در سه ماهه اول سال 1402، نسبت به بهار سال 1401، گروه سنی 18 تا 35 ساله شهری بیشترین کاهش نرخ بیکاری را داشته و 672 هزار اشتغال خالص در نقاط شهری ایجاد شده است. در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، سه شاخص نرخ اشتغال، مشارکت و بیکاری در نقاط شهری بهبود پیدا کرده و چشم‏انداز مثبتی را برای فصول دیگر سال‏جاری تداعی می‏کند. نشان به آن نشان که در این بازه زمانی با وجود افزایش حدود 500 هزار نفری جمعیت فعال، 672 هزار شغل جدید ایجاد و حدود 200 هزار نفر نیز از جمعیت بیکاران شهری کاهش یافته است. ارزیابی داده‏ها در فصل زمستان سال گذشته، حکایت از عملکرد مثبت بازار کار در فصل بهار داشت، به گونه‏ای که در فصل زمستان، داده‏های شامخ یا همان شاخص مدیران خرید از بهبود کسب و کار حکایت می‏کرد و همچنین داده‏های وزارت صمت و مراکز آماری از افزایش تولیدات صنایع خبر داده بودند. بر این اساس، داده‏های مرکز آمار نشان می‏دهد که در فصل بهار، نرخ مشارکت اقتصادی در نقاط شهری کشور، 0.4 درصد افزایش یافته و این نرخ در بهار سال 1402 به 40.5 درصد رسیده است.در این بازه زمانی 488 هزار نفر به جمعیت شاغل و بیکار شهری اضافه شده است و تعداد آنها را به 20 میلیون و 162 هزار نفر رسانده است. با وجود افزایش جمعیت فعال شهری در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، نرخ بیکاری و اشتغال نیز با تغییرات مثبتی مواجه شده است، به‏طوری‏که نرخ اشتغال جمعیت 15 ساله و بیشتر از 36.1 درصد به 36.8 درصد رسیده است. این نرخ رشدی برابر با 0.7 درصد را تجربه کرده است. به عبارتی دیگر، از بهار سال 1401 تا بهار سال 1402، 672 هزار شاغل جدید به جمعیت شاغلان شهری اضافه شده است. در همین بازه زمانی، نرخ بیکاری نیز با کاهش 1.1 درصدی مواجه شده و از 10.1 درصد به 9 درصد رسیده است. بر پایه داده‏های آماری، سهم شاغلان شهری از جمعیت فعال این حوزه، 91 درصد بوده است و تنها 9 درصد آنها بیکار هستند.
با این تفاسیر، افزایش و کاهش همزمان نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ بیکاری و همچنین رشد جمعیت شاغل نشان می‏دهد که بازار کار شهری روند مثبتی در فصول آینده خواهد داشت.
کاهش نرخ بیکاری جوانان شهری
در همین حال، نرخ بیکاری جوانان شهری نیز با کاهش چشمگیری مواجه شده است؛ به‏طوری‏که در بهار سال 1401، نرخ بیکاری 26.6 درصد بوده که در بهار امسال با کاهش 3.4 درصدی روبه‏رو شده و در ایستگاه 23.2 درصدی قرار گرفته است. این درحالی است که بیشترین نرخ بیکاری در بین گروه‏های سنی مناطق شهری متعلق به گروه سنی 18 تا 35 ساله بوده است. در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته نرخ بیکاری گروه سنی 18 تا 35 ساله با کاهش 1.4 درصدی از 17.9 درصد به 16.5 درصد رسیده است. در این بازه زمانی 116 هزار بیکار از این گروه سنی کاسته شده است. در بهار سال 1401 تعداد بیکاران گروه سنی 18 تا 35 ساله، یک میلیون و 391 هزار نفر بود که در سه ماهه اول سال 1402، این تعداد به یک میلیون و 274 هزار نفر کاهش یافته است.
نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر فارغ‏التحصیلان آموزش عالی شهری نیز با کاهش 1.3 درصدی به 11.6 درصد در بهار سال 1402 رسیده است.
کاهش اشتغال ناقص شاغلان شهری
بررسی‏ها نشان می‏دهد که در بهار امسال نسبت به فصل اول سال گذشته، نرخ اشتغال ناقص شهری با 1.5 درصد کاهش به 7.1 درصد رسیده است.
در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، 226 هزار نفر از تعداد شاغلانی که کمتر از 44 ساعت فعالیت داشتند و به آنها شاغلان ناقص می‏گویند، کم شده و تعداد آنها در بهار امسال به یک میلیون و 299 هزار نفر رسید.
افزایش سهم اشتغال صنعتی در شهرها
آنچه بیشتر در حوزه اشتغال شهری خودنمایی می‏کند، افزایش اشتغال صنعتی است، آنچه از مجموع 672 هزار اشتغال خالص ایجاد شده، 338 هزار شغل در بخش صنعت ایجاد شده است.در بهار سال گذشته، 6 میلیون و 48 هزار شهری در بخش صنعت فعالیت داشتند که در سه ماهه اول امسال تعداد آنها به 6 میلیون و 386 هزار نفر رسید. به عبارتی سهم اشتغال صنعتی در نقاط شهری با افزایش 0.6 درصدی به 34.8 درصد ارتقا یافت.
بررسی وضعیت بازار کار روستانشینان
ارزیابی‏ها نشان می‏دهد که وضعیت بازار کار در مناطق روستایی همپا با مناطق شهری بوده است. به‏طوری‏که در بهار امسال نسبت به سه ماهه اول سال گذشته، نرخ بیکاری در روستانشینان کاهش یافته و نرخ‏های اشتغال و مشارکت نیز افزایشی بوده است.در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، نرخ مشارکت اقتصادی روستانشینان با 0.1 درصد افزایش به 43.6 درصد رسید و در عین حال از جمعیت غیر فعال نیز کاسته شد.نرخ رشد اشتغال روستانشینان در این بازه زمانی 0.5 درصد افزایش یافته و به 41.2 درصد رسیده است. در این بازه زمانی، از مجموع تعداد جمعیت فعال روستایی، که 6 میلیون و 306 هزار نفر بالغ می‏شوند، 5 میلیون و 952 هزار نفر شاغل بوده و تنها353 هزار نفرآنها بیکار بوده‏اند. به عبارتی از مجموع جمعیت فعال روستایی، 4/94 درصد از آنها شاغل بوده و 5.6درصد آنها بیکار بوده‏اند. نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر روستایی در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، از 6.04 درصد با کاهش 0.8 درصدی به 5.6 درصد رسیده است.
کاهش نرخ بیکاری جوان روستایی
نرخ بیکاری رده‏های سنی 15 تا 24 ساله و 8 تا 35 ساله روستانشینان نیز در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته با کاهش مواجه شده است. به‏طوری‏که این دو گروه سنی هر دو با کاهش 0.6 درصدی به ترتیب به 17.5 درصد و 11.8 درصد رسیده‏اند. شاغلان ناقص روستایی در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته نیز به 11.9درصد کاهش یافت. در این بازه زمانی، نرخ اشتغال ناقص با 0.9 درصد کاهش مواجه شده است.

بــــرش

دلایل رشد اشتغال
براساس ارزیابی‏های صورت گرفته از سوی پژوهشکده پولی و بانکی می‏توان گفت با وجود اینکه صنایع واردات محور نقش بزرگی در تولید داشته‏اند اما این رشد در شرکت‏های صادراتی بیشتر دیده می‏شود. این هم به این دلیل است که این نوع صنایع وابستگی کمتری به واردات مواد اولیه داشته‏اند. از طرفی بررسی مؤلفه‏های شاخص مدیران خرید (PMI) در اردیبهشت و منحنی شامخ مدیران خرید نشان می‏دهد که در اردیبهشت ماه تولید رونق بیشتری گرفته است. در این مقطع شامخ کل اقتصاد بالاترین رقم در دوره 44 ماهه را ثبت کرده و روی 57.3 واحد ایستاده است. شاخص میزان فعالیت‏های کسب‏وکار در اردیبهشت‏ماه 60.96 واحد درصد بود و فعالیت‏ها در هر سه بخش با افزایش شاخص همراه بوده است و بخش صنعت بیشترین افزایش را در مقایسه با سایر بخش‏ها ثبت کرده است. براساس ارزیابی‏های صورت گرفته از سوی پژوهشکده پولی و بانکی از آبان سال 1399 تا خرداد 1401 برخلاف دوره قبلی رشد تولید صنایع صادرات محور از رشد تولید سایر صنایع کمتر بوده است. این روند از مردادماه تا همین اردیبهشت امسال به نفع شرکت‏های صادراتی تغییر کرد، به طوری که در این بازه زمانی رشد شاخص تولید شرکت‏های صادراتی بیشتر از سایر شرکت‏ها بوده است. با این شرایط می‏توان افزایش رشد در این بازه زمانی را به صادرات و شرکت‏های صادرات محور نسبت داد. این به معنی آن است که صادرات یکی از عوامل اصلی رشد تولید در این بازه زمانی محسوب می‏شد. احیای حدود 5 هزار واحد تولید راکد شده نیز باعث اشتغالزایی بیش از 118 هزار نفر شده است.