یادآور می‌شود که اگر بازگشت زائران با تمهیداتی همچون شب‌مانی و استراحت در شهرهای مسیر همراه نباشد، شمار حوادث جاده‌ای را بالا خواهد برد. برای همین خواستار ترغیب و تمهید برای ماندگاری زائران اربعین در شهرهای مسیر و افزایش طول سفر آنها شده است؛ راهکاری که پیامدهای مثبت زیادی چون کاهش تلفات احتمالی جاده‌ای را در پی خواهد داشت اما بیش از هرچیزی می‌تواند روی اقتصاد استان‌های مسیر چون کرمانشاه، ایلام، کردستان و آذربایجان‌غربی تأثیر مثبت بگذارد. استان‌هایی چون ایلام، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان، کردستان و... که شالبافیان نیز از آنها به نام استان‌های کم‌برخوردار یاد می‌کند. این استان‌‌ها، در کنار استان‌هایی چون لرستان، کهگیلویه و بویر‌احمد، چهار محال و بختیاری و... دارای رتبه بالای بیکاری در کشور هستند. استان‌هایی که طبیعت بی‌نظیری دارند اما ناشناخته ماندن آنها و عدم تأمین زیرساخت‌های مناسب اجازه نداده شهروندان آن بتوانند از این پتانسیل بالقوه سود ببرند. آثار تاریخی هم آنچنان که باید و شاید، نتوانسته است مسیر گردشگر را به این استان‌های پرجاذبه باز کند و رهگذر حضور گردشگر، جلو مهاجرت آنها به شهرهای بزرگ برای کارگری یا شغل‌های کاذب را بگیرد. برای مثال، کرمانشاه در مسیر دوم گردشگری کلاسیک تعریف شده اما هرگز در چند دهه گذشته، نتوانسته است جایگاهی را که شهرهای مسیر اول مثل شیراز، اصفهان و یزد در جذب گردشگر داخلی و خارجی پیدا کرده‌اند در کنار استان‌هایی مثل همدان پیدا کند. اربعین و مسیر تردد زوار به عتبات عالیات اما راه دیگری را پیش روی سه استان کردستان، ایلام و کرمانشاه گذاشته‌است؛ پیاده‌راه اربعین.
انسجام دستگاه‌ها
رئیس ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر کشور، اربعین را یک پدیده انسجام‌بخش و محور هماهنگی و همکاری دستگاه‌ها در طول سالیان اخیر می‌داند و آن را باعث تقویت بسیاری از حوزه‌های زیرساختی و محورهای مواصلاتی در استان‌های جنوب‌شرق همانند سیستان و بلوچستان تا استان‌های شمال‌غرب و جنوبی برمی‌شمرد و می‌گوید: این دستاوردها که اغلب در استان‌های کم‌برخوردار محقق شده است از برکات اربعین حسینی در داخل کشور به شمار می‌آید.
شالبافیان می‌گوید: «در حال حاضر تمهیدات بسیاری برای مسیر رفت زوار در نظر گرفته شده اما طبق تجربه میدانی سال گذشته در مسیر برگشت، اغلب دستگاه‌ها و فعالان حاضر در موکب‌ها با این رویکرد اقدام می‌کنند که خدمت‌رسانی به پایان رسیده است، درحالی که یکی از دغدغه‌های پلیس راهور اتفاقاً مدیریت سوانح جاده‌ای درمسیر برگشت است.»
او به استفاده از خودرو شخصی توسط زوار اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به رویکرد جاری علاوه بر تأمین نیاز به پارکینگ، مدیریت سفرها نیز یکی از موضوعات بسیار مهم است. در واقع به راننده‌ای که در مسیر برگشت است باید به صورت ویژه اندیشیده شود. یکی از اقدامات شایسته در این زمینه می‌تواند معرفی شهرستان‌های در طول مسیر جهت میزبانی و نیز افزایش ماندگاری سفر زوار در حین بازگشت باشد.»
شالبافیان بحث را به سمت زائرین خراسان شمالی و رضوی می‌برد و می‌گوید: «برای بسیاری از زائرین استان‌های دورتر، پرواز هوایی یا کم است یا وجود ندارد، بنابراین با خودرو شخصی سفر می‌کنند. اگر بتوانیم آنها را برای ماندگاری ترغیب و تمهیدی در این زمینه بیندیشیم، زائر امام حسین(ع) با سوانح جاده‌ای کمتری به مقصد خود خواهد رسید.»
نصب بنر
رئیس ستاد هماهنگی خدمات سفر بر نصب سریع‌تر بنرها برای معرفی اقامتگاه‌ها توسط دستگاه‌ها تأکید می‌کند و می‌گوید: «اگر آن زائر و مسافر بداند که امکان اقامتش در جایی در استان دیگری فراهم است، قطعاً برنامه سفر خود را تنظیم کرده و برای بازگشت تعجیل نخواهد کرد.»
40 خانه مسافر در مهران
علی مؤمنی، معاون گردشگری ایلام در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «از برکت امام حسین(ع) و زوار آن نزدیک به 40 زائرسرا(خانه مسافر) تنها در مرز مهران داریم که باعث ایجاد اشتغال برای بیش از 40 خانوار شده است. او می‌گوید: «نزدیک به 10 هتل و 80 بومگردی نیز در استان داریم که با توجه به استقبال زوار ایرانی و عراقی، همه آنها از برکت مسیر اربعین منتفع می‌شوند.»
او از ایجاد 150 غرفه صنایع‌دستی در مسیرهای منتهی به عراق خبر می‌دهد و می‌گوید: سال گذشته از همین محل 2 میلیارد تومان درآمد کسب شد.
به گفته او، گردشگران عراقی هم برای سلامت و سیاحت به استان ایلام می‌آیند. او تفاوت آب و هوای ایلام را یکی از دلایل حضور عراقی‌ها می‌داند و می‌گوید: «مسافران این کشور برای درمان‌های زیبایی و عمل‌های سبک به استان سفر می‌کنند.»
مؤمنی یکی دیگر از دلایل حضور عراقی‌ها در ایلام را خرید به دنبال افزایش قیمت ارز اعلام می‌کند و می‌گوید: «آنها صبح برای تجارت و خرید به ایلام می‌آیند و شب برمی‌گردند.» به گفته مؤمنی، عراقی‌ها در تعطیلات، استقبال خوبی از جاذبه‌های طبیعی ایلام در شهرهایی مثل دره‌شهر، مهران، دهلران، سیروان، ایوان، ایلام و... دارند. به گفته او 60 تا 70 درصد مراکز اقامتی استان در ایام تعطیل توسط مسافران عراقی استفاده می‌شود.
فرصت بزرگ میزبانی
«جمال عامری‌نسب» معاون گردشگری خوزستان هم در گفت‌و‌گو با «ایران» اربعین را فرصت بزرگ خوزستان می‌داند که میزبان میلیون‌ها زائر از ایران و کشورهایی چون پاکستان، افغانستان، هند و ترکیه است.
او خوزستان را پل ارتباطی می‌داند که زوار در آن پیش از رسیدن به مقصد، از جاذبه‌های تاریخی و تمدنی دیدن می‌کنند و بعد به سفر معنوی خود ادامه می‌دهند. در این زمان ظرفیت اقامتگاه‌ها صددرصد تکمیل است.
به گفته عامری‌نسب برخلاف پیش‌بینی‌ها و به‌رغم افزایش گرما، زوار امسال بیشتر از سال قبل و زودتر از موعد مقرر برای شرکت در اربعین به سمت خوزستان آمده‌اند.
زوار در خوزستان از اندیشمک به سمت دو مرز چذابه و شلمچه می‌روند. او مسیر اربعین را باعث افزایش ورود عراقی‌ها به خوزستان بویژه برای گردشگری سلامت می‌داند و معتقد است وجود 16 شرکت و آژانس حرفه‌ای، باعث ساماندهی گردشگران سلامت این کشور همسایه شده است. عامری‌نسب از احتمال ایجاد نمایشگاه صنایع‌دستی در دو مرز چذابه و شلمچه خبر می‌دهد.
ورود زائران از مرز میرجاوه
رضا گنجعلی، معاون گردشگری سیستان و بلوچستان از ورود زائران اربعین حسینی کشورهای افغانستان و پاکستان از مرز میرجاوه و ریمدان(دشتیاری) خبر می‌دهد. این زائران پس از آن به کرمان و بم می‌روند و در نهایت خود را به مرز خوزستان یا کرمانشاه می‌رسانند. به گفته گنجعلی، راهنمایان آشنا با زبان انگلیسی و اردو در مرز میرجاوه برای کمک به زائران کشورهای همسایه حضور دارند. آنها همچنین می‌توانند در زائرسرای میرجاوه اقامت کنند. او از معرفی جاذبه‌های تاریخی و طبیعی استان از طریق کتابچه‌ای که به زوار می‌دهند، خبر می‌دهد. او سیستان و بلوچستان را قطب چشم‌پزشکی می‌داند و می‌گوید: حضور زوار باعث شده است گردشگران سلامت کشورهای همسایه برای چشم‌پزشکی به سیستان و بلوچستان بیایند.