هما همت‌خواه
روزنامه نگار

ماهی به دلیل دارابودن مواد مغذی ارزشمند، یک جزء مهم در سبد غذایی است زیرا علاوه بر پروتئین با کیفیت بالا و مواد مغذی موجود، منبع اصلی اسیدهای چرب امگا ۳ است که در روغن ماهی چرب یافت می‌شوند.
مطالعات پزشکی اهمیت مواد مغذی در ماهی و روغن ماهی را در تغذیه طبیعی برای رشد و نمو و حفظ سلامتی آشکار کرده است.
آرش نبی‌زاده، مدیرعامل اتحادیه سراسری ماهیان سردآبی درباره وضعیت تولید و صادرات ماهی قزل‌آلا به ایران اقتصادی گفت: در حال حاضر بین ۱۰۰ تا ۱۱۵ هزارتن ماهی قزل‌آلا در سطح ۷ هزارو ۵۰۰ مزرعه در سراسر کشور تولید و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود که بیشترین حجم تولیدات مربوط به استان‌های چهارمحال و بختیاری، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد و زنجان است.
 وی با بیان اینکه در صنعت ماهیان سردآبی نزدیک ۱۵ هزارنفر به طور مستقیم و ۴۵ هزارنفر به طور غیرمستقیم فعالیت دارند، افزود: ایران طی سال‌های گذشته به دلیل داشتن تولید بالا در این بخش رتبه اول در جهان را داشت، اما اکنون کشور ترکیه رتبه اول تولید قزل‌آلا در جهان را از آن خود کرده است.
وی اظهار داشت: براساس آمار سازمان شیلات ایران در صدور پروانه، کشور ظرفیت تولید 196 هزارتن ماهی قزل‌آلا را دارد.
وی اضافه کرد: طی یکی دو سال اخیر میزان تولید قزل‌آلا در آب شیرین و شور روند کاهشی داشته بنابراین ایران در تولید ماهیان قزل‌آلای آب شیرین رتبه ۲ و ۳ جهان و در تولید قزل‌آلای آب شور رتبه ۵ و ۶ را به خود اختصاص داده است که امیدواریم با افزایش تولید به طور مجدد به رتبه اول تولید در جهان برسیم.
وی گفت: دلیل اینکه اکنون کشور به رتبه دوم و سوم تولید قزل‌آلا رسیده است عدم وجود بازار داخلی است که موجب عدم تشویق تولیدکنندگان به تولید شده است بنابراین اگر قزل‌آلای ایران به طور گسترده‌ای به بازارهای جهانی راه پیدا کند می‌توانیم به رتبه اول بازگردیم.
وی صادرات را یک فرایند تشویقی برای تولید داخلی دانست و افزود: البته امسال به دلیل بارندگی‌ها تولید نسبت به سال گذشته بهبود یافته، بنابراین از آنجا که ماهی ایران در دنیا شناخته شده است برای صادرات نیز تقاضا افزایش خواهد یافت زیرا قیمت‌های صادراتی این محصول نسبت به تولید داخلی متفاوت است به طور مثال قیمت‌های صادراتی نسبت به بازار داخلی بین ۳۰ تا ۴۰ هزارتومان اختلاف دارد که همین موضوع باعث جذب تولیدکنندگان برای افزایش صادرات شده تا بخشی از ضرر خود را جبران کنند.
به گفته وی، اکنون قیمت تمام شده ماهی قزل‌آلا ۱۲۵ هزارتومان تعیین شده که با ۲۰ درصد سود برای تولیدکنندگان این رقم به حدود ۱۵۰ هزارتومان می‌رسد اما طی ۱۰ روز اخیر این محصول در بازار حدود ۱۲۰ هزارتومان به فروش می‌رفت بنابراین امید تولیدکنندگان، صادرات است که امیدواریم امسال از سال‌های گذشته افزایش بیشتری پیدا کند.
 
تفاوت زیاد نرخ صادرات
 مدیرعامل اتحادیه سراسری ماهیان سردآبی تصریح کرد: از ابتدای سال تاکنون حدود 4 هزارتن ماهی قزل‌آلا صادر شده است که این میزان سال گذشته یک هزار و 800 تن بوده است که بیشترین حجم صادرات قزل‌آلا به بازار روسیه و کشورهای عربی است و تلاش داریم در آینده صادرات ماهی قزل‌آلا به چین انجام شود؛ با این حال روس‌ها استقبال خوبی از قزل‌آلای ایران دارند.
وی با بیان اینکه صادرات قزل‌آلا به روسیه بسیار سختگیرانه است، افزود: در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم ماهی قزل‌آلا در بازار جهانی بین ۳ دلار تا ۳.۳ دلار است که با نرخ‌های داخل کشور تفاوت زیادی دارد.

پرداخت مبلغ ناچیز خسارت
وی از مشکلات مهم صنعت ماهیان سردآبی عدم تخصیص وام‌های کم بهره و عدم پرداخت خسارت به بهره‌برداران اشاره کرد و گفت: چند سال قبل خسارت زیادی به بخش ماهیان سردآبی ناشی از سیل در استان‌های کهگیلویه و بویر احمد و لرستان وارد شد که هنوز خسارت‌های این بخش پرداخت نشده است یا به مبلغ خسارت دیده نشده است به طور مثال تولیدکننده ما 5 میلیارد تومان خسارت سیل دیده اما بیمه تنها 70 میلیون تومان محاسبه کرده است که مبلغ ناچیزی است.
وی ادامه داد: اکنون برخی از مزارع پرورشی استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و لرستان با مشکلات جدی کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش روبه‌رو هستند که در صورتی که دولت وام‌های کم‌بهره به این بخش اختصاص دهد بخشی از مشکلات تولیدکنندگان برطرف خواهد شد. وی درباره بیمه نیز گفت: طی سال‌های گذشته مشکل بیمه شدن تولیدکنندگان را داشتیم اما امروز مشکل اصلی ما در این بخش عدم پرداخت صحیح خسارات است که به نظر می‌رسد ضعف‌هایی در بخشنامه‌ها وجود دارد که نیازمند اصلاح جدی است.
نبی‌زاده افزود: بارها پیشنهاد داده‌ایم که در بحث بیمه محصولات کشاورزی بویژه ماهیان سردآبی، بخش خصوصی نیز وارد شود تا با ایجاد رقابت میزان پرداخت خسارت‌ها اصلاح شود.
مدیرعامل اتحادیه سراسری ماهیان سردآبی درباره دغدغه برخی درخصوص تفاوت قیمت فروش ماهی قزل‌آلا و قزل سالمون در داخل کشور گفت: بخش عمده ماهی قزل سالمون صادر می‌شود اما آن بخشی که به بازار داخلی عرضه می‌شود قیمت بالایی ندارد. وی افزود: تفاوت ماهی قزل‌آلا و قزل سالمون مشخص است، از سال ۸۵ به قزل‌آلایی که رنگ سالمون دارد قزل سالمون اطلاق می‌شود. وی اظهار داشت: اما قیمت قزل سالمون با سالمون نروژی متفاوت است زیرا اکنون سالمون نروژی که مربوط به دریای آتلانتیک است هر کیلوگرم آن ۱ میلیون و ۲۰۰ هزارتومان به فروش می‌رسد که رقم بالایی است.

برش

ضرورت بازنگری و حمایت
مدیرعامل اتحادیه سراسری ماهیان سردآبی: اخیراً بخشنامه‌ای ابلاغ شده است که مزارع پرورش ماهی در بستر رودخانه‌ها ساخته نشود و برای مزارع پرورشی کنار رودخانه مجوز ادامه فعالیت تمدید نشود، این در حالی است که در تمام دنیا استخرهای پرورش ماهی باید کنار رودخانه‌ها احداث ‌شود و در حال حاضر مزارع پرورش ماهی ما در کنار رودخانه‌ها مجوز رسمی فعالیت دارند.
نبی‌زاده بر این باور است که اگر وزارتخانه‌های مربوطه مانند وزارت نیرو و جهاد کشاورزی کارهایی از جمله آبخیزداری و لایروبی رودخانه‌ها را بموقع انجام دهند تولیدکنندگان دچار خسارت‌های هنگفت نمی‌شوند.