هیچ مدرسه‌ای خاص نیست؟
برخی مدارس برای ثبت نام پیش دبستان از کودکان تست و آزمون می‌گیرند
سمیه افشین فر
خبرنگار
ثبت‌نام برای دانش‌آموزان پیش دبستانی و کلاس اولی از نیمه خرداد آغاز شده است. والدینی که به تعبیری دنبال مدارس «خوب» هستند روزهای پر چالشی دارند. «ظرفیت مدرسه ما تکمیل است و امکان ثبت نام فرزند شما را نداریم»، جمله‌ای است که بارها از زبان مدیران مدارس -خصوصاً دولتی معروف مناطق- شنیده می‌شود. برخی دیگر از والدین از مصاحبه‌ها و آزمون‌هایی که مدارس -خصوصا مدارس خاص- برای ثبت نام کودکشان برای پیش دبستانی و کلاس اول از فرزند و خود والدین می‌گیرند کلافه‌اند. والدینی که چند مدرسه را نشان کرده‌اند و از هر کدام وقتی برای مصاحبه گرفته‌اند و مدام باید اضطراب داشته باشند که پذیرفته می‌شوند یا نه! در حالی این اضطراب را دارند که هزینه‌های گزافی هم برای یک سال حضور فرزندشان در این مدارس باید بپردازند. این در حالی است که بسیاری از فعالان حوزه عدالت آموزشی سال‌هاست نسبت به جداسازی و طبقه‌بندی دانش‌آموزان بر اساس پایگاه اجتماعی، سطح ثروت خانواده و حتی میزان هوش آنها هشدار داده‌اند. از این گذشته آزمون‌های هوشی که از کودک گرفته می‌شود آسیب‌های زیادی را به روح و روان کودکان وارد می‌کند.
هر چند احمد محمودزاده رئیس سازمان مدارس و مراکز غیر دولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با «ایران» وجود مدارس خاص را تکذیب می‌کند اما اقداماتی از قبیل مصاحبه و آزمون ورودی برای ثبت نام در پایه پیش دبستانی و اول ابتدایی در برخی مدارس را هم غیرقانونی نمی‌داند.
او تأکید می‌کند از نظر آموزش و پرورش هیچ مدرسه‌ای خاص نیست، اما باید این را از والدینی پرسید که ممکن است سال‌ها در حسرت این بمانند که چرا فلان مدرسه فرزندشان را ثبت نام نکرد! اما قانون مدارس غیردولتی در ماده 28 به آنها این امکان را می‌دهد که ۸۰ درصد از ظرفیت ثبت نام خود را خارج از محدوده ثبت نام کنند و از طریق مصاحبه، کارنامه و بررسی روند فعالیت دانش‌آموز او را انتخاب کند. این ملاک‌ها از هر مدرسه خاص تا مدرسه خاص دیگر متفاوت است و حالا شمار این مدارس هم رو به فزونی است. محمودزاده البته می‌گوید: «برخی از مدارس به دلایلی بیشتر مورد توجه والدین هستند، چون تقاضا برای آنها زیاد است این مدارس هم باید بتوانند جواب قانع کننده‌ای به اولیای دانش‌آموزان بدهند. بنابر این از شاخص‌هایی چون تست هوش و مصاحبه یا نمره کارنامه سال گذشته استفاده می‌کنند.»
محمودزاده گرفتن تست هوش برای ثبت‌نام کودکان در پایه پیش دبستان را غیرقانونی ندانست و تأکید کرد: «خودتان را جای مدیر مدرسه غیر دولتی بگذارید که تعدادی صندلی محدود برای پایه اول ابتدایی دارید از طرفی با درخواست‌های زیادی برای ثبت نام مواجه هستید چه می‌کنید؟ چاره‌ای بجز غربالگری نیست. مدیر باید بتواند پاسخگو باشد که چگونه و بر چه اساسی برخی درخواست‌ها را بی‌پاسخ گذاشته است. پس این مدارس خاص نیستند، فقط مدارسی هستند که با اقبال بیشتری مواجهند.»
البته از منظری هم این سخنان قابل تأمل است که محدودیت ظرفیت و سختگیری برخی مدارس در پذیرش خود به اقبال بیشتر می‌انجامد بدون اینکه اولیا توجهی به شیوه آموزشی و تربیتی آن مدرسه داشته باشند و گویا هر جا محدودیت ظرفیت بیشتری است، خواهان بیشتری می‌یابد.
اصلاح روش تست محور بودن فعالیت آموزشی برخی مدارس خاص
همان‌طور که این مقام مسئول هم می‌گوید: «متأسفانه در نتیجه سیاست‌های غلط آزمون‌ها و تست محور بودن فعالیت‌های آموزشی در کشور خانواده‌ها به برخی مدارس گرایش پیدا کرده‌اند البته در دولت سیزدهم تلاش بر این است تا بتوانیم این موارد را اصلاح کنیم، وقتی فعالیت‌های آموزشی را کنکور محور می‌کنیم، خانواده‌ها هم به دنبال مدارسی می‌روند که فعالیت‌های آموزشگاه محور دارند، از طرف دیگر به همان تعداد مدرسه‌ای که این سازکارها را رعایت کند هم نداریم و مشکلاتی برای آموزش و پرورش ایجاد می‌شود.»
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی با اشاره به اینکه بهترین مدرسه نزدیکترین مدرسه به خانواده است، می‌افزاید: «تأکید ما چه در مدارس دولتی و چه در مدارس غیردولتی به خانواده‌ها این است که در نزدیکترین مدرسه کودک را ثبت نام کنید. متأسفانه مشکل اصلی نگاه برخی از والدین، تغییر سبک زندگی و کارمند بودن والدین و از همه مهمتر تک فرزندی است.»
شاید هم در یک نگاه دیگر او درست می‌گوید؛والدین شاغل از مدرسه انتظار دارند که بار تربیتی خانواده را هم به دوش بکشد، به همین خاطر برخی مدارس هم آمده‌اند تا به این درخواست خانواده‌ها پاسخ بدهند. خانواده، صبح کودک را به مدرسه می‌سپارد و غروب از مدرسه تحویل می‌گیرد این کودک باید در مدرسه ناهار بخورد، تکالیفش را انجام دهد و حتی در کلاس‌هایی شرکت کند تا وقتش به بطالت نگذرد، همه این موارد بر شهریه آن مدرسه تأثیر می‌گذارد و از سوی دیگر بر حساسیت مدرسه در اینکه کدام کودک را از ابتدا پذیرش کند.
اما در این سوی ماجرا همچنان کودکانی هستند که بدون دلیل در معرض تست و آزمون قرار می‌گیرند و حتی حس پس زده شدن و پذیرفته نشدن را تجربه خواهند کرد یا از سوی دیگر از ابتدا احساسی درباره خاص بودن - اگر در مدرسه پذیرفته شوند- و همه اینها بار تربیتی سنگینی را به همراه خواهد داشت. معاون وزیر آموزش و پرورش در پاسخ به این سؤال که آیا نمی‌توان راهکارهای دیگری را برای ارزیابی در نظر گرفت که کودک آسیب نبیند، می‌گوید: «هر کدام از مدارس برای خود شیوه و دستورالعملی در این زمینه دارند که عموما شامل تست هوش و مصاحبه یا مثلاً دانش‌آموزانی که پیش دبستان در همان مدرسه بوده‌اند را ثبت نام می‌کند. این موضوعی نیست که خلاف قانون باشد در همه جا اولویت با کسی است که پیش دبستانی در همان مرکز بوده است. باید حتماً فرایندی برای ثبت نام وجود داشته باشد و این کار تخطی از قانون نیست اما در حال بررسی هستیم تا راهکار دیگری بجز تست و آزمون برای این مدارس تعریف کنیم. و باز بر می‌گردیم به داستان مدارس دولتی و کیفیت پایین برخی از آنها که برخی والدین را به محله‌های دورتر برای انتخاب مدرسه فرزندانشان می‌کشاند. رئیس سازمان مدارس و مراکز غیر دولتی هم تأکید می‌کند: «در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری باید کمک کنیم تا کیفیت مدارس دولتی ارتقا پیدا کند و نظارت جدی بر مدارس غیر دولتی داشته باشیم. از طرف دیگر باید بتوانیم ابتکارات برخی از مدارس غیر دولتی را در مدارس دیگر هم اجرا کنیم. امروز مشکل، مدرسه دولتی و غیر دولتی نیست. تربیت درست باید بر اساس اصول سند شش‌گانه آموزش و پرورش شکل بگیرد و سیاست‌های اجرایی در راستای سند تحول حالت اجرایی پیدا کند. از آنجا که همه در حال تربیت نیرو برای آینده نظام هستیم باید مدرسه صالح تعریف شود فرقی نمی‌کند دولتی باشد یا غیر دولتی.» اما به نظر می‌رسد با اهتمام بیشتری و خارج از سخن و بخشنامه باید برای ارتقای شاخص‌های کیفی مدارس دولتی کاری کرد.
