چالش‌های کارگران شاغل در حمل اثاث منزل؛ از بیکاری 6 ماهه تا اجحاف کارفرما
قامت‌هایی که زود خمیده می‌شود
محدثه جعفری
خبرنگار
با شروع فصل تابستان زنگ آغاز جابه‌جایی‌ها و نقل مکان‌ها به صدا در می‌آید، زنگی که همواره برای مستأجران با هزینه‌های گزاف جابهجایی همراه است. از پول بنگاه گرفته تا ماشین حمل بار و کارگران اثاث کشی. معمولاً مستأجران برای پرداخت کمیسیون مشاوران املاک چانه نمی‌زنند و البته تعرفه‌ها هم تا حدی مشخص است هر چند کمیسیون‌ها در این بازار بیشتر توافقی است تا بر اساس تعرفه‌ها؛ اما مسأله، بی‌سامانی تعرفه‌های باربری و حمل اثاث و پول کارگر است. برای سال‌جاری اعلام اتحادیه صنف حمل بار در اسباب کشی این است که حدود دو میلیون تومان برای سه ساعت اول دریافت می‌شود که 950 هزار تومان برای ماشین و مابقی میان 4 کارگر تقسیم می‌شود و برای وسایل سنگین همچون سایدبای ساید و گاوصندوق و... تقریباً طبقه‌ای 30 هزار تومان جدا محاسبه می‌شود. اما این همه ماجرا نیست.
پای ماشین حمل اثاث و کارگر حمل بار که به میان می‌آید افراد به باربری‌های مختلف زنگ می‌زنند تا کمترین هزینه را بابت جابه جایی بارهای سنگین منزل پرداخت کنند که در نهایت هم هیچ وقت توافق اولیه با آنچه در عمل اتفاق می‌افتد یکی نیست اما اینجا معمولاً مشاجره و بحث بر سر قیمت با قشر کارگر است که پایان بخش ماجراست بدون اینکه افراد از این مسأله آگاه باشند که عمده کارگرانی که خصوصاً در باربری‌های بزرگ کار می‌کنند باید بخشی از درآمد خود را به صاحب اصلی کار بپردازند و به شکل‌های مختلف برای کسب یک لقمه روزی حلال باید زیر بار بی‌عدالتی‌های زیادی بروند از جمله نداشتن بیمه، پرداخت پول برای جای خواب، نبود حمایت برای از کار افتادگی و...
به همه اینها اضافه کنید پولی که کارگران برای ورود به شغل باربری باید بپردازند؛ بله شاید عجیب باشد اگر بشنوید کارگری که از یک مجموعه حمل اسباب منزل به هر دلیلی جدا شود و دوباره بخواهد در آن مجموعه کار کند باید مبلغی را به عنوان ورودی بپردازد. در واقع عمده هزینه‌های اسباب کشی در جیب کسانی که خدمات واقعی می‌دهند و به شما در جابهجایی حمل بار کمک می‌کنند، نمی‌رود. برای همین است که کارگران امیدشان به چانه‌زنی‌های پایان کار است.
درآمدکم، سختی کار زیاد
کارگرانی که در حوزه حمل و نقل کالا یا همان «حمل اثاث منزل» مشغول به کار هستند با مشکلات متعددی
روبه رو می‌شوند که بزرگترین این مشکلات عدم قرارداد کاری و در پس آن عدم پوشش بیمه اجتماعی است. این را رضا کلانتریان عضو هیأت مدیره کانون عالی کارگران به «ایران» می‌گوید. فصل تابستان با شروع جابهجایی مستأجران در کشور همراه است که روزهای طلایی و اوج کار برای این دسته از کارگران محسوب می‌شود به عبارت بهتر فقط سه ماه از سال این افراد شرایط کاری خوبی دارند و در دیگر فصل‌ها با کاهش تعداد جابه‌جایی‌ها و کم شدن درآمد روبه‌رو می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد:«با آپارتمان‌نشین شدن شهروندان مخصوصاً در کلانشهری همچون تهران گاهی این کارگران مجبورند وسایل سنگین همچون یخچال، ماشین لباسشویی، گاوصندوق، میزو مبل و...را که یا از لحاظ حجم بزرگ‌اند و یا وزن زیادی دارند در طبقات آپارتمان‌های گاه 5 یا 10 طبقه بالا و پایین کنند آن هم روی کول و کمرشان که همین امر سبب آسیب جدی به ستون فقرات و استخوان‌های گردن و پای این کارگران می‌شود.»
کلانتریان از دردهای این قشر زحمتکش می‌گوید: «این عزیزان به واسطه نوع کارشان عمر کاری کوتاهی هم دارند و خیلی زود از چرخه کار خارجشان می‌کنند.
فرض کنید که یک کارگر حمل اثاث حتی اگر روزی یک بار هم مجبور به جابهجایی اثاث منزل در آپارتمان‌های شهر باشد در خوشبینانه‌ترین حالت که آسیب به مهره‌های کمرش وارد نشده باشد- یعنی مشکلات دیسک کمر و شکستگی استخوان نداشته باشد- 10 تا 15 سال می‌تواند در این حرفه فعالیت کند و بعد از آن باید به دنبال کاری دیگر برای امرار معاش باشند چراکه با بالا رفتن سن کارگران، کارفرمایان ترجیح می‌دهند کار را به دست جوان‌تر‌ها بدهند که نیروی بیشتری برای کار دارند.»
وی با اشاره به امنیت شغلی این افراد هم بیان می‌کند:«امنیت شغلی در این حرفه شوخی به نظر می‌رسد چرا که سلامت و سن دو عامل ماندن در این کار است که هر کدام را از دست دهند بیکار یا کم کار می‌شوند و با نداشتن قرارداد کاری و بیمه هیچ آینده‌ای را نمی‌توان برای این افراد متصور شد به طورکلی این افراد از حقوق اولیه یک کارگر که بیمه و بازنشستگی است محروم هستند.»
پول اسباب کشی در جیب شرکت‌های باربری
عضو هیأت مدیره کانون عالی کارگران ایران در مورد دریافتی اندک کارگران حمل اثاث از پولی که صاحبان کالا می‌دهند، می‌گوید: «این افراد حقوق مشخص و ثابت هم ندارند و بر اساس تعداد سرویس حمل باری که انجام می‌دهند پول دریافت می‌کنند. طبق گفته کارگران فعال در حوزه حمل اثاث میزان حق سرویس که به آنها پرداخت می‌شود بر اساس نرخ مصوب اتحادیه نیست و سهم پرداختی به کارگران بسیار اندک است و گاهی به زیر 10 درصد می‌رسد و پول بیشتر نصیب شرکت می‌شود. با توجه به تعداد زیاد کارگران در این بخش گاهی مدتی زمان می‌برد تا سرویسی به کارگری داده شود اگر حین کار خسارتی به کالا و اثاث وارد شود هم جبران آن خسارت بر عهده کارگر است و کارفرما هیچ پشتیبانی انجام نمی‌دهد.»
کلانتریان با اشاره به اجحاف‌هایی که در این حوزه به کارگران صورت می‌گیرد، می‌گوید: «با توجه به درآمد اندک و کم کاری که شامل حالشان می‌شوند معمولاً در حومه شهر هم زندگی می‌کنند و هزینه تردد به مرکز شهر مخصوصاً در کلانشهرها بسیار زیاد است و این امر باری است که بر مشکلاتشان می‌افزاید. اجحاف‌های بسیاری به این کارگران از سوی کارفرمایان و شرکت‌های باربری صورت می‌گیرد به طوری که طبق گفته کارگران هزینه جابهجایی حمل اثاث سنگین در طبقات در زمان محاسبه دستمزد برایشان منظور نمی‌شود و این در حالی است که شرکت از صاحب کالا هزینه بیشتری را برای کالاهای سنگین مثل گاوصندوق، پیانو، یخچال ساید، بوفه و... دریافت می‌کند. این مشکلات را که کنار هم قرار دهیم شرایط بغرنجی را برای این کارگران می‌توان تصور کرد.
آنها همواره در معرض خطر و آسیب به جسمشان هستند و درعین حال دریافتی اندکی هم دارند و اگر هم شکایت کنند همین معیشت اندکشان هم به خطر می‌افتد برای همین وقتی می‌خواهیم با آنها در مورد مشکلاتشان صحبت کنیم اغلب به خاطر ترس از کارفرما و اخراج از مشکلات کار چیزی نمی‌گویند.»
وی می‌افزاید: «طبق قانون این افراد اگر دچار آسیب حین کار شوند می‌توانند با شکایت رسمی به حق و حقوقشان برسند اما مشکل آنجاست که طی کردن این روند گاهی ماه‌ها زمان می‌برد و معیشت این افراد به روز وابسته است. در خوشبینانه‌ترین حالت اگر غرامتی هم دریافت کنند باید قید کار را بزنند چراکه اخراج خواهند شد. مسأله ریشه‌ای این افراد موضوع قرار داد و بیمه است اگر این دو اصل مهم حل نشود مشکلات کارگران حمل اثاث منزل هیچ‌گاه مرتفع نخواهد شد.»
بــــرش
ضرورت آگاهی از قوانین کار
عضو هیأت مدیره کانون عالی کارگران ایران از لزوم ورود دولت به این گونه مشکلات می گوید: «برای حل مشکلات این قشر آسیب پذیر سیستم دولتی باید مطالبه‌گر حقوق این نوع کارگران باشد و نیاز است که کمیته ویژه برای حل مشکلات در کوتاه‌ترین زمان تشکیل شود. قوانین کار به نفع کارگران نوشته شده است اما مشکل آنجاست که کارگران و کارفرمایان آگاهی از قوانین کار ندارند و نمی‌دانند که دریافت کاغذ سفید امضا و چک و سفته از کارگران هم غیر قانونی است و هم هیچ تأثیری در روند شکایت کارگر ندارد و زمانی که کارگر از کارفرما به دلیل عدم پرداخت بیمه و مزایا شکایت کند حتی اگر کاغذ امضا کرده باشد این کاغذ مورد تأیید قانون نیست و رأی به نفع کارگر صادر می‌شود.»