آخرین مهلت ارائه الکترونیکی اظهارنامه مالیاتی صاحبان مشاغل و استفاده از مزایای تبصره ماده ۱۰۰ تا 10 تیرماه تمدید شد و بررسی آمار و ارقام مشارکت مشاغل و اصناف مختلف در تکمیل اظهارنامه‌های مالیاتی و استفاده از تبصره ماده 100 نشان از استقبال مؤدیان مالیاتی از ظرفیت تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم دارد. سخنگوی سازمان امور مالیاتی کشور با بیان اینکه مالیات بالغ بر ۵۰ درصد از مودیان مشاغل صفر بوده است، گفت: میانگین مالیات مقطوع تبصره ۱۰۰ پزشکان و دندانپزشکان ۳۵ میلیون تومان است. مهدی موحدی‌بکنظر در مورد آخرین عملکرد تبصره ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم گفت: تا کنون سه میلیون و ۵۵۲ هزار و ۸۶۹ پرونده صاحبان اصناف و مشاغل از طریق فرم تبصره ۱۰۰ قانون مالیات تعیین‌تکلیف شدند و یک میلیون و ۸۴ هزار و ۸۰۴ پرونده هم اقدام به ارائه اظهارنامه کرده‌اند که در مجموع چهار میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از صاحبان اصناف و مشاغل مالیات عملکردشان برای سال ۱۴۰۱ در سال‌جاری مشخص و تعیین‌تکلیف شده است.
به گزارش «ایران اقتصادی» نظام مالیات‌ستانی نقش مهمی در اداره یک کشور دارد و به طور معمول در کشورهای توسعه‌یافته هزینه‌های عمومی حکومت‌‌داری و خدمات به شهروندان از طریق مالیات تأمین می‌شود. درآمدهای مالیاتی برای حفظ زیرساخت‌ها، ارائه برنامه‌های مراقبت‌های بهداشتی، آموزشی، رفاه اجتماعی و تضمین امنیت ملی بسیار مهم است و در چنین شرایطی فرار مالیاتی، توانایی دولت برای جمع‌آوری درآمد کافی را تضعیف می‌کند و منجر به کسری بودجه و تورم می‌شود.
سخنگوی سازمان  مالیاتی اعلام کرد: سال گذشته حدود ۳ میلیون و ۸۸ هزار نفر از تسهیلات تبصره ۱۰۰ استفاده کرده بودند و یک‌میلیون و 370هزار نفر هم اظهارنامه مالیاتی ارائه کرده بودند و جمع افراد شامل تبصره ۱۰۰ و اظهارنامه بیش از ۴ میلیون و ۴۵۰ هزار نفر بوده است.
سخنگوی سازمان امور مالیاتی گفت: میانگین مالیات ابرازی اصناف برای عملکرد ۱۴۰۰ حدود دو میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بوده و برای عملکرد ۱۴۰۱ این رقم پنج میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است که با مالیات پرداختی کارمندی با حقوق ۱۱ میلیون تومان در ماه برابر است.
وی گفت: سال گذشته تا پایان خردادماه که مهلت قانونی استفاده از تبصره ۱۰۰ بود، حدود ۴چهارمیلیون و ۴۵۰ هزار نفر از صاحبان مشاغل و اصناف از تبصره ۱۰۰ استفاده کرده و یا اقدام به ارائه اظهارنامه مالیاتی کرده بودند، بنابراین امسال نسبت به سال گذشته با رشد ۱۰۵ درصدی مواجه هستیم که ۵ درصد بیشتر از کل پرونده‌های مالیاتی اصناف و مشاغل در سال گذشته بوده است.
سخنگوی سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه رویکرد سازمان امور مالیاتی گرفتن مالیات از دانه‌درشت‌ها و عدم فشار به مشاغل خرد است، اظهار داشت:‌ مالیات بالغ بر ۵۰ درصد صاحبان اصناف و مشاغل، صفر بوده و میانگین مالیات مقطوع تبصره ۱۰۰ پزشکان ۳۵ میلیون تومان است.
وی بر داده‌محوری و اتکا به اطلاعات متقن در سازمان امور مالیاتی برای تشخیص مالیات‌ها اشاره کرد و از رشد ۱۴۰ درصدی در میزان مالیات مقطوع تبصره ماده ۱۰۰ و مالیات ابرازی اظهارنامه در عملکرد سال ۱۴۰۱ خبر داد.
گفتنی است آخرین مهلت ارائه اظهارنامه مالیاتی و یا استفاده از تسهیلات تبصره ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم با تصویب شورای هماهنگی سران قوا تا ۱۰ تیر ماه سال‌جاری تمدید شده است.
 
آغاز مالیات‌ستانی عادلانه
نگاهی به جزئیات سرانه مالیات مقطوع مؤدیان مشمول تبصره ماده 100 ق.م.م برای عملکرد سال‌های اخیر نشان می‌دهد اصنافی همچون پزشکان، نمایشگاه‌های اتومبیل و نمایندگی‌های شرکت‌های خودرو، دفاتر اسناد رسمی و بنگاه‌های املاک که درآمدهای بالایی دارند در سال گذشته به صورت میانگین مالیات مقطوع بیشتری نیز باید بپردازند که نشان از شروع مسیر مالیات‌ستانی عادلانه است. به عنوان نمونه در صنف پزشکان به صورت میانگین برای عملکرد سال 1401، 35 میلیون تومان مالیات تعیین شده است یا برای صنف نمایشگاه‌های اتومبیل این رقم 17 میلیون تومان است که با توجه به درآمدهای هنگفت این مشاغل خاص، فرایندی عادلانه در نظام مالیات‌ستانی حاکم شده است.
لازم به ذکر است بخش عمده‌ای از مردم و مشاغل عادی، مالیات خود را بهنگام و به میزان دقیقی پرداخت می‌کنند و عمده فرار مالیاتی در بخش‌های سوداگری و همچنین برخی مشاغل خاص با درآمدهای بالاست. با بررسی آمارهای کشورهای مختلف، می‌بینیم آمار مالیات به تولید ناخالص داخلی همواره عددی بالا بوده است، به نحوی که بخش عمده هزینه‌های جاری دولت‌ها از محل درآمدهای مالیاتی احصا می‌شود. در کشورهایی مانند نروژ یا روسیه که مانند ایران دارای منابع نفتی و فروش انرژی هستند، سهم مالیات به تولید ناخالص داخلی آنها بسیار بالاتر است. به طور مثال در کشور نروژ سهم مالیات به تولید ناخالص داخلی بیش از 50 درصد است و این نسبت برای کشوری مانند روسیه بیشتر از 20 درصد است، این در حالی است که در ایران این نسبت بسیار پایین‌تر از متوسط جهانی و کمتر از 7 درصد است. با این حال بخش مشاغل -که بیش از 20 درصد از تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود- سهم بسیار کمی از درآمدهای مالیاتی دارد و نسبت کل درآمد مالیاتی بخش مشاغل کمتر از 4 درصد کل درآمدهای مالیاتی وصول شده کشور است. این در حالی است که کارمندان و کارگران بسیار بیشتر از مشاغل دیگر مالیات می‌پردازند.
  معافیت مالیاتی نیمی از اصناف
بر اساس آمارهای ارائه شده توسط سازمان امور مالیاتی از 50 درصد صاحبان اصناف و مشاغل مالیات صفر است؛ به عبارتی این مشاغل برای عملکرد سال 1401 خود، حتی یک ریال مالیات نمی‌پردازند و فقط اظهارنامه پر می‌کنند. سید محمدهادی سبحانیان پیشتر اعلام کرده بود: بر اساس محاسبات سیستمی و داده‌بنیان سازمان امور مالیاتی کشور، مالیات بیش از نیمی از صاحبان مشاغل و اصناف (حدود ۴ میلیون پرونده شغلی) برای عملکرد سال ۱۴۰۱ در محدوده معافیت قرار گرفته؛ بنابراین نباید مالیاتی پرداخت کنند. علاوه بر اینکه 50 درصد مؤدیان معاف از مالیات‌اند، نزدیک به 30 درصد مؤدیان نیز مالیاتی کمتر از 10 میلیون تومان پرداخت می‌کنند که عملاً تحقق عدالت در دریافت مالیات رعایت می‌شود. از سوی دیگر مقایسه درصد تعداد مؤدیان مشمول تبصره ماده 100 در بازه‌های مختلف مالیاتی نشان می‌دهد با توجه به هوشمندسازی سیستم مالیاتی، شناسایی درآمدهای مشاغل خاص به خوبی صورت گرفته و سهم افراد با درآمد هنگفت در پرداخت مالیات نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. به عنوان مثال درصد تعداد مؤدیان که باید بیش از 30 میلیون تومان در سال برای مالیات خود بپردازند، برای عملکرد 1400 یک درصد بود، در حالی که این رقم برای عملکرد 1401 به 8 درصد رسیده است.