آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده امروز وارد چین می شود
امریکا، در تکاپوی مهار پنهان پکن
بلینکن جمعه شب در پایگاه هوایی اندروز در مریلند برای خبرنگاران دست تکان داد و راهی چین شد
فائزه سادات یوسفی
خبرنگار
آنتونی بلینکن قرار است طی دو روز آینده در سفر به چین با مقامات ارشد چینی از جمله دیپلمات ارشد وانگ‌یی و وزیر خارجه این کشور، چین گانگ دیدار کند. این سفر در بحبوحه جنگ اوکراین و پیچیده شدن روابط امریکا و چین مورد توجه محافل سیاسی قرار گرفته است.
بر اساس گزارش‌ها، بلینکن ابتدا قرار بود در ماه فوریه سال‌جاری به پکن سفر کند اما چند روز قبل از سفر برنامه‌ریزی شده وی به پکن، یک بالن مشکوک جاسوسی چینی بر فراز ایالات متحده ظاهر شد که سفر را به تأخیر انداخت و روابط بین دو کشور را تیره کرد. با این حال دو طرف برای انجام سفر در این برهه به توافق رسیدند. طرف امریکایی هدف از این سفر را مدیریت روابط واشنگتن و پکن به سمت کاهش تنش و باز نگه داشتن خطوط ارتباطی اعلام کرده است. اما به گزارش ایرنا به نقل از چاینا دیلی، وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین، گفته است: «ارتباطات بین پکن و واشنگتن هرگز متوقف نشده اما درخواست برقراری ارتباط در حالی که به منافع طرف مقابل آسیب می‌زند، غیرقابل قبول است.»
با این حال قابل کتمان نیست، ظهور قدرت‌های بزرگ جهانی چون چین که می‌تواند هژمونی امریکا را در عرصه بین‌الملل دچار چالش اساسی کند، کاخ سفید را به اتخاذ واکنش‌های مهار پکن واداشته است. امریکا رویکرد خود را در قبال چین به گونه‌ای تنظیم کرده که پکن آن را تهدیدی بالقوه می‌داند.
نگاهی به تنش‌های اخیر دو کشور نشان می‌دهد، جدال سیاسی امریکا و چین ابتدا بر سر مسائل اقتصادی بوده است. اما اکنون با وارد شدن مسائل دیگری از جمله موضع عدم همسویی چین با غرب در جنگ اوکراین و رفتار مداخله جویانه امریکا در قبال تایوان و آبهای منطقه و در زمینه‌های متعددی مانند جاسوسی، نظامی دیپلماتیک و فناوری وجوه دیگری نیز به خود گرفته است.
اگر چه چین از منظری در کانون‌های فکری مستقر در ایالات متحده یک رقیب استراتژیک برای امریکا نامیده می‌شود اما نوع عملکرد و تمرکز ویژه کاخ سفید حکایت از این واقعیت دارد که پکن امروزه یک دشمن استراتژیک تلقی شده و سیاست‌ها و استراتژی‌های امریکا نیز در همین زمینه مبناگذاری شده‌اند.
رویکرد ذوب شدن یا دوگانه‌سازی علیه چین
امریکا با توجه به موقعیت بین‌المللی خود سعی کرده، تقابل با چین را در حد متوازن و بینابینی نگه دارد که هم منافع اقتصادی خود را در رابطه با پکن تأمین و هم از ظهور یک تنش جدی و هزینه‌بر با این کشور جلوگیری کند.
در همین رابطه بایدن در نشست گروه هفت با وجود اینکه نمایشی از اتحاد غرب علیه پکن را به اجرا گذاشته بود، آینده روابط با چین را یخ در حال «ذوب» عنوان کرد. بر این اساس، آنها با بیان «روابط سازنده و باثبات با چین» و «عدم خنثی‌سازی رشد و توسعه اقتصادی چین» سعی کردند به پکن اطمینان دهند که به دنبال رویارویی نیستند.
در این بیانیه آمده است: «رویکردهای سیاسی ما برای آسیب رساندن به چین طراحی نشده و به دنبال خنثی کردن پیشرفت و توسعه اقتصادی چین نیستیم.» «ریسک‌زدایی» اصطلاح جدیدی است که توسط اروپایی‌ها برای توصیف استراتژی کاهش وابستگی آنها به زنجیره‌های تأمین چینی بدون «جداسازی»، یعنی جدایی بسیار شدیدتر از روابط اقتصادی ایجاد شده است. چرا که متحدان اروپایی امریکا نمی‌توانند همزمان با هزینه‌های ناشی از گسست انرژی خود با روسیه، تقابل اقتصادی با چین داشته باشند. همچنین، متحدان ایالات متحده در اقیانوس آرام مانند ژاپن و کره جنوبی که اکنون در پازل ضدچینی کاخ سفید نقش‌آفرینی می‌کنند، همگی بشدت به دسترسی به بازار چین وابسته هستند.
با وجود این، آنچه مشهود است رویکرد محافظه کارانه غرب به رهبری امریکا در برابر پکن به منظور مهار پنهان آن صورت می‌گیرد. به نوعی که در ادبیات دیپلماتیک به حاکمیت ملی چین احترام گذاشته ولی در عمل برای دفع خطرات انقطاع مناسبات اقتصادی با پکن ضمن حفظ اقدامات تنش زا، بر لزوم همکاری تأکید می‌کند.
اساس رفتار در قالب دیپلماسی نمی‌تواند گویای واقعیت‌ها باشد، این موضوعی است که پکن نیز متوجه آن شده و از موضع خود قاطعانه دفاع کرده است. آب شدن یخ‌ها آدرس غلطی برای پکن است تا هم قدرت تدافعی این کشور را تقلیل دهد و هم نگاه خوشبینانه‌ای را به چین و جهان نسبت به امریکا القا کند تا با جلب اعتماد آنها، موجب کاهش خطر در غرب از سوی پکن شود. با این حال این امر مانع آن نشده تا امریکا با صحنه گردانی در مرزهای چین، ارتقای نزدیکی بین کره‌جنوبی و ژاپن، ارسال تسلیحات به کشورهای منطقه، ورود ناو هسته‌ای به آبهای شرق آسیا، رفتار مداخله‌جویانه در قبال تایوان و صنایع نیمه هادی را کنار بگذارد.
آنچه در عمل موجود است نشان از رهگیری استراتژی خاصی توسط ایالات متحده دارد. در بخشی از آن، این کشور در نظر دارد با آتش افروزی و حتی القای شبح جنگ در شرق آسیا، چین و سایر کشورها را درگیر کرده و از دریچه‌ای دیگر چون تحریم‌ها به بهانه‌های مختلف چون حقوق بشر فشار مضاعفی وارد کند. این چیزی است که میرا رپ هوپر، مدیر استراتژی هند و اقیانوس آرام در شورای امنیت ملی، اذعان داشت و تحلیل کرد، لحن اظهارات اخیر بایدن مبنی بر گفت‌و‌گوهای سازنده با چین نیز «ابزار مهم مدیریت اتحاد» بود.
اما در مقابل، چین نسبت به هر گونه اقدامی که در حال سازماندهی چالشی که در پی تضعیف قدرت و منزوی کردن پکن باشد واکنش نشان داده و آن را محکوم کرده است.
از طرفی دیگر، این فضای به وجود آمده را می‌توان فضای تنفس امریکا تعبیر کرد که معلول هراس امریکا از مقابله مستقیم با چین است. امریکا می‌داند که اگر سطح تنش‌ها با چین را ارتقا داده و به نوعی انفکاک دیپلماتیک را در جهان عرضه کند، دولتمردان جهان را به ورطه‌ای می‌کشاند که باید دست به انتخاب یکسویه و متعارض بزنند. یعنی تنها با انتخاب چین برای توسعه با کشورشان از همکاری با کشور دیگر به طور ذاتی منع می‌شوند.
در مجموع برخی کارشناسان، بر این باورند که دو کشور تلاش محتاطانه‌ای را برای ایجاد روابط بهتر دوجانبه آغاز کرده‌اند. بنابراین اگر مجموعه‌ای از دیدارها، طبق برنامه پیش بروند، تا حدی برنامه‌هایی را که در دیدار نوامبر جو بایدن و شی جین پینگ در نظر گرفته شده بود، از سر خواهند گرفت و نشان دهنده تعهد مجدد برای رسیدگی به همه چیز از اختلافات تجاری گرفته تا مسائل حل نشده مانند تهدیدات امنیتی و تفاوت در سیاست‌های اقتصادی خواهد بود.
خبر پلاس
نشانه‌های ناتوانی امریکا در مهار چین
رویکرد توجه به شرق در جهان
چین بر اساس قواعد بین‌المللی و راهکار دیپلماتیک بر خلاف نظام سلطه غرب وارد گسترش مناسبات با سایر کشورها شده است، موضوعی که موجب شده نگاه‌ها در سطح کلان جهان از نظام سلطه امریکا گرفته شده و به سمت شرق گسیل و تهدیدی برای هژمونی امریکا قلمداد شود
عدم همراهی اروپا در تایوان
یکی از ناهمواری‌های امریکا در جدال با چین، نبود نقطه مشترک در همه زمینه‌ها با متحدان اروپایی است. امریکا البته سعی می‌کند از ظرفیت‌های منطقه‌ای پتانسیل جدال با چین را تأمین کند. اما نظرسنجی‌ها نشان از این دارد که قاطبه اروپا موضع همسویی در قبال تایوان ندارند
عدم نتیجه جنگ اوکراین
جنگ اوکراین معادلات جدیدی را پیش پای امریکا قرار داده که می‌توان نشانه‌های هراس امریکا از این جنگ را در گفته‌های مقامات امریکا مشاهده کرد. وضعیت جنگی اوکراین علی رغم شروع ضد حمله کی‌یف همچنان در ابهام به سر می‌برد. اگر طرح ضدحمله راه به جایی نبرد ناتو به بن‌بست خواهد رسید. از سویی دیگر زمزمه‌های اختلاف و عدم تفاهم در ناتو برای تدوین یک طرح مشترک دفاعی دیده می‌شود. از این رو هراس امریکا از نافرجام بودن جنگ و مصرف تسلیحات ایالات متحده توان اجرایی جنگ دیگری را ندارد
شکست امریکا در سناریوهای جنگی
از سوی دیگر سناریوهای جنگ فرضی در ایالات متحده اثبات کرده که این کشور توانایی جنگ حمایتی دیگری را ندارد و لذا استراتژیست‌های امریکایی نسبت به آن هشدار داده‌اند
دلارزدایی و شکل‌گیری هسته‌های ضدتحریمی
افزایش روند دلارزدایی که کشورهای تحریمی عضو آن هستند، در بطن خود نشان از رویگردانی از نظام پولی امریکا دارد که بازیگر فعال آن چین است. از این رو، این پیروزی دیپلماتیک چین علیه امریکا تلقی می‌شود
درهم تنیدگی اقتصادی
در هم تنیدگی منافع اقتصادی امریکا با چین نیز موجب شده، امریکا نیز کمی عقب‌نشینی کند. بایدن در همین راستا بیان داشته وابستگی‌های متقابل اقتصادی بین پکن و غرب بسیار پیچیده است. جانت یلن، وزیر خزانه‌داری نیز در همین ارتباط تأکید کرده: «ما به دنبال جدا کردن اقتصاد خود از چین نیستیم.» این در حالی است که سیاست احتیاط و دوری گزیدن از تنش در سیاست خارجه چین که در عدم واکنش متناسب به سفر نانسی پلوسی به تایوان از سوی این کشور دیده شد، موجب شد، امریکا رفتار جسورانه‌تری را در قبال چین بویژه در آبهای شرق آسیا اتخاد کند و آن را نمادی از عدم واکنش صحیح چین بداند