نمایشگاهی برای اشتراک تجربه ها و ایده های معلمان
الفبا در متن زندگی
یوسف حیدری
گزارش نویس
همه آمده‌اند تجربیات‌شان را به اشتراک بگذارند. تجربه‌هایی از جنس تعلیم و تربیت. معلم‌ها و مشاوران مدارس با شور و حرارت خاصی از طرح‌ها و ایده‌های‌شان برای آموختن مفاهیم آموزشی و پرورشی برای دانش‌آموزان می‌گفتند. این بار بازدیدکننده‌ها معلم‌ها و اولیای مدارسی بودند که می‌خواستند بیاموزند. هر غرفه مربوط به مدرسه‌ای است که در این سال‌ها با طرح‌های بکر قدرت یادگیری دانش‌آموزان را بالا برده و توانسته بود در کنار آن مفاهیم اصلی زندگی، تربیتی و راه و رسم گفت‌و‌گو و نحوه روبه‌رو شدن با مشکلات و سختی‌ها را به آنها آموزش دهد. هر مدرسه هم طرح خاص خودش را آورده است. یکی با شبیه‌سازی دادگاه برای دانش‌آموزان رشته علوم انسانی و نحوه استدلال کردن و فن بیان در کنار آمادگی برای تحصیل در رشته حقوق و قضاوت، یکی با چوب کمک آموزشی برای دانش‌آموزان مدرسه ساخته بود و دیگری با راهاندازی رادیو مدرسه و عروسک‌هایی که ساخته بود مفاهیم درسی و تربیتی را به دانش‌آموزان یاد می‌دهد. آنقدر ایده و طرح در نمایشگاه «الف تا» است که خیلی از معلم‌ها و مدیران مدارسی که برای بازدید آمده‌اند فرصت نمی‌کنند به همه غرفه‌ها سر بزنند.
اکرم ساداتی معلم پایه سوم یکی از مدارس تهران است. با گوشی تلفن از روی طرح‌ها و برنامه‌های مدرسه ادبستان یزد عکس می‌گیرد. او می‌گوید: «این نمایشگاه، یکی از بهترین و مفیدترین نمایشگاه‌هایی است که تا به امروز دیدم. آموزش و پرورش نیاز به نوآوری دارد و نمی‌توان با همان سبک و سیاق چند دهه قبل مفاهیم علمی و تربیتی را به دانش‌آموزان یاد داد. نسل امروز با نسل‌های قبل خیلی متفاوت است و باید برای آموزش به آنها خلاقیت داشت. اینجا هم مدارس زیادی از سراسر کشور که طرح و ایده‌های نو و خلاقیت در این زمینه دارند، جمع شده‌اند. فرصت بسیار خوبی برای معلم‌ها و اولیای مدرسه است که از نزدیک با این طرح و ایده‌ها آشنا شوند. من امروز چیزهای خیلی زیادی یاد گرفتم؛ مثلاً یکی از طرح‌های مدرسه ادبستان یزد طرح محفل خانگی است که والدین بچه‌ها مشارکت می‌کنند یا طرح کوچه بهشت، پروانه شو و طرح خلاقیت. این نمایشگاه پر از ایده و خلاقیت است و همه آمده‌اند تا تجربه‌های موفقی را که دارند به اشتراک بگذارند.
مشاور تحصیلی پایه نهم مدرسه علامه حلی 2 با حرارت خاصی دستاوردهای دانش‌آموزان مدرسه و طرح‌ها و ایده‌هایی را که هر سال در این مدرسه پیاده می‌شود، برای بازدیدکننده‌ها تشریح می‌کند. سه نفر از دانش‌آموزان پایه نهم، گوشه‌ای از غرفه مشغول کار روی طرح ابتکاری خودشان می‌شوند تا آن را برای بازدیدکننده‌ها توضیح دهند. فردین طرح بمب مپ را نشان می‌دهد و می‌گوید: با دو نفر از همکلاسی‌های پایه هشتم و با حمایت مدرسه این بمب مپ را ساختیم و در نمایشگاه فانوس ارائه دادیم. این طرح یک خودروی کوچک است که با وای فای از راه دور کنترل می‌شود و مکان‌هایی را که جنگ‌افزارهایی در خود پنهان دارند شناسایی و با دوربین AR نقشه مکان دقیق آن را مشخص می‌کند. همچنین یک بازو دارد که در صورت لزوم بتواند بمب را از آنجا خارج کند. همه این کارها با امواج الکترومغناطیسی انجام می‌شود و از هر نقطه دنیا هم قابل کنترل است. «صحبت‌های فردین که تمام می‌شود سادات منصوری مشاور مدرسه به دستاوردهای دیگر دانش‌آموزان که داخل غرفه به نمایش در آمده اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی برای طرح و ایده نحوه آموزش و پرورش از دانش‌آموزان کمک بگیریم به نتایج درخشانی دست پیدا می‌کنیم. وی ادامه داد: «یکی از نقاط قوت مدرسه ما هم‌افزایی و گردهمایی معلم‌ها و افراد دغدغه‌مندی است که بر اساس نیاز دانش‌آموزان و موقعیت‌سنجی ایده‌های جدید برای آموزش دروس و همچنین فعالیت‌های علمی ارائه می‌کنند. ما به دانش‌آموزان اعتماد می‌کنیم و خود این بچه‌ها برای انجام هر کار و ایده ستاد تشکیل می‌دهند. به طور مثال برای گروه علوم انسانی کارآزمون دادگاه تشکیل می‌دهیم. این دادگاه شبیه به دادگاه واقعی است و هر کدام از دانش‌آموزان نقش خودشان را ایفا می‌کنند. آنها زبان دادگاه را می‌آموزند و بعد از مطالعه موضوع پرونده، هر کدام به عنوان متهم، وکیل یا قاضی و هیأت منصفه ایفای نقش می‌کنند. این فرایند برای دانش‌آموزان بسیار جذاب است. در مدرسه ما کارنامه توصیفی می‌دهیم. در این کارنامه که هر سال وقت زیادی هم روی آن صرف می‌شود همه نقاط ضعف و قوت دانش‌آموز به او اطلاع داده شده و معلم برای نقاط ضعف دانش‌آموز راهکار ارائه می‌دهد. در این کارنامه، مشارکت دانش‌آموزان هم در نظر گرفته می‌شود.»
آموزش جدول ضرب با کش و میخ، گفتمان آموزشی درس هدیه‌های آسمانی و جدول جمع و تفریق ساده با مهره‌های چوبی از ایده‌ها و ابتکارات مدرسه بهشت پروانه‌ها در اندیمشک است. مدرسه‌ای که با راهاندازی کارگاه چوب تمام وسایل کمک آموزشی را خودش می‌سازد. مقابل غرفه هنرستان صنعت کرمانشاه چند نیمکت چوبی قدیمی پشت هم ردیف شده‌اند. بازدیدکننده‌ها پشت میز می‌نشینند و خاطرات دهه 60 را برای هم تعریف می‌کنند. خاطراتی از دود بخاری نفتی و نیمکت‌هایی که با مداد و خودکار روی آن یادگاری می‌نوشتند و ... مقابل غرفه دبستان دولتی یاس نبی دانش‌آموزان با دیدن عروسک‌هایی که کنار هم ردیف شده‌اند، می‌ایستند. رادیو مدرسه از داخل غرفه پخش می‌شود و بعضی از بچه‌ها که عروسک‌ها را می‌شناسند آنها را بادست به هم نشان می‌دهند. گلی خانم و آقا جون نماد شهر گلستان هستند و پرند و سپند هم نماد شهر پرند هستند، همان جایی که مدرسه در آن قرار دارد. بابا کریم و سمنو هم که کنار هم نشسته‌اند نماد شهر رباط کریم هستند و سمنوپزان از سنت‌های دیرین این شهر است. رویا کریمی آموزگار پایه ششم مدرسه یاس نبی بعد از معرفی عروسک‌ها از ایده تدریس با این عروسک‌ها و بالا رفتن قدرت یادگیری دانش‌آموزان می‌گوید: «معلمان مدرسه قبل از شروع درس جدید با تیم هنری هماهنگ می‌کنند و بعد از چیدن دکور موضوع درس ریاضی یا فارسی و علوم، با این عروسک‌ها تدریس آغاز می‌شود. این ایده بخصوص در پایه‌های اول تا سوم بسیار تأثیر بالایی دارد و خود بچه‌ها تدریس را دست می‌گیرند. در کنار آن رادیو مدرسه که هر دوشنبه از طریق شبکه شاد و از بلندگوهای مدرسه پخش می‌شود تأثیر زیادی در بالا رفتن انگیزه بچه‌ها برای یادگیری دارد. در هر کلاس هر روز دو نفر از اولیای دانش‌آموزان به معلم کمک می‌کنند و همین باعث شده تا 600 دانش‌آموز مدرسه ما بهترین نمرات را در دروس کسب کنند.»
برگزاری اردوی شب‌مانی و آشنایی دانش‌آموزان با مفهوم خرید و جمع و تفریق و بالا بردن عزت نفس، ایده جالب مدرسه پسرانه دانش در شهرستان کنگان استان بوشهر است. الهام محمدی معلم مدرسه است. عاشق دانش‌آموزانش است. این جمله را روی پارچه‌ای که به لباس‌اش وصل کرده نوشته تا به همه بگوید معلم موفق کسی است که دانش‌آموزانش را با همه وجود دوست داشته باشد. می‌گوید: «دروس را به شکل عملی به دانش‌آموزان پایه ابتدایی یاد می‌دهیم. یکی از این طرح‌ها، اردوی شب‌مانی در مدرسه است. بچه‌ها از ساعت 3 عصر تا 11 شب در مدرسه اردو می‌زنند و همه مفاهیمی را که در فارسی، ریاضی، هدیه‌های آسمانی و علوم یاد گرفته‌اند، به شکل عملی پیاده می‌کنند. مثلاً با پول‌هایی که دارند برای شام مدرسه به فروشگاه می‌روند و مواد غذایی می‌خرند. آنها با مفهوم جمع و تفریق، ریال و تومان آشنا می‌شوند. بچه‌ها می‌دانند مدرسه فقط برای درس خواندن نیست و با کارهای عملی و مهارت‌آموزی انگیزه آنها بالا می‌رود.»
صدای مریم تقی‌زاده معلم یکی از مدارس ساری از گوشه سالن اصلی مصلی به گوش می‌رسد. مشغول تدریس در کلاس درسی است که تعداد زیادی معلم به همراه چند داور مشغول ارزیابی آن هستند. با حوصله و مسلط درس گیاهان را به بچه‌ها می‌آموزد. وقتی گیاهانی را که خودش در باغچه خانه پرورش داده به دست بچه‌ها می‌دهد، داوران امتیاز مثبت را در برگه‌اش ثبت می‌کنند.
ساعت پایانی نمایشگاه، بازارعکس یادگاری معلم‌ها هم داغ می‌شود. هر کدام‌شان کنار یکی از غرفه‌ها می‌ایستند و عکس می‌گیرند. یکی از آنها عکس‌ها و فیلم‌هایی را که از غرفه‌ها گرفته است بالا و پایین می‌کند و می‌گوید: چقدرطرح و ایده جالبی برای تدریس درس ریاضی و فارسی وجود دارد. سعی می‌کنم در کلاس درس خودم این ایده‌ها را پیاده کنم.