مطبوعات از پیشخوان به پستوی کیوسک ها رفته اند
روزنامه‌هایی که نخوانده باطل می‌شوند
حمیرا حیدریان
گزارش نویس
روزنامه ها و نشریات حالا از پیشخوان به پستوی دکه های روزنامه فروشی جا گرفته اند و مدت‌هاست که دیگر جلوی دکه روزنامه فروشی‌ها از توقف و ازدحام خوانندگان خبری نیست. کیوسک‌هایی که حالا دیگر فرسنگ‌ها از رسالت اصلی خود دور شده‌اند وبقای حیات‌شان به فروش هر محصولی جز نشریات بسته شده است. دکه‌هایی که برای دهه پنجاهی‌ها و شصتی‌ها دیدنشان تداعی خاطراتی از خواندن روزنامه‌ها تا کیهان بچه‌ها و جست‌وجوی نام خود در نشریات برای قبولی کنکور و... است، حالا محل گذری برای خوردن یک قهوه اسپرسو داغ در صبحگاه یا شیرین کردن کامشان برای رفتن به محل کاراست. تنقلات بجای نشریات در پیشخوان جا خوش کرده‌اند و تنها روزنامه‌های باطله که بخش عمده فروش آنهاست در کورترین نقطه این مکان خودنمایی می‌کند.
علی تبریزی مرد میانسالی که بیش از 30 سال مشتری پر و پاقرص این دکه‌هاست، می‌گوید: اگر هر روز روزنامه نخواند روزش نمی‌گذرد. به گفته او اگرچه فضای مجازی همه فضاهای خواندن را گرفته است اما او همچنان خواندن نشریه کاغذی را به فضای مجازی ترجیح می‌دهد و از دیدن تنقلاتی که حالا سال‌هاست جای روزنامه‌های پرتیراژ را گرفته افسوس می‌خورد.
محمود حیدری هم 12 سال است که یکی از دکه‌های روزنامه فروشی را در مرکز شهرتهران اجاره کرده است. او حالا مثل خیلی از کیوسک‌داران در شهر بیشترین درآمدش را از فروش محصولات خوراکی دارد و می‌گوید: زمانی همه برای خواندن تیترهای روزنامه جلو کیوسک ازدحام می‌کردند و برایشان مهم بود که اول صبح روزنامه مورد علاقه خود را بخرند، اما الان تعداد نشریاتی که یک زمان پرتیراژ‌ترین نشریات کشور بود و به فروش می‌رساندیم در حال حاضرفروش آنها به 2 الی 3 عدد در روز رسیده است که حتی گاهی آن هم تبدیل به روزنامه باطله می‌شود.
حیدری سود فروش نشریات باطله را نسبت به خود نشریات بسیار مناسب دانسته و ادامه می‌دهد: روزانه بین 20 تا 30 کیلوگرم سفارش روزنامه باطله می‌دهم که بستگی به میزان تقاضای مشتریان این رقم متغیر است. نشریات باطله را خودم به قیمت کیلویی 35 هزارتومان خریداری می‌کنم که به مشتریان به مبلغ کیلویی 45 هزارتومان که بیشتر مصرف خانگی دارند می‌فروشم و سود تقریباً مناسبی است.
این کیوسک داربیشترین درآمد خود را حاصل از فروش اقلام مواد غذایی عنوان می‌کند: تقریباً تمام دکه‌های روزنامه فروشی تغییر کاربری پیدا کرده‌اند و بیشترین درآمد خود را از فروش مواد خوراکی و یا فروش سیگار دارند و برخی دکه‌ها حتی کپی و پرینت هم به دیگر اقلام خود اضافه کرده‌اند و یا حتی فروش سفته و....
او به اجاره این کیوسک‌ها هم اشاره کرده و اضافه می‌کند: مجوز این کیوسک‌ها هر 10 سال یک بار تمدید می‌شود و من الان مدت دوسال است که اجاره این دکه را تمدید کرده‌ام و این صنف هم مانند خیلی از اصناف دیگر بنا به شرایط اقتصادی باید هزینه بیشتری را سالانه پرداخت کنند.
سعید جعفری هم مدیریکی از سایت‌های فروش کاغذ است که مدت 10 سال در زمینه خرید انواع کاغذ باطله فعالیت می‌کند.او می‌گوید: با توجه به اینکه مخاطب روزنامه کاهش پیدا کرده است چند سالی است که فروش روزنامه باطله هم در بین کاغذ و کتاب باطله جا باز کرده است و به متقاضیان به فروش می‌رسد.
او متقاضیان این کالا را به سه دسته تقسیم می‌کند و می‌افزاید: دسته اول افرادی هستند که برای اسباب‌کشی و یا نظافت خانه از روزنامه استفاده می‌کنند. دسته دوم فروشندگانی که در کار فروش مجسمه هستند مشتریان بعدی ما هستند اما سومین و بیشترین و عمده‌ترین خریداران و مشتریان ما را باغداران و کشاورزان تشکیل می‌دهند. آن هم به‌دلیل اینکه کاغذ گراف بسیار گران شده است برای بسته‌بندی میوه نیاز به کاغذ روزنامه دارند.
این مدیر سایت فروش کاغذ باطله، قیمت روزنامه‌های باطله را ازهر کیلو 30 هزار تا 60 هزارتومان اعلام کرده و اظهار می‌کند: ما روزنامه‌های باطله را به مشتریان بنا به کیفیت آن بین 30 تا 45 هزارتومان به فروش می‌رسانیم. این کاغذها را تا هر کیلو 60 هزارتومان نیز به فروش می‌رسانند.
او علت تفاوت قیمت را به دو عامل درجه کیفیت و عدم ثبات قیمت تقسیم کرده وعنوان می‌کند: کاغذ روزنامه بنا به نو و کهنه بودن و یا تمیزو کثیفی آن قیمت متفاوتی دارد. ضمن اینکه بنا به نوع کاغذ و ابعاد آن نیز نرخ تغییر می‌کند. اما این نرخ‌گذاری از سوی خریداران کاغذ قیمت مصوبی ندارد و هر فردی خود قیمت تعیین می‌کند اما به طور متوسط در بازارهر کیلو بین 30 تا 60 هزارتومان به فروش می‌رسد.
جعفری میزان فروش روزانه کاغذ باطله را توسط سایت خود 100 کیلو عنوان کرده و ادامه می‌دهد: فروش کاغذ روزنامه با توجه به وجود فضای مجازی و موبایل و سایت‌ها روز به روز افزایش می‌یابد و بخشی از فروش کیوسک‌های روزنامه فروشی که زمانی برای فروش نشریات راه‌اندازی شده‌اند، حالا سود خوبی از فروش روزنامه باطله به‌دست می‌آورند. حتی رقابت برای خرید روزنامه و فروش آن به‌صورت اینترنتی نیز خود تبدیل به یک بازار فعال در دنیای مجازی شده است.
امید سیاری هم که 15 سال است کیوسک روزنامه فروشی‌ای را در شرق تهران اجاره کرده از تغییر کاربری این دکه می‌گوید: فقط اسمش دکه روزنامه‌فروشی است و تنها این اسم از نشریات برای این دکه‌ها به یادگار مانده در اصل اینجا تبدیل به یک سوپرمارکت کوچک برای رفع احتیاج رهگذرانی است که با عجله طی شبانه‌روز در حال رفت و آمد هستند و مایحتاج خوراکی خود را خریداری می‌کنند و بیشترین مشتریان هم کارمندان و دانشجویان هستند که با عجله یک چای و یا قهوه و چند بیسکوئیت یا اقلام خوراکی دیگر می‌خرند.
سیاری سود نشریات را در روزنامه‌های باطله مناسب می‌داند و بیان می‌کند: بنا به درخواست مشتری گاهی میزان درخواست ما برای ارسال نشریات باطله از شرکت توزیع کننده متغیر است، گاهی ارقام آن بین 15 تا 35 کیلو در روز تغییر می‌کند و این نشریات را ما هر کیلوبین 30 تا 35 هزارتومان خریداری و تا کیلویی45 هزارتومان به مشتری می‌فروشیم.
پیش‌تر هم حجت‌الاسلام فضائیل آقازاده، نایب رئیس اول اتحادیه توزیع کنندگان وفروشندگان جراید اعلام کرده بود که بقای دکه‌های روزنامه فروشی، فروش دیگر اقلام است چرا که میزان خوانندگان نشریات کاهش پیدا کرده است.
او آمار رسمی تعداد دکه‌های روزنامه فروشی را یکهزار و 500 تا عنوان کرده و گفته است که اگر منافع نسبی این دکه‌ها تأمین شود از فروش روزنامه استقبال می‌کنند. البته مدیران روزنامه‌ها هم از توزیع محصول‌شان توسط دکه‌داران خوشحال می‌شوند و حتی تسهیلاتی برای دکه‌داران لحاظ می‌کنند. اما نکته اینجاست که پس از رسیدن روزنامه‌ها به دکه‌ها برخی از آنها به فروش نمی‌روند و باید برگشت بخورند. یعنی رسانه‌ها باید این گونه جراید را به‌عنوان برگشتی قبول کنند ولی تعدادی از آنها این موضوع را قبول نمی‌کنند و پول همه روزنامه‌های تحویلی را به دکه‌ها مطالبه می‌کنند. از این‌رو معمولاً بعضی از کیوسک‌داران از توزیع روزنامه‌ها استقبال نمی‌کنند. چون به هرحال دکه دار باید یک نفعی از فروش روزنامه ببرد.
بــــرش
کاغذ روزنامه بنا به نو و کهنه بودن و یا تمیزو کثیفی آن قیمت متفاوتی دارد. ضمن اینکه بنا به نوع کاغذ و ابعاد آن نیز نرخ تغییر می‌کند. اما این نرخ‌گذاری از سوی خریداران کاغذ قیمت مصوبی ندارد و هر فردی خود قیمت تعیین می‌کند اما به طور متوسط در بازارهر کیلو بین 30 تا 60 هزارتومان به فروش می‌رسد
