سمیه افشین فر
خبرنگار

بر اساس آمار سازمان ثبت احوال در سال ۱۴۰۱ در کل کشور تولد ۱۸ هزار و ۲۰۵ دوقلو و ۶۰۲ سه‌قلو و ۲۵ چهارقلو در سازمان ثبت احوال به ثبت رسیده است که از این تعداد بیشترین دوقلوها مربوط به استان تهران با ۲۹۱۸ مورد نوزاد و بیشترین سه‌قلو مربوط به تهران و خراسان رضوی بوده است. استان گلستان نیز بیشترین رکورد را در تولد نوزاد پنج‌قلو داشته است. اما با اضافه شدن هر فرد جدید به خانواده هزینه‌های بسیاری به سبد زندگی خانوار تحمیل می‌شود که اگر با حمایت‌های نهادهای اجتماعی همراه نباشد مشکلات خانواده را چندین برابر می‌کند. مادران چندقلوها در قلب ماجرا و کانون مدیریت مشکلات مراقبتی نوزادان قرار دارند و شرایط دشوار در بسیاری موارد موجب می‌شود این زنان از نظر جسمی و روانی شکننده ‌شوند و اگر شاغل باشند مصایب مضاعفی را متحمل شوند. پدر نیز در خانواده چندقلوزا با مشکلات متعددی مواجه است؛ از طرفی به دلیل مراقبت چند فرزند استراحت کمتری در خانه دارد و از سوی دیگر باید بتواند هزینه‌های بالای نگهداری این نوزادان را با کار بیشتر جبران کند. در این میان گرچه خانواده‌های زوج‌های صاحب نوزادان چند قلو نیز هر یک به سهم خود گوشه‌ای از کارها را می‌گیرند، اما نگاه‌ها همچنان به نهادهای دولتی است. نقش دولت در حمایت از این خانواده‌ها به این علت مهم است که سیاست‌های افزایش جمعیت و استقبال از فرزندآوری بیشتر، مدت‌هاست مورد تأکید قرار گرفته و طبیعی است اگر زوج‌های دارای چندقلو توقع حمایت‌های بموقع و کارساز از جانب دولت را داشته باشند.
نرجس اسعدی مدیرکل دفتر توانمندسازی خانواده و زنان سازمان بهزیستی کشور با اشاره به ارائه خدمات اجتماعی به خانواده‌های دارای فرزندان چندقلو از سوی بهزیستی به «ایران» می‌گوید: «در سال 1401 حدود 39 هزار خانوار دارای چندقلو تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار گرفتند. در واقع ۱۴ هزار خانواده جدید، در سال 1401 به خانواده‌های دارای چندقلو افزوده شده است.»
مدیرکل دفتر توانمندسازی خانواده و زنان سازمان بهزیستی کشور با اشاره به شرایط ارائه خدمات به 35285 خانواده‌ که در دهک یک تا هفت قرار دارند در خصوص حمایت‌های بهزیستی از این خانواده‌ها می‌گوید: «خانواده‌های دارای فرزند دوقلو که در دهک درآمدی یک تا هفت و خانواده‌های دارای فرزندان سه قلو و بیشتر، بدون در نظر گرفتن دهک درآمدی می‌توانند تحت پوشش خدمات سازمان قرار گرفته و از این خدمات استفاده کنند.» اسعدی درخصوص خدمات سازمان بهزیستی به خانواده‌های دارای فرزند دوقلو و بیشتر به پرداخت مستمری ماهیانه به خانواده‌ها به طور میانگین، معادل یک میلیون و چهار صد هزار تومان و همچنین سهمیه شیر خشک به هر استان طبق تعرفه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اشاره می‌کند و می‌گوید: «همچنین تمامی خانواده‌های واجد شرایط از تسهیلات اشتغال و کمک هزینه‌های درمانی، تغذیه و... نیز برخوردار می‌شوند.»

چند قلوها کجا به دنیا می‌آیند؟
خانواده‌های دارای چندقلو، تأمین پوشک، شیرخشک، دارو و درمان، نگهداری، لباس و... را از جمله مشکلات و هزینه‌های سنگین نگهداری کودکان چندقلو می‌دانند، این در حالی است که کمک حمایتی به خانواده ‌های چندقلو جزو سیاست‌های افزایش جمعیتی است.
حمیدرضا علیان‌زادگان مدیرعامل بنیاد ۱۵ خرداد با اشاره به مأموریت مهم و ارزشمند این نهاد در راستای ترویج و تشویق فرزندآوری و حمایت از خانواده و جمعیت در کشور با اشاره به اینکه از سال گذشته (1401) تا کنون 208 خانواده مورد شناسایی و حمایت این نهاد قرار گرفته‌اند به «ایران» می‌گوید: «تعداد 194خانواده دارای فرزندان سه‌قلو و تعداد 14 خانواده دارای فرزندان چهارقلو هستند که بیشترین تعداد حمایت از خانواده‌های چندقلو (سه‌قلو و بیشتر) در سال ۱۴۰۱ مربوط به استان‌های گلستان، فارس، آذربایجان شرقی و قم بوده است.» وی با اشاره به طرح «یک بسته لبخند مادری» ادامه می‌دهد: «در طرح حمایت از خانواده‌های دارای فرزند چندقلو، هدایایی از جمله یک بسته لبخند مادری به ازای هر یک از نوزادان، اهدای کارت هدیه به مادر به ازای هر یک از نوزادان (به ازای هر فرزند 10 میلیون ریال به مادر) و تأمین پوشک مصرفی به مدت 6 ماه به ازای هر یک از نوزادان به خانواده‌ها اهدا می‌شود. ارزش ریالی مجموعه موارد فوق برای یک خانواده دارای فرزندان سه‌قلو به صورت تقریبی 330 میلیون ریال است.»
علیان‌زادگان مهم‌ترین اقدامات انجام شده تاکنون را تدوین و تصویب طرح حمایت از خانواده‌های دارای فرزندان چندقلو (سه‌قلو و بیشتر)، تأمین اعتبار لازم به جهت تهیه، تولید و خرید اقلام و ملزومات مورد نیاز، بررسی و تدوین شیوه شناسایی و حمایت از خانواده‌های دارای فرزندان چند قلو (سه‌قلو و بیشتر)، تعیین بسته‌های حمایتی و ارائه خدمات به منظور ارائه به خانواده‌های جامعه هدف، تدوین شیوه‌نامه حمایت بنیاد 15 خرداد در زمینه حمایت از خانواده‌های دارای فرزند چند قلو (سه‌قلو و بیشتر) و ابلاغ به ادارات کل استانی، امضای تفاهمنامه همکاری میان بنیاد 15 خرداد و انجمن دوقلوها و چندقلوهای ایران به عنوان تسهیلگر طرح، آغاز فرایند توزیع و اهدا با شناسایی خانواده‌های دارای فرزند چندقلو و اهدای بسته‌های حمایتی و هدایا در شهرهای مختلف به صورت مستمر عنوان می‌کند و می‌گوید: «این طرح‌ها بدون محدودیت در طی سال توسط بنیاد ۱۵ خرداد ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) اجرا می‌شود.» هر چند لایحه «حمایت از خانواده‌های چندقلو» که در سال 92 به مجلس ارائه شد به دنبال این بود تا با تصویب این طرح برخی از چالش‌های اقتصادی این خانوارها مرتفع شود، اما متأسفانه در مرحله تصویب و اجرا بی‌اثر ماند. در ادامه با روی‌کار آمدن مجلس یازدهم و دولت سیزدهم و در راستای سیاست‌های فرزندآوری، موضوع حمایت از خانوارهای دارای فرزندان چندقلو نیز مجدداً در دستور کار قرار گرفت که با توجه به سیاست‌های تشویقی افزایش جمعیت، لزوم حمایت بیشتر از خانواده‌های دارای چندقلو بیش از پیش احساس می‌شود. ارائه بسته‌های بهداشتی و تغذیه برای این فرزندان، همچنین ارائه تسهیلات مالی و مسکن دولتی از جمله مطالبات  خانواده‌های دارای فرزندان چندقلو به شمار می‌رود.