امین محمودی
روزنامه نگار

زعفران یکی از محصولات کشاورزی صـــادرات‌محــــور در ایــــــــــران است و بیش از ۹۰ درصد کل تولید جهان در کشور رقم می‌خورد. با وجود این، پیرامون تولید و صادرات این محصول زعفران‌کاران و صادرکننده‌های کشور با چالش‌هایی مواجه هستند که روی کار آنها تأثیر می‌گذارد.
از طرف دیگر تولید زعفران در ایران قدمتی چندهزار ساله دارد، به طوری که هم اکنون 120 هزار هکتار از 18 میلیون هکتار اراضی کشاورزی موجود در کشورمان به زیر کشت طلای سرخ می‌رود به طوری که خراسان رضوی با 82 هزار هکتار بیشترین میزان تولید را به خود اختصاص داده و استان‌های خراسان شمالی، خراسان جنوبی، اصفهان، کرمان و یزد نیز جزو دیگر تولیدکنندگان عمده این محصول هستند.
با وجود این، بر اساس آمارهای فائو در حوزه تولید زعفران کشورهای «ایران، هند، اسپانیا، یونان، مراکش، ایتالیا، جمهوری آذربایجان، ترکیه و افغانستان» جزو برترین‌ها هستند و اگرچه ایران بزرگترین تولیدکننده است اما در حوزه صادرات کشور اسپانیا در جایگاه نخست قرار دارد.
در واقع در حالی ایران حدود ۸۰ درصد از زعفران تولیدی خود را صادر می‌کند که سهم ایران در تجارت جهانی زعفران به طور نامتناسبی پایین است، زیرا بسیاری از مشتریان این ادویه ایران آن را به‌صورت عمده خریداری کرده و پس از بسته‌بندی به کشورهای ثالث مجدداً
صادر می‌کنند.
آخرین وضعیت قیمت
نایب رییس شورای ملی زعفران در این زمینه گفت: قیمت کنونی هرکیلو زعفران دسته ۳۲ تا ۳۲ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان، پوشال ۳۷ میلیون تومان، نگین ۳۹ تا ۴۰ میلیون تومان و سوپر نگین ۴۵ میلیون تومان است‌.
به گفته «غلامرضا میری»، با توجه به آنکه کمتر از سه ماه تا برداشت محصول زمان باقی است، زمینه برای عرضه زعفران در بازار کم شده که در نهایت کاهش عرضه در برابر تقاضا منجر به افزایش قیمت محصول در بازار شده است. وی درباره آخرین وضعیت صادرات زعفران گفت: بنابر آمار سه ماهه صادرات زعفران در مقایسه با سال قبل رشد داشته است که یکی از دلایل این امر مربوط به کاهش تعرفه صادرات به چین و دیگری افزایش نرخ ارز و ترغیب صادرکنندگان به امر صادرات است.
وی افزود: با توجه به اینکه غالباً صادرات ما به چین است و چون قبلاً تا دو سه ماه پیش صادرات زعفران به این کشور حدود ۳۷ درصد عوارض دریافت می‌کرد و الان این عوارض کاهش یافته و به ۱۲ تا ۱۴ درصد رسیده است، این کمک کرده تا صادرات قابل توجهی به چین داشته باشیم.
میری با بیان اینکه در مورد کشور هندوستان هم این عوارض ۳۷ درصدی وجود دارد، خاطرنشان کرد: اگر این اتفاق برای هند هم عملی شود و این عوارض حذف شود مطمئناً صادرات به هند هم از طریق مبادی قانونی افزایش می‌یابد. چون در حال حاضر معمولاً زعفران ایران به هندوستان می‌رود اما به‌صورت قاچاق یا قانونی از کشور خارج و توسط تجار افغان که از این عوارض معافیت دارند به هند صادر می‌شود. پس اگر این اتفاق بیفتد و عوارض کاهش یابد حتماً صادرات ما بیشتر از ارقامی که هست، می‌شود.
 رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی همچنین در پاسخ به این سؤال که چند درصد صادرات به چین است، گفت: ۳۰ درصد صادرات به چین است به طوری که در خردادماه امسال که ۱۵ تن صادرات داشته‌ایم بیش از ۵ تن به چین بوده و مابقی به دیگر کشورهاست.
 نایب رئیس شورای ملی زعفران گفت: از وزارت جهاد تقاضا داریم که در فرصت باقی مانده تا فصل برداشت تصمیمات لازم برای زعفران را اتخاذ کنند تا کشاورزان بدانند چه ارگان و نهادی قرار است زعفران را خریداری کند و نحوه پرداخت آن چگونه خواهد بود.

رشد چشمگیر صادرات
آمارهای گمرک تا پایان فصل بهار سال‌ جاری نشان می‌دهد که طی این مدت 53 تن و 743 کیلوگرم زعفران به ارزش 60 میلیون و 236 هزار و 540 دلار یا 2 هزار و 294 میلیارد و 186 میلیون و 614 هزار تومان صادر شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته تنها 30 تن و 535 کیلوگرم زعفران به ارزش 36 میلیون و 417 هزار و 692 دلار یا 898 میلیارد و 82 میلیون و 89 هزار تومان صادر شده بود.
این میزان نشان‌دهنده آن است که صادرات طلای سرخ به لحاظ وزنی با افزایش 76 درصدی و به لحاظ ارزش دلاری با رشد 65 درصدی و ارزش تومانی با رشد 155 درصدی روبه‌رو بوده است.

42مقصد صادرات طلای سرخ
اتریــــــش، اردن، اسپانیا، استــــــرالیا، افغانستان، امارات متحده عربی، انگلیـــــــس، ایرلنــــــد، ایتالیـــــــا، آفریقای جنوبی، آلمـــــان، بحریـــــــن، بلژیک، بنگلادش، بوسنی و هرزه گوین، تایلند، تایوان، ترکیه، چین، رومانی، ژاپن، سنگاپور، سوئیس، سوئد، عراق، عمان، روسیه، فرانسه، فیلیپین، قزاقستان، قطر، کانادا، کرواسی، کویت، گرجستان، مالزی، موریس، نروژ، نیوزیلند، هلند، هند، هنگ کنگ و ویتنام 42 مقصد صادرات طلای سرخ ایرانی در فصل بهار بوده است.