روزگذشته با انتشار «دستورالعمل اجرایی عرضه اوراق مرابحه ارزی» از سوی بانک مرکزی، ابزار جدید ارزی بازارساز رونمایی شد. هرچند اقتصاد ایران دردهه‌های اخیر درچند نوبت تجربه انتشار اوراق مشارکت ارزی برای تأمین مالی طرح‌ها و پروژه‌های اقتصادی را دارد، اما درشرایط فعلی و همزمان با اتخاذ سیاست‌های جدید ارزی کشور از انتهای سال گذشته، تأمین مالی و ارزی طرح‌های سودآور اقتصادی و صنعتی کانال جدیدی برای جذب نقدینگی ارزی بازمی کند.
بر این اساس، بانک مرکزی در صدد است برای نخستین بار به منظور تأمین مالی طرح‌های سودآور اقتصادی اوراق مرابحه ارزی را به منظور اجرا یا تکمیل طرح‌های سودآور اقتصادی و صنعتی بخش خصوصی در داخل کشور از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران عرضه کند. بانک مرکزی در راستای تقویت تشکیل سرمایه ثابت و تأمین منابع ارزی برای تکمیل پروژه‌های ارزآور ملی، «دستورالعمل اجرایی عرضه اوراق مرابحه ارزی» را در بخشنامه‌ای به شبکه بانکی ابلاغ کرد.
بر اساس این دستورالعمل، اوراق مرابحه ارزی، اوراق بهادار ارزی است که نشان‌دهنده مالکیت مشاع دارنده آن در دارایی مالی یا دینی است که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده و دارنده اوراق، مالک و طلبکار آن دین است و عرضه این اوراق، صرفاً توسط ناشر با مجوز کمیسیون ارز بانک مرکزی مجاز است.
همچنین سقف مبلغ عرضه اوراق مرابحه ارزی برای هر طرح ۲۰۰ میلیون یورو است که این سقف با صلاحدید و اخذ مجوز کمیسیون ارز قابل افزایش به مبالغ بالاتر است. گفتنی است خرید اوراق از محل منابع ارزی مشمول رفع تعهد ارزی صادراتی ممنوع بوده و سررسید اوراق حداقل یک و حداکثر ۴ سال و سود سالانه برای اوراق یورویی یکساله حداکثر ۵ درصد، اوراق دوساله حداکثر ۵.۲۵ درصد، اوراق سه ساله و چهارساله حداکثر ۵.۵ درصد تعیین شده و پرداخت سود در مواعد یکساله صورت خواهد پذیرفت.
 
پروژه‌ها در صف انتظار
براساس اعلام بانک مرکزی هم اکنون درخواست انتشار این اوراق برای تأمین مالی چندین پروژه انجام شده و مراحل مربوطه در دست اقدام است. این موضوع نشان می‌دهد که استقبال برای انتشار این اوراق و تأمین مالی از این طریق درمیان فعالان اقتصادی بالاست و می‌توان انتظار داشت که تعداد زیادی از پروژه‌های اقتصادی و صنعتی از مزایای این اوراق بهره‌مند شوند.

حداقل خرید یک میلیون یورو
براساس این دستورالعمل عرضه اوراق مرابحه ارزی، صرفاً توسط ناشر با مجوز کمیسیون ارز بانک مرکزی مجاز است. همچنین انتشار این اوراق به منظور تأمین مالی یا سرمایه در گردش پروژه تعیین شده بانی صورت می‌پذیرد و محل مصرف منابع حاصل از آن پروژه تعیین شده بانی خواهد بود. طبق جزئیات بخشنامه، سقف مبلغ عرضه اوراق مرابحه ارزی برای هر طرح 200 میلیون یورو است اما این سقف با صلاحدید و اخذ مجوز کمیسیون ارز قابل افزایش به مبالغ بالاتر است. مبلغ اسمی هر برگه اوراق 1000 یورو و حداقل مقدار خرید اوراق توسط خریداران 1000 برگه معادل یک میلیون یورو است.
خریداران اوراق مرابحه ارزی شامل اشخاص حقیقی یا حقوقی داخلی یا خارجی می‌شود و بدین ترتیب هیچ محدودیتی دراین زمینه اعمال نشده است. اما با توجه به حداقل مقدار خرید که یک میلیون یورو است، خریداران خرد مشمول این اوراق نمی‌شوند.
 
 
معاملات ثانویه با اخذ مجوز
برپایه این دستورالعمل معاملات ثانویه اوراق مرابحه ارزی منوط به اخذ مجوز از کمیسیون ارز بانک مرکزی به منظور تعیین شرایط و سازکار مربوطه و از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران است. با این حال خرید اوراق از محل منابع ارزی مشمول رفع تعهد ارزی صادراتی ممنوع است.
 
امکان تغییر نرخ سود و ارز
برمبنای اعلام بانک مرکزی، سررسید اوراق حداقل یک و حداکثر 4 سال و سود سالانه برای اوراق یورویی یکساله حداکثر ۵ درصد، اوراق دوساله حداکثر 5.25 درصد، اوراق سه ساله حداکثر 5.5درصد و اوراق چهارساله حداکثر 5.5 درصد تعیین می‌شود. پرداخت سود در مواعد یکساله صورت خواهد پذیرفت.
همچنین تعدیل نرخ سود و سررسید اوراق یورویی و تعیین نرخ سود اوراق سایر ارزهای جهان به غیر از یورو، حسب شرایط روز، توسط کمیسیون ارز بانک مرکزی انجام می‌شود.
علاوه براین، تأمین منابع مالی مورد نیاز برای بازپرداخت سود اوراق در مواعد مقرر، از محل درآمدهای ارزی بانی یا سهامداران بانی مجاز است. در صورت استفاده از منابع صادراتی مشمول تعهد صادراتی، مهلت رفع تعهد مربوطه تا پایان تکمیل پروژه تأمین مالی شده توسط این اوراق، قابل تمدید خواهد بود. بازخرید اوراق مرابحه ارزی موضوع این دستورالعمل قبل از سررسید بدون اخذ تأییدیه موردی از کمیسیون ارز بانک مرکزی مجاز نیست. بانی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با موافقت کمیسیون ارز بانک مرکزی و در سقف محدود (حداکثر 20 درصد) مجاز به بازخرید اوراق مرابحه ارزی عرضه شده خود است.
بانی موظف است نسبت به واریز مبالغ اصل و سود اوراق حداقل تا 10 روز قبل از سررسیدهای مقرر به حساب ناشر اقدام نماید. در صورت عدم ایفای تمام یا بخشی از تعهدات مالی بانی در مواعد مقرر، ضامن موظف است در سررسیدهای مقرر نسبت به پرداخت تعهدات ایفانشده بانی اقدام نماید.
 
شرایط دارایی
دارایی مبنای عرضه اوراق مرابحه ارزی، مال منقول یا غیرمنقول بادوام به تشخیص کارشناسان رسمی دادگستری یا کارشناسان مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه بوده که فاقد هرگونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی جهت انتقال و بلامعارض باشد. همچنین استفاده از دارایی در عملیات بانی منجر به ایجاد ارزش افزوده، جریانات نقدی ریالی و ارزی شده و یا از خروج وجوه نقد از عملیات مالی بانی جلوگیری کند.
 
ناشر وکیل خریداران می‌شود
با عرضه اوراق مرابحه ارزی، رابطه وکیل و موکل میان ناشر و خریداران اوراق مرابحه برقرار می‌شود. ناشر به وکالت از خریداران ملزم به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق مرابحه ارزی جهت موضوع عرضه اوراق است. تملیک اوراق مرابحه ارزی به منزله قبول وکالت بلاعزل ناشر تا سررسید اوراق مرابحه ارزی است.
تبدیل وجوه ناشی از عرضه اوراق مرابحه ارزی به ریال ایران توسط ناشر و بانی ممنوع است. ناشر مکلف است در مقاطع 6 ماهه از تاریخ عرضه اوراق مرابحه ارزی، نسبت به ارائه گزارش پیشرفت پروژه تعیین‌شده بانی که به تأیید امین رسیده است، به مرکز مبادله ارز و طلای ایران اقدام کند.

بــــرش

مرکز مبادله ارز و طلا مرکز اصلی اوراق
مرکز مبادله ارز و طلا به‌عنوان مرکز مرتبط با امور اوراق ارزی تعیین می‌شود و وظیفه دریافت و ارسال مکاتبات با ارکان اوراق و تهیه و جمع‌بندی گزارش‌های مرتبط و ارائه به کمیته اوراق ارزی و کمیسیون ارز بانک مرکزی را به عهده دارد.
ضوابط اجرایی چگونگی بازپرداخت اصل و پرداخت مبالغ سود اوراق در سررسید و مواعد پرداخت، شرایط اخذ تضامین و سایر موارد مرتبط، در کمیته‌ای با عنوان «کمیته اوراق ارزی» تحت نظر کمیسیون ارز متشکل از ادارات تأمین مالی خارجی، پایش بازار ارز، تدوین مقررات ارزی و خزانه‌داری ارزی و همچنین حوزه‌های اقتصادی، نظارتی، حقوقی و اعتباری بانک مرکزی و به مدیریت اداره تأمین مالی خارجی تهیه و برای تصویب به کمیسیون ارز ارسال می‌شود.