در گفت‌و‌گو با یک پژوهشگر اجتماعی مطرح شد
فرزندآوری با افزایش رفاه نسبی
دکترمحمدرضا ایمانی، روانشناس و پژوهشگر اجتماعی در گفت‌و‌گو با «ایران» از تغییر سبک زندگی مردم و در پی آن تمایل نداشتن به فرزندآوری در گروهی از جامعه می‌گوید: «امروزه با مجموعه‌ای از مؤلفه‌های مختلف روبه رو هستیم که نظام و فرهنگ زیست خانواده را دچار تغییر کرده است. اولین رویکرد آن تغییر الگوی فرهنگی است به این صورت که در دهه‌های گذشته خانواده‌ها با رفاه مکفی تعداد فرزندان بیشتری داشتند و حتی خوشحال‌تر بودند. واژه دایی، خاله و عمه ملموس بود و وجود همین افراد در کنار بچه‌ها خاطرات خوشی را می‌ساخت. امروزه مدل زیست در ایران با سبکی که خودمان ایجاد کردیم پیش می‌رود که با گذشته بسیار متفاوت است و آن را نمی‌توانیم به هیچ کجای دنیا نسبت دهیم.»
وی ادامه می‌دهد: «مؤلفه و سبک زندگی غربی در این تغییر بی‌تأثیر نبوده اما تغییر اصلی در بطن جامعه خودمان شکل گرفته است، به طوری که حاصل تفکر زیستی برخی، گرایش به سمت تک فرزندی یا بدون فرزند است و حتی به تبعات بعد آن هم فکر نمی‌کنیم. مسأله بعدی تغییر الگوهای فرهنگی است. الگوی فرهنگی، نگرش و رویکرد ما دچار تغییر شده است. با نگاه به افراد جامعه درمی یابیم میزان مسئولیت پذیری تغییر کرده است. زوجین هر دو شاغل هستند و فرصتی برای فکر کردن به زندگی با بچه پیدا نمی‌کنند. زوجین شاغل برای تأمین معیشت با وجود شرایط اقتصادی فعلی با مشکلاتی همچون مسکن و عدم ثبات شغلی دست و پنجه نرم می‌کنند که همین امر ترس از فرزندآوری را افزایش داده است. موضوع بعدی چالش‌های میان زوجین است. جوانان می‌گویند «نمی دانیم میزان پایداری زندگی مشترکمان چقدر است که بخواهیم بچه دار شویم.» همه این دغدغه‌ها در کنار هم سبب شده است افراد به سمت تک فرزندی یا بی‌فرزندی سوق پیدا کنند چرا که طاقت، تحمل و سازگاری افراد کاهش پیدا کرده و نمی‌توانند در برابر مشکلات تاب آورند.
به عقیده این پژوهشگر، بسیاری از جوانان علاقه‌مند به فرزندآوری هستند اما ریسک فرزندآوری آنقدر بالا رفته که جرأت بچه دار شدن ندارند.
به گفته این روانشناس، دولت ها نمی‌توانند برای فرزندآوری زوجین تصمیم بگیرند، اما می‌توانند شرایط را برایشان تسهیل کنند. با پرداخت وام به تنهایی نمی‌توان به افزایش زاد و ولد در حد مورد نظر در جامعه رسید، بلکه باید رفاه اجتماعی گسترش پیدا کند. زوجین با وجود کار زیاد و سرشلوغی‌هایی که دارند حتی اگر بچه‌دار هم شوند، چطور می‌توانند به عنوان والدین برای آن کودک وقت بگذارند؟»
دکتر ایمانی با اشاره به لزوم افزایش رفاه اجتماعی برای افزایش میل به فرزندآوری در جامعه می‌گوید: «باید رفاه اجتماعی را به گونه‌ای افزایش دهند که افراد درآمد بهتر و ساعت کاری کمتری داشته باشند. آن زمان است که فرصتی برای تصمیم به فرزندآوری خواهند داشت. اما اگر جامعه با همین فرمان مسیر زندگی را طی کند، گریزی از نسل آینده‌ای که کهنسال است نداریم. نسل آینده، نسلی پیر است که نیازمند مراقبت و توجه جوانان جامعه است اما کسی که این نسل را پشتیبانی کند در آینده وجود نخواهد داشت. این نکته حائز اهمیت است چرا که به میزان افرادی که در جامعه سالخورده می‌شوند، جوانی نداریم که از جمعیت سالمند کشور مراقبت کند.»
این پژوهشگر اجتماعی با اشاره به زنگ خطر پیری جمعیت و تمایل نداشتن جوانان به فرزندآوری می‌گوید: «همه ما درحال به خطر انداختن زیست مان هستیم. سونامی سالمندی خطری است که مسئولان، حاکمیت، پژوهشگران، اندیشمندان، روانشناسان، جمعیت شناسان، مردم شناسان و... به آن پی برده‌اند اما اینکه چطور می‌خواهند این موضوع را حل و فصل کنند، نیازمند زیرساختی اساسی است چراکه امروزه با تولد یک کودک، تمام فکر والدین به سمت تأمین هزینه هایش از جمله پوشک، شیرخشک، هزینه‌های مهدکودک، آموزش و مدرسه می‌رود. حتی سیستم آموزش و پرورش کشور طوری شکل گرفته که فشار را از روی خودش برداشته و بر دوش خانواده‌ها گذشته است. همه این عوامل سبب شده با پدیده تک فرزندی مواجه شویم.»