حقیقت فرهنگ عاشورایی
دکتر حمید پارسانیا
جامعه‌شناس و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی
در شرایطی که شرک اعتبار پیدا می‌کند، فرهنگ، هویت و ساحت ارزش‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مشرکان در ذیل حاکمیت شرک ارزش‌های خود را ترویج می‌دهند که طی آن، جامعه آسیب می‌بیند. در چنین «مدینه جاهله‌ای» عقل حضور ندارد و امیال دنیوی، قدرت و لذت به صدر می‌نشیند. اما زمانی که توحید، فرهنگ و حقایق معنوی در عرصه فرهنگ حاضر باشند، امور دنیوی و ارزش‌های ناظر به آن فرصت حضور نمی‌یابند و «عاشورا» یکی از آن بزنگاه‌هایی است که عهده‌دار پیشگیری از چنین انحرافاتی در متن فرهنگ دینی و اسلامی است.
***
«حقیقت فرهنگ عاشورایی» با حقیقت قیامت پیوند خورده است. فرهنگ عاشورایی یک عالَم زنده است که با انسان‌ها تعامل می‌کند. این عالَم را انسان‌ها با فرهنگ و نوع نگاه خود می‌سازند. فرهنگ امام حسین(ع) فرهنگ حق و تسلیم شدن در برابر حق و ایستادن در برابر ظلم است. انسان همواره با یک دین زیست می‌کند و باید این دین را عظیم ببیند. «دین» شیوه زندگی و زیست آدمیان است و دین اسلام، شیوه زیست خاصی است که با دیگر ادیان تفاوت دارد. دین مجموعه‌ای از اخلاق‌ها، ارزش‌ها و تهدیدها است. معنی کوتاه دین «مراد تشریعی» است. مراد تشریعی با اراده خداوند است اما عینیت آن با اراده انسان محقق می‌شود و البته قابل تخلف است.
امام حسین(ع) وجه‌الله و چراغ الهی است و قابل خاموش شدن نیست. ایشان همه مصیبت‌ها را ذیل حکمت الهی می‌بیند و در میدان قتلگاه هم راضی به رضای خداوند هستند. این در حالی است که فرهنگ کفر و شرک، عالم را تیره نگه می‌دارد و باورمندان به خود را در شرایطی بی‌ثبات، بلاتکلیف و سرگردان رها می‌کند.
توفیق درک «فرهنگ عاشورایی» برای امت اسلام و بشر امروز یک ضرورت است و به مثابه یک میراث از امام حسین(ع) فرا روی بشریت قرار دارد. امید آن می‌رود که خداوند «تسلیم شدن در برابر حقیقت» را فرا روی بشریت و ما را قدرشناس آن حضرت قرار دهد.
مکتوب حاضر، گزیده‌ای از سخنرانی دکتر پارسانیا است که در ویژه برنامه ماه محرم در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی ارائه شد.