جاسوس سیا لو رفت
جنگ سرد واشنگتن و پکن با بالن و تراشه
فائزه سادات یوسفی
خبرنگار
پکن اعلام کرد که یک تبعه این کشور را به جرم جاسوسی برای سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) دستگیر کرده است.
به گزارش رویترز، وزارت امنیت دولتی این کشور روز جمعه ضمن بیان این خبر، درباره خطرات استخدام شهروندان چینی مستقر در خارج از کشور هشدار داد.
طبق بیانیه این وزارتخانه، فرد مظنون به نام «زِنگ» در یک گروه صنعتی نظامی کار می‌کرده که برای یک دوره مطالعات بیشتر به ایتالیا فرستاده می‌شود. او در همانجا با یک مأمور سیا آشنا شده و پس از آن اطلاعات مورد نیاز را در اختیار او می‌گذاشته است. در آن دوره، یکی از مقامات سفارت امریکا در ایتالیا به نام «ست» برای آشنایی با «زِنگ» پیشقدم می‌شود. از آن زمان، این مأمور سیا به‌تدریج تلاش کرده از طریق فعالیت‌هایی مانند میهمانی‌های شام، گردش‌ها و اپرا رابطه نزدیکی با وی برقرار کند.
گلوبال تایمز گزارش داد، «ست» با اجرای سناریوی وابستگی روانی «زِنگ» او را تحت تأثیر قرار داده و موضع سیاسی او را به نفع خود تغییر داد، تا جایی که او توسط «ست»، یک مأمور سازمان سیا مستقر در رم تلقی شد. «زِنگ» نیز از اتمام دوره و بازگشت به چین، در ازای مهاجرت و پول هنگفت، اطلاعات محرمانه‌ای از جمله اطلاعات هسته‌ای از ارتش چین را در اختیار سیا قرار داد.
بازار داغ جاسوسی
در سال‌های اخیر رقابت استراتژیک ایالات متحده با پکن، به سمت «دشمنی استراتژیک» دگرگون شده است. هر چند که چین این نامگذاری را از موضع خود نمی‌پذیرد، اما گسترش و فراگیرتر شدن زمینه‌های تخاصم و همچنین حرفه‌ای و پیچیده شدن مدل آن در بستر گذر زمان و ارتقای سطح تقابل آن دو، به‌درستی این حقیقت را برملا می‌کند.
بر همین اساس، فرایند جاسوسی بعد از جنگ اوکراین و رفتار تحریک‌آمیز در قبال تایوان، وارد فاز جدیدتری شده و حتی به نقطه عطفی در روابط ایالات متحده و چین در سال‌های اخیر مبدل شده است. هر دو کشور، یکدیگر را به اتهامی ضد امنیت ملی متهم کرده و خود را در معرض تهدید جاسوسان معرفی کرده و ضمن آن قوانین بازدارنده‌ای را در همین راستا اتخاذ کرده‌اند. چین در اوایل این ماه و پس از گسترش قانون ضد جاسوسی در ماه ژوئیه برای کنترل بیشتر امنیت ملی، از شهروندان خود خواست تا در اقدامات ضد جاسوسی شرکت کنند، موضوعی که ایالات متحده را نگران کرد.
انهدام بالن چینی بر فراز آسمان ایالات متحده، اتهام وجود پایگاه جاسوسی چین در کوبا و همچنین خبر بازداشت دو نظامی نیروی دریایی امریکا به جرم جاسوسی برای چین از نمونه‌هایی فشرده در بازه زمانی اخیر است که ثابت می‌کند دو کشور فعالیت‌های اطلاعاتی خود علیه یکدیگر را تشدید کرده‌اند که می‌توان آن را به فرایندهای پیچیده جاسوسی در جنگ سرد نوین بین واشنگتن و پکن تعبیر کرد.
جنگ تراشه‌ها بر مدار فشار بر پکن
اما این فعالیت‌ها تنها در زمینه جاسوسی خلاصه نمی‌شود، امریکا بارها ورود تراشه و همچنین همکاری واشنگتن و شرکت‌های مرتبط برخی کشورها با چین را محدود یا متوقف کرده است؛ موضوعی که در محافل سیاسی «جنگ تراشه‌ها» نام گرفته است. کاخ سفید این اقدامات را تحت عنوان حفاظت از امنیت ملی و جلوگیری از کمک سرمایه و تخصص ایالات متحده به نوسازی نظامی چین اجرایی می‌کند تا فناوری تراشه‌های رو به رشد چین را که در دنیای امروز یک فناوری بسیار حیاتی و استراتژیک محسوب می‌شود با روندی نزولی روبه‌رو کند، اما این موضوع بر بازار برخی شرکت‌ها اثر منفی گذاشته و آنها را دچار مشکل کرده است به طوری که سعی می‌کنند در برابر آن مقاومت نشان دهند.
در همین زمینه، بایدن مجدداً طی هفته گذشته ممنوعیتی را برای سرمایه‌گذاران امریکایی در بخش صنعت نیمه‌هادی‌های چین با هدف تحت فشار قرار دادن این صنعت اعمال کرده بود. اما در تازه‌ترین گزارش‌های مرتبط، سرمایه‌گذاران امریکایی اعلام کردند که از اقدام تلافی‌جویانه پکن نظیر عقب‌نشینی از خرید فناوری امریکایی ابراز نگرانی کرده‌اند.
آنها که اکنون با محدودیت‌های اعمالی روبه‌رو هستند، اعلام کردند عواقب این تصمیم بسیار بزرگ‌تر و محدودکننده‌تر از آن چیزی است که می‌اندیشیدند. در همین رابطه رویترز گزارش داد، مدیر پورتفولیو ابراز کرده نگرانی بزرگ‌تر این است که چین مانند گذشته پاسخ این رفتار را بدهد. همچنین، از نظر سرمایه‌گذاران بعید است که این اقدام به سرمایه‌گذاری‌های غیرفعال در سهام عمومی چین گسترش یابد.
وزارت بازرگانی چین در واکنش به فرمان بایدن، اعلام کرده، این حق را برای خود محفوظ می‌داند که اقدامات متقابلی انجام دهد. هر چند که برخی از تحلیلگران چینی می‌گویند که گزینه‌های پکن محدود است و بعید است موضوع تشدید شود، اما برخی تحلیلگران آن را بسیار خوشبینانه می‌دانند.
پکن در ماه مه در پاسخ به حملات محدودکننده امریکا به این صنعت، شرکت میکرون، سازنده تراشه امریکایی را پس از اعمال یک سری کنترل‌های صادراتی بر قطعات و ابزارهای سازنده تراشه امریکایی به چین، هدف قرار داد.
اما از سوی دیگر، برخی ناظران معتقدند این فشارها چین را ملزم می‌کند که به سوی عدم وابستگی به کشورهای خارجی حرکت کرده و در این زمینه خودکفا شود. ضمن اینکه این برخوردها می‌تواند جریان سرمایه به شرکت‌ها و بازارهای ایالات متحده را نیز متوقف کند.
آنچه مشخص است تنش‌های فزاینده بین دو کشور در زمینه تراشه‌ها که از محورهای اصلی توسعه تلقی می‌شود، روندی جدی را طی می‌کند. اهتمام برای شکست و یا تنزل این فناوری به منظور تثبیت هژمونی و ممانعت از شکل‌گیری نظام چند‌قطبی در جهان از سوی کاخ سفید به‌شدت دنبال می‌شود.