سیدفؤاد علوی

از ضد حمله ارتش اوکراین در مناطق شرقی این کشور علیه روسیه حدود یک ماه می‌گذرد. نیروهای اوکراینی پس از ضد حلمه موفق قبلی خود که در آن موفق شده بودند بخشی از استان خارکوف را آزاد کنند اعلام کردند که این ضد حمله فاز دومی نیز خواهد داشت. پس از آن اما اوضاع و تحولات جنگ برای طرف اوکراینی به‌خوبی پیش نرفت و ارتش اوکراین پس از آن متحمل شکست‌های سنگینی شد که برجسته‌ترین آن فتح شهر باخموت به دست گروه واگنر بود، همین شکست نیز موجب شد فرماندهان اوکراین سراسیمه اقدام به شروع عملیاتی کنند که حدود شش ماه دائماً آن را به تعویق می‌انداختند. در توضیح این مسأله که چرا این ضد حمله دیر شروع شده است می‌توان به سه علت عمده اشاره کرد؛ اولاً تجهیزات غربی که اروپایی‌ها و ایالات متحده در اختیار اوکراینی‌ها قرار داده بودند به علت وزن بالا و کهنگی برای عملیات جنگی در مناطق شرقی اوکراین مناسب نیستند (به دلیل باتلاقی بودن این مناطق). ثانیاً، ارتش اوکراین یک ارتش شرقی است و نیروهای آن به نحوه کار با تجهیزات غربی آشنایی ندارند و ثالثاً، از آنجا که نقشه ضد حمله از ماه‌های قبل آشکار شده بود عنصر غافلگیری که مهم‌ترین مسأله در ضد حملات نظامی است وجود نداشت؛ اما به‌ هر حال اوکراینی‌ها مجبور شدند که به ‌اجبار غربی‌ها و از دست‌ نرفتن روحیه سربازان خود اقدام به شروع یک ضد حمله غیرعقلانی بزنند که دامنه نابخردی آن حتی به منفجرکردن سد و آسیب به غیرنظامیان هم رسید.
همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد این ضد حمله از مراحل ابتدایی با تلفات بالای نیروهای اوکراینی با شکست مواجه شد به‌طوری‌که دو روز پس از آغاز ضد حمله مقامات روسیه از دفع کامل آن و شکست نیروهای اوکراین خبر دادند. در واکنش به این قضیه اما کی‌یف بر موفقیت کامل خود در ضد حمله تأکید می‌کرد؛ اما این تأکیدها خیلی ادامه نداشت و سرانجام زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین پس از انتقاد غربی‌ها از او مجبور شد در روز 22 ژوئن (یک روز قبل از شورش گروه واگنر) اعلام کند که ارتش اوکراین در ضد حمله به‌کندی پیش می‌رود که به معنای تأیید تلویحی شکست در ضد حمله بود. در توضیح این شکست باید گفت که تلفات ارتش اوکراین در طول یک ماه گذشته حدود 13 هزار نفر، 250 تانک (شامل تانک‌های اهدایی کشورهای اروپای شرقی و تانک‌های لئونارد آلمانی و تانک‌های چرخ‌دار فرانسوی)، 10 جت جنگی و 250 پهپاد بوده است.
در شب 23 ژوئن اما اوضاع دگرگون شد، شورش داخلی گروه واگنر باعث شد اوکراینی‌ها برای فرار از شکست در ضد حمله از این عدم تمرکز در بین صفوف ارتش روسیه استفاده کرده و بار دیگر اقدام به حمله کنند. مقامات اوکراین به طور واضح اعلام کردند که این یک فرصت استثنایی است و آنها از هر موقعیتی برای ضربه‌زدن به پوتین و روسیه استفاده خواهند کرد. روس‌ها در مقابل این حمله از همان ساعات ابتدایی شورش، بمباران گسترده‌ای را در تمام مناطق مرکزی و شرقی اوکراین شروع کردند که می‌توان این حمله هوایی را از شدیدترین حملات روسیه از آغاز جنگ تا کنون دانست. همچنین از آنجا که نیروهای واگنر قبل از آغاز شورش جای خود را در خط مقدم به نیروهای ارتش این کشور داده بودند و در اردوگاه‌های خود در استان روستوف حضور داشتند سنگرهای روسیه در اوکراین با کمبود نیرو مواجه نشد و تا به ‌حال نیز حمله مجدد اوکراینی‌ها دستاوردی نداشته است.
 اما حال بعد از پایان 24 ساعته بحران گروه واگنر در روسیه که باعث تعجب همه ناظران شد، این سؤال مطرح می‌شود که این مسأله چه تأثیری بر ادامه روند جنگ خواهد داشت. با توجه‌ به مشاهدات میدانی باید گفت که احتمالاً ما شاهد افزایش حملات روس‌ها خواهیم بود، در چرایی این نکته باید گفت که این اقدام توسط روس‌ها به دلایل متعددی صورت خواهد گرفت که از جمله آنها باید به بازیابی روحیه سربازان و مردم روسیه، ضعیف‌ بودن ارتش اوکراین و دورکردن نیروهای واگنر از مناطق داخلی روسیه به جهت جلوگیری از تنش دوباره اشاره کرد. این حملات نیز احتمالاً در جبهه مرکزی یعنی در منطقه استان دونتسک و زاپاروژیا صورت خواهد گرفت؛ چراکه برتری تجهیزاتی و اطلاعاتی در این ناحیه با توجه‌ به تلفات سنگین یگان‌های اوکراینی که سابق ‌بر این در این مناطق بودند با طرف روس است.