فائزه یوسفی
خبرنگار

 
ماجراجویی‌های یوگنی پریگوژین، رئیس واگنر، در پی توافق با پوتین و با میانجیگری الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، پایان یافت. توافقی که هرچند هنوز ابعاد آن مشخص نشده، اختلالی را که می‌توانست در جنگ اوکراین به سود کی‌یف ایجاد شود، برطرف کرد و آرامش را بعد از یک روز اتخاذ شرایط امنیتی، به مسکو بازگرداند.به گزارش رویترز، گروه واگنر شنبه شب، تحت توافقی پس از توقف پیشروی خود به سمت مسکو و بازگشت از مسیر رفته، از شهر روستوف نیز خارج شدند. بر اساس این توافق، گروه واگنر در ازای تضمین امنیت خود به پایگاه‌های خود در اوکراین بازگشتند و رهبر آنها، یوگنی پریگوژین، به بلاروس نقل مکان کرد. برخی رسانه‌ها نیز از این نقل مکان به عنوان تبعید یاد کردند.پریگوژین که همه او را متحد پوتین می‌دانند، پیش از آنکه شنبه شب با یک وسیله نقلیه از مقر نظامی منطقه در روستوف - صدها مایلی جنوب مسکو - را ترک کند به بلاروس، کشوری که هنوز مشخص نیست وی در کدام منطقه آن اسکان کرده است برود، گفت که تصمیم او برای پیشروی به سمت مسکو به منظور حذف فرماندهان فاسد و نالایق روسی بوده که به اعتقاد وی می‌تواند باعث شکست جنگ شوند.
 
اوکراین و معادلات جبهه روسیه پس از این واقعه
همان طور که انتظار می‌رفت تحولات داخلی روسیه و شورش واگنرها، کی‌یف را بسیار خرسند کرد و تلاش‌ها برای بهره‌مندی از فرصت ایجاد شده را فعال ساخت. آنها از این دریچه که این اقدام تضعیف پوتین را به دنبال دارد، در صدد قدرت بخشیدن به جبهه نظامی خود برآمدند. بویژه که طرح ضد حمله علی‌رغم پیشروی‌ها، به گونه‌ای پیش نرفت که بتواند انتظارات برنامه‌ریزی شده غرب را تأمین کند و مانع استحکامات دفاعی روسیه، معادلات آنها را بهم ریخت.
در همین رابطه، کارشناس ارشد نظامی اوکراین گفته است که کی‌یف باید یک «تصمیم استراتژیک و اصلی» در مورد چگونگی بهره‌مندی از آشفتگی در حال گسترش در روسیه اتخاذ کند. ژنرال ایهور روماننکو، در ادامه یکی از این اقدامات را دستور حمله به غرب روسیه برای دور زدن تأسیسات دفاعی عظیم در خط مقدم به طول هزار کیلومتر در شرق و جنوب اوکراین اعلام کرد.
از سوی دیگر، دمیدن در باور ضعیف شدن ارتش روسیه به‌خاطر تمرد واگنر، بر بعد روانی تأثیر گذاشته و جرأت نظامیان اوکراینی را به منظور رسیدن به پیروزی افزایش داده است. یکی از کسانی که تلاش کرد به این سیاست متوسل شود، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین بود که در سخنانی گفت: «ضعف روسیه آشکار است، هر چه مسکو بیشتر سربازان و مزدوران خود را در اوکراین نگه دارد، هرج‌ومرج بیشتری را به خانه دعوت می‌کند.»
اما موضوع به اینجا ختم نشد و اوکراین به تصویرسازی اغراق گونه متوسل شد تا جایی که میخایلو پودولیاک، مشاور زلنسکی در توئیتی نوشت: «48 ساعت آینده وضعیت جدید روسیه را مشخص خواهد کرد. یا یک جنگ داخلی تمام‌عیار، یا یک انتقال قدرت از طریق مذاکره، یا یک مهلت موقت قبل از مرحله سقوط رژیم پوتین.»
 
وضعیت چچنی‌ها
شنبه شب، در پایان روز پر التهاب روسیه، نیروهای وابسته به گروه مبارزان چچن به رهبری قدیروف که پیش از پایان گرفتن تمرد پریگوژین به سمت روستوف حرکت کرده بودند، با اتمام این غائله به سمت پایگاه‌های خود بازگشتند. به گزارش خبرگزاری تاس، فرمانده آپتی آلودینوف، یک فرمانده چچنی با اعلام این خبر گفت: «نیروهای ویژه چچنی اخمت در حال بازگشت به جایی هستند که قبلاً در حال جنگ بودند.» این تدابیر به منظور به حداقل رساندن درگیری‌ها و دور کردن فضای داخلی روسیه از تنش‌ها صورت گرفته و در کمترین زمان ممکن و به منظور مخدوش نشدن مدیریت اصلی جنگ در اوکراین لحاظ شد تا آرایش جنگی حفظ شده و حفره موجود در آن تا حدممکن ترمیم شود.
استفاده از نیروهای چچنی و نه ارتش یا حتی نیروهای امنیت ملی روسیه، دلالت بر این دارد که پوتین قصد تحرک نظامی مستقیم علیه واگنر را نداشته و سعی کرده در صورت امکان به طور جانبی این بحران را اداره کند.
 شائبه حضور غرب در پشت پرده ماجرای واگنرها
از ساعات نخستین انتشار خبر اشغال شهر روستوف توسط شبه نظامیان واگنر، برخی تحلیلگران شائبه احتمال حضور غرب در پشت پرده این رویداد را مطرح کردند. دیروز در همین ارتباط رگه‌هایی از صحت چنین اتهاماتی لابه‌لای خبرهای خبرگزاری‌ها مشاهده شد. از جمله یورونیوز به نقل از واشنگتن‌پست گزارش داد که آژانس‌های جاسوسی ایالات متحده در اواسط ماه کنونی(ژوئن) بر اساس یکسری اطلاعات از آماده شدن یوگنی پریگوژین، فرمانده گروه واگنر برای شورش علیه ارتش روسیه خبر داشته و آنها را به اطلاع واشنگتن رسانده بودند. سازمان‌های اطلاعاتی امریکا معتقدند که رئیس‌جمهور روسیه دست‌کم ۲۴ ساعت پیش از اقدام نظامی واگنر از وقوع آن آگاه شده بود اما مشخص نیست که چرا اقدامی برای جلوگیری از آن انجام نداد.
در همین حال، وال استریت ژورنال مدعی شد که ایالات متحده تصمیم داشته روز سه‌شنبه تحریم‌هایی را علیه گروه واگنر تحت عنوان «تجارت طلا مربوط به گروه واگنر در آفریقا» که عملیات معدن در جمهوری آفریقای‌مرکزی بخشی از آن است، اعمال کند. اما به جهت اینکه این عمل جانبداری از پوتین تلقی می‌شود، از آن خودداری کرده است.
از آنجا که فعالیت‌های گروه واگنر در آفریقا همواره مانعی برای نفوذ ایالات متحده در این قاره بوده، امریکا از راه تحریم سعی داشته که آنها را تحت فشار قرار دهد. بویژه که کارشناسان امریکایی، کاهش نفوذ واشنگتن در این قاره را زنگ خطری برای کاخ سفید می‌دانستند. در همین راستا، ماه گذشته امریکا گروه نظامی واگنر در کشور مالی را تحریم کرد.
برخی تحلیلگران بر این باورند که شورش آنی رئیس گروه واگنر، ردپای ناتو را در این ماجرا پررنگ می‌کند. چرا که این سؤال هنوز باقی است که چرا در بحبوحه جنگ در اوکراین گروه نظامی استراتژیک که نتایج ارزنده‌ای برای روسیه به دست آورده، برای نشان دادن نارضایتی و کسب مطالبات خود چرخش نظامی به سمت کشور را انتخاب کند. اما از سویی دیگر، گمان می‌رود که این گزاره‌ها برای درگیرکردن کرملین به یک جنگ روانی لحاظ شده تا اختلافات درونی و نظامی را به شکاف‌های تعیین‌کننده مبدل سازد.