ماه محرم ، فرصتی برای فرهنگ سازی اهدای خون
نذر سرخ
یوسف حیدری
گزارش نویس
تخت‌ها یکی‌یکی پر و خالی می‌شوند. «نذرتان قبول» این جمله‌ای است که همه به هم می‌گویند و با لبخند منتظر اعلام شماره‌ای می‌شوند تا خون‌شان را اهدا کنند. هرلحظه به تعداد جمعیتی که به مرکز انتقال خون خیابان وصال شیرازی می‌آیند اضافه می‌شود. نقطه مشترک همه نذر خون است. نذری که نجات‌بخش بیمارانی‌است که ادامه زندگی‌شان به همین قطرات خون وابسته‌است. مرد دست راست را بالا گرفته و پنبه را روی محلی که خون از آن خارج می‌شود فشار می‌دهد. تخت کناری با صدای بلند می‌گوید: «نذرتان قبول. خدا توفیق بده سال دیگه هم خون اهدا کنیم.» محمد 45 سال دارد و چند سالی‌است ماه محرم به مرکز انتقال خون می‌آید. می‌گوید بهترین نذر زندگی‌اش اهدای خون است که هر سال همین موقع‌ها اینجا می‌آید و نذرش را ادا می‌کند.» سلامتی بهترین هدیه‌ای‌است که خدا به همه ما داده است. نذر کردم برای سلامتی خودم و خانواده‌ام هر سال همین‌موقع خون اهدا کنم. به‌نظر من نذر خون بهترین نذری‌است که ماه محرم ادا می‌شود. سال‌های نه‌چندان دور متأسفانه برخی از عزاداران حسینی نذر می‌کردند روز عاشورا قمه بزنند و خون فرق سرشان را به زیر پای عزاداران حسینی بریزند. این کار ظاهر خوبی نداشت و از طرف دیگر این خون به هیچ دردی هم نمی‌خورد. از سال‌های قبل با فرهنگ‌سازی‌هایی که در زمینه نذر خون انجام شد و فتوای برخی از مراجع تقلید خوشبختانه خیلی از کسانی که روز عاشورا قمه می‌زدند حالا خون اهدا می‌کنند. با این کار جان همنوع خودمان را که نیاز به این خون دارد نجات می‌دهیم و خونی که خدا در بدن ما قرار داده برای نجات چند انسان دیگر اهدا کنیم.»
بخش اهدای پلاکت شلوغ‌تر از بقیه بخش‌ها است. چند نفر بیرون بخش منتظر خالی شدن تخت هستند تا زودتر نذرشان را ادا کنند. علی کتابچه دعا دردست می‌گیرد و زیارت عاشورا می‌خواند. پرستار بخش مشغول آماده کردن دستگاه می‌شود و کیسه‌های مخصوص پلاکت را روی دستگاه قرار می‌دهد. اهدای پلاکت خواسته مادر علی است و او از محرم سال قبل تصمیم به اهدای پلاکت گرفت. می‌گوید: «سال گذشته مادرم بیمار شد و همه نگران بودیم. نذر کردم اگر مادرم سلامتی‌اش را به‌دست آورد کاری برای رضای خدا انجام بدهم. خدا را شکر مادرم بهتر شد و با فرا رسیدن ماه محرم تصمیم گرفتم نذرم را ادا کنم. نمی‌دانستم چه کاری انجام بدهم. چند نفر می‌گفتند قربانی بده یا غذا تهیه کن و آن را بین عزاداران توزیع کن. مادرم نظر دیگری داشت. او گفت بهترین نذر در ماه محرم اهدای خون است. با خون تو چند بیمار می‌توانند به زندگی برگردند و چه کاری از این بالاتر. حرف‌های مادرم به دلم نشست و در شهر خودمان اردبیل به یکی از پایگاه‌های انتقال خون رفتم و خون اهدا کردم. حس خیلی خوبی پیدا کردم و تصمیم گرفتم هر سال روزهای منتهی به تاسوعا و عاشورا خون اهدا کنم. امسال متوجه شدم خیلی از بیماران مبتلا به سرطان یا تالاسمی به پلاکت نیاز دارند و به‌همین دلیل تصمیم گرفتم امسال به جای خون پلاکت اهدا کنم. به اعتقاد من نذر خون یکی از کارهای فرهنگی و ماندگاری‌است که باید بیشتر از این تبلیغ شود. همه همسن و سال‌های من در ماه محرم تلاش می‌کنند برای اقامه عزای امام حسین(ع) و اصحاب او هر کاری که از دست‌شان برمی‌آید، انجام بدهند. خیلی‌ها در این روزها غذای نذری یا مواد غذایی و شربت بین عزاداران توزیع می‌کنند. خدا نذر همه را قبول کند اما بهترین نذر چیزی است که بتواند به انسان دیگری زندگی بدهد. خدا را شکر اینجا جوانان خیلی زیادی می‌آیند و می‌خواهند خون اهدا کنند.»
گوشه حیاط ساختمان مرکزی انتقال خون تهران چند نفر مشغول آماده کردن موکب پذیرایی از عزاداران می‌شوند. مثل هرسال تاسوعا و عاشورا دسته‌های عزاداری برای ادای نذر خون، وارد حیاط می‌شوند و بعد از عزاداری و اقامه نماز ظهر عاشورا آستین بالا می‌زنند و خون اهدا می‌کنند. محمدجعفر یکی از قدیمی‌های هیأت عزاداری زنجانی‌های مقیم مرکز است. می‌گوید دو سال که کشور درگیر کرونا بود هیأت عزاداری‌شان نتوانست برای ادای نذر خون اینجا بیاید اما امسال همه عزاداران هیأت روز عاشورا اینجا می‌آیند. یکی از برنامه‌های اصلی هیأت ما نذر خون است و از 8 سال قبل روز عاشورا دسته عزاداری را به ابتدای خیابان وصال می‌آوریم و سینه‌زنان وارد حیاط سازمان انتقال خون می‌شویم. اینجا هم بعد از عزاداری و نماز ظهر عاشورا به نوبت خون اهدا می‌کنیم. پیام عاشورا ایثار است و نذر خون ایثاری بسیار ارزشمند‌است که هزینه‌ای هم ندارد ولی می‌تواند زندگی‌بخش چند بیمار نیازمند باشد.»
کارکنان 15 مرکز اهدای خون استان تهران این روزها خود را برای استقبال و خون‌گیری از 2 هزار عزادار حسینی آماده می‌کنند. عزادارانی که یک سال منتظر این روزها می‌مانند تا در ماه محرم نذرشان را ادا کنند. افزایش ساعت کار و همچنین افزایش تجهیزات مورد نیاز از کارهایی‌است که به‌سرعت در حال انجام است تا تاسوعا و عاشورا عزاداران حسینی با کمترین مشکل بتوانند خون اهدا کنند. دکتر ناظمی، معاون فنی و فناوری‌های نوین سازمان انتقال خون استان تهران با تشریح برنامه‌های این سازمان برای نذر خون می‌گوید: «نذر خون از 8 سال قبل شروع شد. تا قبل از آن براساس اعتقاداتی که برخی داشتند و پایه علمی و حتی تاریخی هم ندارد سبک خاصی از عزاداری را انجام می‌دادند. تلاش کردیم به‌دنبال جایگزینی مناسب باشیم. با مطرح شدن بحث نذر خون مردم دیدند که در کنار عزاداری برای سرور و سالار شهیدان می‌توانند نجات‌بخش زندگی انسان‌های دیگر باشند. از آنجایی که نیاز روزانه بیمارانی همچون تالاسمی‌ها، دیالیزی‌ها، سرطانی‌ها و هموفیلی‌ها برای دریافت خون و فرآورده‌های آن همیشگی‌است و محدود به ماه‌های محرم وصفر نیست از کسانی که نذرخون دارند تقاضا می‌کنیم که ادای نذرشان را به روز تاسوعا و عاشورا موکول نکنند. با توجه به اینکه بسیاری از فرآورده‌های خونی مثل پلاکت تاریخ انقضای کوتاه دارند و مدت طولانی نمی‌توانیم آن را ذخیره کنیم نیاز داریم این فرآورده به صورت مستمر تولید شود. در روزهای تاسوعا و عاشورا تعداد مراجعه‌کنندگان برای اهدای خون دو برابر می‌شود و گاهی اوقات برای اهدای خون مدت زمان زیادی را باید انتظار بکشند. مثل هر سال سعی می‌کنیم با فعال کردن همه پایگاه‌ها و افزایش ساعت کار شرایط مناسبی را برای اهدای خون عزیزانی که نذر دارند فراهم کنیم.»
وی به حضور هیأت‌های عزاداری و برپایی اقامه عزا در حیاط مرکز انتقال خون و ادای نذر عزاداران اشاره می‌کند وادامه می‌دهد: «دسته‌های سینه‌زنی در حیاط، مراسم عزاداری را برگزار می‌کنند و بعد از آن هم خون اهدا می‌کنند. دراین ایام برخی از تیم‌های سیار ما به هیأت‌های بزرگ عزاداری می‌روند تا کسانی که نذر خون دارند بتوانند در حاشیه مراسم هیأت نذرشان را ادا کنند. هر کیسه خون می‌تواند جان سه بیمار را نجات بدهد و چه ایثاری از این بالاتر که با ذکر نام امام‌حسین(ع) جان چند بیمار را از مرگ نجات بدهیم.»
بــــرش
مثل هر سال تاسوعا و عاشورا دسته های عزاداری برای ادای نذر خون وارد حیاط می‌شوند و بعداز عزاداری و اقامه نماز ظهر عاشورا آستین بالا می زنند و خون اهدا می‌کنند