بازگشایی قفل 20 ساله از فاز 11 پارس‌جنوبی
فاز ۱۱ پارس جنوبی رکورددار طولانی‌ترین پروژه نفتی است که دولت سیزدهم در دوسال آن را از انزوای مطلق رهانید
گاز فاز 11 پارس جنوبی، فاز واقع در نقطه صفر مرزی، سرانجام به پالایشگاه رسید؛ طرحی که اولین زمزمه‌ها برای توسعه این فاز از میدان گازی مشترک پارس جنوبی با هدف مایع‌سازی گاز، مربوط به سال ۷۹ بود.
فاز 11 پارس جنوبی را در واقع می‌توان گوشه گیرترین طرح میدان گازی پارس جنوبی دانست که از سال 79 تا سال 1400 هیچ اقدامی برای توسعه آن صورت نگرفته بود. در واقع فاز ۱۱ پارس جنوبی را شاید بتوان رکورددار طولانی‌ترین پروژه نفتی دانست، هرچندکه دولت سیزدهم درمدت زمان دوسال و با تلاش شبانه‌روزی آن را از انزوای مطلق رهانید.
میدان گازی پارس‌جنوبی در زمره طرح‌های کلان اقتصادی به شمار می‌رود که به عنوان نمونه‌ای منحصر به فرد در حوزه انرژی جهان از ۲ دهه پیش تاکنون، مقصد بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی و میزبان بیش از ۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بوده که بخش عمده‌ای از تأمین مالی فازهای ۲۴ گانه آن توسط شرکت ملی نفت انجام شده است. میدان گازی پارس جنوبی (با نام گنبد شمالی در سمت قطر)، یکی از بزرگترین منابع گازی مستقل جهان بوده که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر درخلیج فارس و به فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری ساحل جنوبی ایران قرار دارد.
مساحت این میدان ۹ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع است که بخش متعلق به ایران سه هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع دارای ۱۴.۲ هزار میلیارد متر مکعب گاز درجا (معادل ۸ درصد کل ذخایر گاز جهان و ۴۷ درصد ذخایر گاز شناخته شده کشور)، ۱۹ میلیارد بشکه میعانات گازی، ۷.۵ میلیارد بشکه نفت خام در لایه‌های نفتی و وجود بزرگترین منبع هلیوم، از نظر ارزش اقتصادی دارای جایگاه بی‌نظیر و منحصر به فردی در اقتصاد ملی است.
«محسن خجسته‌مهر» با بیان اینکه فاز ۱۱ به عنوان یک طرح راهبردی و مهم در دستور کار شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم، قرارگرفت، افزود: تلاش همکارانم در شرکت ملی نفت ایران به بار نشست و هم‌اکنون شاهد تولید ازچهار حلقه چاه فاز ۱۱ پارس جنوبی هستیم.
طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با هدف استخراج روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز کلید خورده که از مشخصات کلی طرح می‌توان به حفاری ۲۴ حلقه چاه، ۲ سکوی تولیدی (هر یک به ظرفیت یک میلیارد فوت مکعب گاز ترش، معادل ۲۸ میلیون مترمکعب در روز)، دو رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی به همراه خطوط چهار اینچ تزریق منو اتیلن گلایکول و تأسیسات اتصال به ورودی پالایشگاه فازهای ۶، ۷ و ۸ و فاز ۱۲ پارس‌جنوبی، طراحی، ساخت و نصب سکوی فشارافزایی برای حفظ و نگهداشت تولید و تأسیسات فشارافزایی به همراه متعلقات کامل در پایان اشاره کرد.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفته که فاز ۱۱ پارس جنوبی آماده افتتاح رسمی با حضور رئیس جمهوری و وزیر نفت بوده و بزودی با حضور مقامات به بهره‌برداری خواهد رسید. گفته می‌شود که تولید اولیه از این فاز روزانه ۱۱ تا ۱۵ میلیون مترمکعب گاز غنی خواهد بود که بتدریج افزایش خواهد یافت و با نصب سکوی دوم که در حال ساخت است، برداشت گاز از فاز ۱۱ به ۵۶ میلیون مترمکعب گاز، ۵۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۷۵۰ متریک تن گوگرد در روز می‌رسد. نکته مهم آن است که تولید روزانه ۱۵ میلیون مترمکعب در روز سه سال زودتر از زمان پیش‌بینی‌شده، صرفه‌جویی در هزینه و زمان ساخت یک سکوی بزرگ به وزن بیش از ۳ هزار تن و افزایش تولید میعانات گازی با این اقدام ابتکاری، جلوی عدم‌النفع چند میلیارد دلاری در برداشت از این فاز را در سال‌های آینده گرفت و توجه به بهره‌وری در اجرای پروژه‌های نفتی را به نمایش گذاشت. خجسته مهر با بیان اینکه فاز ۱۱ پارس جنوبی مرزی‌ترین فاز میدان گازی پارس جنوبی است و برخلاف برخی از موقعیت فازهای پارس جنوبی این فاز قابلیت تولید از چهار لایه بهره ده را دارد، ادامه‌داد: در مدت ۲۰ ماه همکاران شرکت ملی نفت ایران اقدامی که ۲۰ سال روی زمین مانده بود را با همت مثال زدنی به اتمام رساندند.
سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی با یک عملیات منحصربه‌فرد به همت متخصصان شرکت ملی نفت ایران بامداد روز هفتم تیرماه، در موقعیت خود در خلیج فارس نصب شد.
گاز غنی از موقعیت سکوی ۱۱B از طریق یک رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی به پالایشگاه‌های خشکی واقع در پارس ۲ منتقل می‌شود و برای فرآورش و ارسال به خطوط سراسری انتقال گاز از ظرفیت این پالایشگاه‌ها استفاده خواهد کرد.
از نصب سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی به عنوان اقدامی بسیار بزرگ و منحصربه‌فرد یاد می‌شود. واقعیت این است که ازهمان روزهای نخست دولت سیزدهم، برداشت گاز از فاز ۱۱ در برنامه قرار گرفت، اما اگر قرار بود طبق روال معمول این فاز توسعه یابد، در بهترین حالت سال ۱۴۰۵ نخستین برداشت گاز از فاز ۱۱ انجام می‌شد. این موضوع ازدو جهت اهمیت داشت؛ نخست اینکه پارس‌جنوبی میدان مشترک است و هر روز تعلل در برداشت گاز، به‌معنای عدم‌النفع کشور از ظرفیت موجود است. از سوی دیگر، ایران در زمستان با ناترازی گاز روبه‌رو است و افزایش چند میلیون مترمکعبی برداشت گاز از پارس جنوبی می‌تواند به جبران بخشی از این ناترازی کمک کند، بنابراین راهکار دیگری در دستور کار شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت.
بررسی‌ها نشان می‌داد تولید از یکی از سکوهای فاز ۱۲ دیگر اقتصادی نیست، بنابراین جابه‌جایی این سکو به‌عنوان یکی از گزینه‌ها برای تولید زودهنگام از فاز ۱۱ در دستور کار قرار گرفت.
اما دولت سیزدهم چه اقدامات مهمی درپارس جنوبی صورت داده است؟
از توسعه فاز ۱۱، بهره‌برداری از پالایشگاه فاز ۱۴، شیرین‌سازی میعانات گازی، بهره‌برداری از اسکله صادراتی گاز مایع و احداث خط لوله فاز ۱۶ به عنوان اقدامات مهم دولت سیزدهم در میدان گازی پارس جنوبی یاد می‌شود.
گفته می‌شودکه بیش از ۹۰ میلیارد دلار طرح در شرکت ملی نفت ایران و در بخش بالادست در این منطقه اجرایی شده که بر این اساس ۵۰ درصد گاز ایران، ۷۰ درصد تولید گاز کشور و ۸۰ درصد میعانات گازی سهم پارس جنوبی است.
خجسته‌مهر با بیان اینکه اقدام‌های شرکت ملی نفت در پارس جنوبی به اتمام نرسیده است، اظهار داشت: ۲۰ میلیارد دلار اعتبار برای فشارافزایی در پارس جنوبی اختصاص داده شده است و صنعت نفت در این بخش مأموریت مهمی دارد.