مجلس شورای اسلامی، ‌لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را بلاتکلیف گذاشته است و صحبت‌های ضد و نقیض در این خصوص دارد. یک بار گفته می‌شود که دولت قرار است لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را پس بگیرد و یا عنوان می‌کنند که وزیر صمت با ایجاد وزارت بازرگانی مخالف است. گروهی دیگر از نمایندگان مجلس در مخالفت با ایجاد وزارت بازرگانی تأکید دارند که به جای تشکیل وزارت بازرگانی، ‌سازمان بازرگانی شکل بگیرد؛‌ این امر مخالفان زیادی هم دارد، بخصوص در اتاق بازرگانی. برخی از اعضای اتاق بازرگانی می‌گویند ایجاد سازمان بازرگانی با عدم احیای وزارت بازرگانی هیچ فرقی ندارد و نمی‌تواند چنین سازمانی در اقتصاد کشور اثرگذار باشد چرا که یک سازمان قدرت لازم برای تصمیم‌گیری را ندارد. برخی دیگر از نمایندگان مجلس هم به جهت اینکه با دولت همراه نیستند، ایجاد وزارت بازرگانی را ضروری نمی‌دانند و این انتظار را دارند که وزارت صمت هم در صنعت و هم در بخش بازرگانی بدون هیچ نقصانی کار کند. اما این امر همان انتقادی است که کارشناسان اقتصادی به دولت‌های گذشته داشتند.

8 سال بی توجهی در دولت روحانی
زمانی که وزارت صنایع و بازرگانی ادغام شد، تعداد کثیری از فعالان اقتصادی و کارشناسان اقتصادی با این امر مخالفت و تأکید کردند که چنین ادغامی اشتباه است و باید وزارت بازرگانی و صنایع و معادن به صورت مستقل حفظ شود. اما در نهایت این ادغام صورت گرفت. در خیلی از کشورها، وزارت بازرگانی و صنایع، ادغام شده است و سیاست‌های صنعتی و تجاری به خوبی پیش رفته است. ولی این ادغام زمانی موفقیت‌آمیز می‌بود که حداقل طی 8 سال دولت روحانی بخصوص در زمانی که کشور با شدیدترین تحریم‌ها روبه‌رو نبود، فعالیت‌های وزارت صمت هدفمند می‌شد و این وزارتخانه می‌توانست تمام برنامه‌های خود را اجرایی کند.

موج شایعات در راهروهای مجلس
کارشناسان اقتصادی عنوان می‌کنند زمانی ادغام وزارتخانه‌های بازرگانی و صنایع می‌توانست کارایی لازم را برای اقتصاد کشور داشته باشد که ایران در شرایط تحریمی به سر نمی‌برد اما وقتی ایران مورد تحریم است و نیاز به سیاست‌های خاص دارد، هر گونه ادغام چالش‌ساز است.
از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم موضوع احیای وزارت بازرگانی مطرح شد و سال 1401 این امر رنگ و بوی جدی‌تر به خود گرفت. دولت با گروه کارشناسی خود لایحه ایجاد وزارت بازرگانی را نوشت. ابتدای سال‌جاری نیز لایحه تشکیل وزارت بازرگانی از سوی دولت سیزدهم به مجلس رفت و 25 تیرماه در صحن علنی مجلس، بررسی این لایحه با قید دو فوریت تصویب شد. این لایحه با آنکه فوریت داشت و قرار بود خیلی زود مورد بررسی قرار گیرد هنوز در هرم سبز مسکوت مانده است. اگر نمایندگان مجلس با فوریت این مهم را واکاوی کرده بودند و از بررسی آن شانه خالی نمی‌کردند، ‌اکنون خیلی از مشکلات دولت تقلیل پیدا کرده بود. خبرها حکایت از آن دارد که در راهروهای مجلس بیش از آنکه صحبت از بررسی و تصویب این لایحه باشد، شایعات موج می‌زند.

الزامی ضروری برای مدیریت تحریم
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق به ایران اقتصادی ‌گفت: در دولت روحانی بارها تأکید کردم که وزارت بازرگانی باید احیا شود؛‌ در شرایط خاص و تحریمی کشور، وزارت صمت نمی‌تواند مشکلات حوزه صنعت، ‌تولید، ‌معدن، بازار و تجارت را حل کند.
یحیی آل اسحاق عنوان کرد: کشورهایی که وزارتخانه ادغام شده صنعت و بازرگانی را دارند، تحریم نیستند و نبود تحریم از تنش‌ها می‌کاهد. اما وقتی شرایط کشور این‌گونه است و کشورهای متخاصم به دنبال ضربه زدن به اقتصاد کشور هستند، ایجاد وزارت بازرگانی الزام می‌شود. آل اسحاق یادآور شد: حوزه بازرگانی، صنعت و معدن کارهای پرشماری دارد و این تنوع فعالیت اجازه نمی‌دهد که یک وزارتخانه و یک وزیر آن را حل کند.

چالش بلاتکلیفی فعالان اقتصادی
شعبان فروتن، ‌عضو اتاق بازرگانی ایران نیز درباره احیای وزارت بازرگانی به ایران ‌گفت: خیلی از فعالان اقتصادی موافق ایجاد وزارت بازرگانی هستند و امیدواریم که مجلس با دولت همراهی کند و سریع‌تر لایحه ایجاد وزارت بازرگانی را تصویب کند.
او افزود: اگر قرار است لایحه ایجاد وزارت بازرگانی، رد و یا تصویب شود و یا هر اقدام دیگری که قرار است روی آن صورت بگیرد، ‌بهتر است که زودتر اعلام شود. این بلاتکلیفی هم برای فعالان اقتصادی و هم برای صنعتگران چالش‌ساز است. این عضو اتاق بازرگانی یادآور شد: هیچ وزیری نمی‌تواند تعادل بین بازرگانی و صنعت کشور برقرار کند؛‌ چرا که وزنه هر کدام آنها خیلی سنگین است. لذا ایجاد وزارت بازرگانی نیاز اقتصاد و تجارت کشور است. این حوزه به متولی مستقل نیاز دارد.

مقاومت و بهانه تراشی
برخی از نمایندگان مجلس این‌گونه تعبیر می‌کنند که دولت سیزدهم با ایجاد وزارت بازرگانی می‌خواهد وقت بخرد تا مشکلات بازار را به نداشتن وزارت بازرگانی مرتبط کند، اما دولت از ابتدای فعالیت خود به دنبال احیای وزارت بازرگانی بود؛‌ بدنه کارشناسی دولت بر این اصرار داشت که وزارت بازرگانی برای ایران و شرایط موجود ضرورت دارد. حال باید دید که چرا برخی از نمایندگان مجلس در برابر احیای وزارت بازرگانی مقاومت و بهانه‌تراشی می‌کنند. کریم حسینی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس گفته بود: ظاهراً جمع‌بندی دولت و بخصوص وزیر صمت پس گرفتن لایحه تشکیل وزارت بازرگانی است‌. یک بحثی در کمیته ساختار نظام اداری کمیسیون تلفیق برنامه هفتم مطرح شد که بازرگانی به شکل سازمان باشد یا وزارتخانه؛ اما ظاهراً تمایل دولت به تشکیل سازمان بیشتر است. هنوز این صحبت در صحن کمیسیون تلفیق برنامه هفتم مطرح نشده و قرار است ظرف چند روز آینده این موضوع در صحن کمیسیون مطرح شود.

راهبردی موثر  برای رونق صادرات
همچنین  23 مردادماه معاون پارلمانی رئیس‌جمهور گفت: لایحه تشکیل وزارت بازرگانی در مسیر اجرا قرار دارد و از نظر دولت در ضرورت تشکیل وزارت بازرگانی تردیدی وجود ندارد. سیدمحمد حسینی ادامه داد: دولت کارگروهی برای شکل‌گیری وزارت بازرگانی با حضور رئیس سازمان اداری استخدامی، وزرای صمت، جهاد کشاورزی، اقتصاد و دارایی، معاونت حقوقی مجلس و معاون امور مجلس تشکیل داده که پس از تأیید وزارت بازرگانی توسط شورای نگهبان اقدامات عملی آغاز شود؛ لذا از نظر دولت این مسأله قطعی است.  معاون رئیس‌جمهور در امور مجلس افزود: دامنه مسئولیت‌ها و مأموریت‌های وزارت صمت بسیار گسترده است، ضمن اینکه در شرایطی که در جنگ اقتصادی، تهدید و تحریم ظالمانه دشمنان ملت ایران قرار داریم، ضرورت دارد بخش بازرگانی مدیریت مجزایی داشته باشد. در لایحه وزارت بازرگانی بر تولید داخلی و خودکفایی تأکید شده است و با توجه به ظرفیت‌هایی که وجود دارد این وزارتخانه می‌تواند به صادرات محصولات کمک شایان توجهی کند.

برش

ضرورت پایان 12 سال چالش مدیریتی
به هر ترتیب تجربه ۱۲ سالی که از تشکیل وزارت صمت می‌گذرد ثابت کرده که در عمل ادغام دو وزارت با اشکال و ایراداتی مواجه شده از جمله بار مسئولیت وزارت صمت بسیار سنگین شده است و هر فرد با هر توان مدیریتی که در رأس آن قرار گرفته در مدیریت این مجموعه بزرگ با چالش و مشکل روبه‌رو شده است.