حمیرا حیدریان
گزارش نویس

 
پشت دیگ‌های نذری چند پسر جوان مسئول پر کردن ظروف یک بار مصرف ازغذایی هستند که حاج مهدی 10 سالی است متولی آن است. عابران یکی یکی برای گرفتن آن صف می‌کشند و برخی بعد از خوردن نذری آن ظرف را به گوشه‌ای از خیابان پرت می‌کنند.
مریم امینی امروز یک دورهمی با دوستانش ترتیب داده و برای سهولت ترجیح می‌دهد از ظروف یک بار مصرف استفاده کند.
سطل زباله در مطب دندانپزشکی پر شده از لیوان‌های یک بار مصرف.
دوره‌گردهایی که از صبح تا غروب برای پیدا کردن ظروف پلاستیک در سطل زباله‌ها سرک می‌کشند.
 اینها نمونه‌ای از صدها مورد مصرف ظروفی است که امروزه بین خانواده‌ها و جامعه جا باز کرده و نبودش به یک غیرممکن بدل شده‌است.
طبق بررسی‌ها میزان پلاستیک‌های تولیدی در ایران بیش از 180 هزار تن در سال تخمین زده شده است، که براساس آمارهای ارائه شده هر فرد به طور متوسط روزانه سه پلاستیک وارد چرخه محیط زیست می‌‌کند که امروزه به‌عنوان یکی از مشکلات زیست ‌محیطی شهرهای کشور ما به ‌شمار می‌‌روند. بالا بودن سرانه مصرف ظروف پلاستیکی در ایران باعث شده تا نام کشورمان نیز در بین ۱۰کشور نخست پرمصرف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی مشاهده شود.
 عباس حاج محمدی یکی از شهروندانی است که همزمان با اعیاد و ایام محرم نذری می‌دهد. اواز جمله مصرف‌کنندگان ظروف یک بار مصرف است که سالانه بیش از دوهزار ظرف خریداری می‌کند. او میزان قیمت در کنار کیفیت را حائز اهمیت می‌داند و می‌گوید: مدت 25 سال است که در ایام محرم و اعیاد نذری می‌دهم و برای همین ظروف یک بار مصرف را به طور سالانه خریداری و سعی می‌کنم دارای کیفیت باشد اما با توجه به افزایش قیمت‌ها، مجبورم که قیمت را هم در نظر بگیرم.
 او به فرهنگ مصرف ظروف یک بار مصرف در خانواده‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: بجز موضوع مصرف ظروف یک بار مصرف در ایام خاص در خانواده ما و اقوام و آشنایان و حتی محیط کار مصرف ظروف خصوصاً لیوان افزایش و به صورت یک فرهنگ در‌آمده است به طوری که در خانه از سفره‌های یک بار مصرف برای پذیرایی از میهمان استفاده می کنیم، چون بسیار راحت و گاهی به صرفه است.
پروانه افضلی هم از دیگر شهروندانی است که مصرف ظروف یک بار مصرف را بسیار مناسب و مقرون به صرفه می‌داند و می‌گوید: من دو فرزند دارم که برای برگزاری جشن و دورهمی‌های آنان با دوستان و خانواده‌هایشان ترجیح می‌دهم از ظروف یک بار مصرف که هم راحت‌تر و هم برای بچه‌ها با تنوع رنگ و شکل همراه است، استفاده کنم.
او به مضرات این ظروف هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: درست است که استفاده از ظروف یک بار مصرف در کاهش زمان برای شست‌و‌شوی ظروف کمک می‌کند اما سعی می‌کنم بیشتر از ظروف یک بار مصرف مرغوب استفاده کنم تا از نظر بهداشت آسیبی به بدن وارد نشود. من تقریباً در بسیاری از میهمانی‌ها از سفره و ظروف یک بار مصرف استفاده می‌کنم و بعد از مصرف زباله‌های پلاستیک را به مراکز بازیافتی تحویل می‌دهم تا به محیط زیست هم آسیبی وارد نشود.
زهره انواری استادیار گروه انسان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران هم در این خصوص تحقیقی را انجام داده که براساس آن مشخص شده که غذا خوردن و نوشیدن در ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی می‌تواند خطرات و ضایعاتی برای بدن انسان ایجاد کند.
به گفته این پژوهشگر با بررسی‌هایی که در سطح شهر تهران و بین طبقات متوسط روی نگرش و فرهنگ مردم نسبت به استفاده از ظروف یک بار مصرف انجام شده است، مشخص شده با وجود آگاهی شهروندان از خطرات مصرف این ظروف؛ باز به دلیل راحتی در مصرف و حمل، ارزان بودن، دسترسی آسان، تغییر سبک زندگی، مصرف‌گرایی و تنوع در رنگ و شکل این ظروف برای استفاده در میهمانی‌ها و همچنین تصور بهداشتی‌تر بودن آن نسبت به سایر ظروف نزد مردم مورد استفاده فراوان قرار می‌گیرد و به نوعی سبک غذاخوردن آنان را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.
محمدباقر امامی‌آل دبیر انجمن تولیدکنندگان ظروف یک بار مصرف هم در خصوص افزایش میزان مصرف این ظروف در بین خانواده‌ها می‌گوید: امروز ظروف یک بار مصرف جزو لاینفک زندگی مردم شده است ازمصرف آب معدنی گرفته تا انواع ظروف یک بار مصرف به زندگی مردم گره خورده است، خصوصاً در پیک مصرفی آن که در ماه محرم و اعیاد است این موضوع مشهودتر است. به طور کلی مصرف سرانه هر ایرانی در استفاده از ظروف یک بار مصرف بین 3 تا 4 کیلو گرم در سال است.
او به جایگاه تولیدکنندگان در کشور و منطقه اشاره دارد و می‌افزاید: ایران بنا به داشتن صنعت پتروشیمی در تولید ظروف یک بار مصرف دارای جایگاه خوبی در کشور و منطقه است اما از سوی دیگر شاهد کارگاه‌های زیر پله‌ای که هیچ گونه نظارتی برآنها نیست هم هستیم که نه تنها محصولات آنها تنوعی ندارد بلکه از کیفیت چندان مطلوبی نیز برخوردار نیستند و سازمان غذا و دارو نیز چون اطلاعاتی از جا و مکان آنها ندارد نمی‌تواند آنطور که باید بر آنها نظارت داشته باشد.
این عضو انجمن تولیدکنندگان ظروف یک بار مصرف تعداد مجوزهای صادر شده برای کارخانجات را 4 هزار و 600 مورد عنوان کرد و اظهار می‌کند: آمار دقیقی از میزان ظرفیت تولید این کارخانجات وجود ندارد.
این تولیدکننده، مصرف این نوع ظروف را عاری از بیماری‌هایی چون سرطان می‌داند و می‌گوید: چندسال قبل موضوع سرطان‌زا بودن این محصولات بسیار داغ شد این در حالی  است که طبق بررسی‌های انجام شده نه در ایران بلکه در دنیا هیچ دلیل منطقی و ثابت شده‌ای دراین خصوص وجود ندارد. نکته قابل توجهی که مطرح است بحث بهداشت محیط زیست است که نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. اینکه مصرف‌کنندگان بعداز مصرف مواد غذایی، ظرف غذا را در طبیعت رها می‌کنند، یک ضد فرهنگ است که لازم است به صورت جدی در این خصوص کار فرهنگی انجام شود.
او زباله‌های ظروف یک بار مصرف را طلا می‌داند که در چرخه بازیافتی بسیار مفید است و بیان می‌کند: در تمام دنیا از زباله‌های یک بار مصرف در چرخه بازیافت استفاده می‌کنند و به عبارتی ظروف یک بار مصرف طلا محسوب می‌شود و اگر بتوانیم در این زمینه قدم برداریم دیگر نیاز نیست از کشورهایی چون چین و ترکیه برای تولید برخی محصولات پلاستیک مواد اولیه وارد کنیم.
«‌مریم» از مخالفان جدی ظروف یکبار مصرف است. او می‌گوید: من با گل‌های ظرف‌های چینی غذا و حتی سفره‌ای که روی آن غذا صرف می‌شد و با پدر و مادر و خواهر و برادرانم دور آن می‌نشستیم و غذا می‌خوردیم، خاطره دارم. جدای از بحث سلامت و بهداشت و محیط زیست؛ این ظروف بخشی از خاطرات و هویت خانه‌ای که در آن بزرگ شدم، است. چگونه می‌توانم این ظروف را با ظرف‌های یکبار مصرف جایگزین کنم.
 حمید صمدی رئیس انجمن تولیدکنندگان ظروف یکبارمصرف ایران هم در خصوص ظروف یک بار مصرف گیاهی می‌گوید: چیزی به نام ظروف یک بار مصرف گیاهی نه وجود داشته و نه دارد و فقط یک دروغ محض برای فریب افکار عمومی است. در بازار تولید ظروف یک بار مصرف محصولات ترکیبی وجود دارد اما محصول صددرصد گیاهی به هیچ وجه تولید نمی‌شود.
او تعداد اقلام یک‌بار مصرف را 2 هزار قلم عنوان کرده و بیان می‌کند: از آنجایی که کار نظارت بر واحدها برعهده سازمان غذا و دارو است و بخشی از این تولیدکنندگان به صورت زیر پله‌ای اقدام به تولید می‌کنند، ضروری است این سازمان با همکاری انجمن نسبت به شناسایی و نظارت آنها اقدام کند تا هیچ محصولی خارج از استاندارد وارد بازار نشود.
این مسئول سهم این واحدهای تولید را دربخش اشتغال نیز چشمگیر می‌داند و می‌افزاید: بیش از 30 هزار نفر در این عرصه فعال هستند.نکته حائز اهمیت اینکه ضروری است در عرصه رقابت‌ها در بورس قیمت‌ها به یک نرخ واقعی نزدیک شود تا تولیدکننده مجبور نشود برای تهیه مواد اولیه تولیدی خود چندین برابر قیمت واقعی هزینه کند که در نهایت به ضرر مصرف کننده تمام می‌شود.

بــــرش

من با گل‌های ظرف‌های چینی غذا و حتی سفره‌ای که روی آن غذا صرف می‌شد و با  پدر و مادر و خواهر و برادرانم دور آن می‌نشستیم و غذا می‌خوردیم ، خاطره دارم. جدای از بحث سلامت و بهداشت و محیط زیست، این ظروف بخشی از خاطرات و هویت خانه‌ای که درآن بزرگ شدم است. چگونه می‌توانم این ظروف را با ظرف‌های یکبار مصرف جایگزین کنم