سد استراتژیک کاخوفکا در جنوب اوکراین منفجر شد
سیلاب، بحران جدید در جنگ اوکراین
فائزه سادات یوسفی
خبرنگار
صبح دیروز سه‌شنبه، سد کاخوفکا در منطقه خرسون در جنوب اوکراین که آب نیروگاه اتمی زاپوریژیا و همچنین آب کریمه را تأمین می‌کند، بر اثر انفجاری که اوکراین و روسیه یکدیگر را متهم به انجام آن می‌کنند، شکسته و موجب جاری شدن سیلاب در این منطقه شد.
رویترز با اشاره به اینکه این سد که روی رودخانه دنیپرو واقع شده، در حال حاضر در دست روسیه است، خبر داد، در پی حفره ایجاد شده بر اثر انفجار، سیلی گسترده در منطقه جاری شد و بخش‌هایی از منطقه جنگی را به کام خود کشید و روستاییان را مجبور به فرار کرد. به دنبال به راه افتادن سیل، اوکراین روسیه را متهم کرد، در یک جنایت جنگی عمدی سد را از داخل منفجر کرده است. در مقابل روسیه در اظهاراتی گلوله باران اوکراین را باعث این حادثه دانسته و برخی دیگر گفتند، سد خود به خود منفجر شده است. د نوا کاخوفکا در خرسون واقع شده است که خود یکی از پنج منطقه‌ای است که مسکو در رفراندومی آنها را ضمیمه خود کرد. کنترل این سد که آب شبه جزیره کریمه و نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا را تأمین می‌کند، از اوایل جنگ اوکراین به دست روسیه افتاد و سال گذشته تلاش نیروهای اوکراینی برای بازپس‌گیری آن فقط منجر به بازپس‌گیری بخش شمالی رودخانه شد. هر دو طرف مدت‌هاست که طرف مقابل را به برنامه‌ریزی برای نابودی آن متهم می‌کنند.
واکنش دو طرف
انفجار در سد کاخوفکا واکنش هر دو طرف را به دنبال داشت. ریانووستی در گزارش خود آورده است که ولادیمیر لئونتیف، شهردار منطقه با اعلام اینکه گلوله باران شهر توسط نیروهای مسلح اوکراین از ساحل راست رودخانه دنیپرو همچنان ادامه دارد، به مسئولان منطقه هشدار داد، وظیفه دارند مردم را از منطقه خارج کرده و احتمال برق گرفتگی را از بین ببرند. به گفته او حدود 22 هزار نفر در 14 شهرک در منطقه خرسون جنوبی اوکراین در معرض خطر سیل قرار دارند. فرماندار منطقه خرسون اوکراین که در روسیه مستقر شده است نیز کی‌یف را متهم کرد که با موشک به سد حمله کرده است تا توجه را از آنچه به گفته او شکست‌های ضد حمله اوکراین در شرق بود، منحرف کند.
با این حال ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین که در پی این رخداد، شورای امنیت ملی و دفاع را به برگزاری نشستی اضطراری فراخواند، ارتش، دولت و ادارات را مسئول کمک‌رسانی به مردم این ناحیه دانست. در همین حال به گزارش رویترز، آژانس اطلاعات نظامی اوکراین این اقدام را تروریستی و جنایت جنگی خواند که در یک دادگاه بین‌المللی قابل طرح خواهد بود. این در حالی است که آژانس اتمی سازمان ملل تأکید کرده است، خطر فوری هسته‌ای وجود ندارد. شرکت دولتی انرژی هسته‌ای روسیه، روساتوم نیز اعلام کرد که شکست سد تهدیدی برای نیروگاه ایجاد نمی‌کند و گفت که وضعیت تحت نظارت روسیه است. با این حال خبرگزاری دولتی تاس، به نقل از یک مقام روسیه که در شهر کاخوفکا مستقر است گفته که به احتمال زیاد تعمیر سد غیرممکن خواهد بود.
اوکراین در حالی روسیه را متهم به انفجار در سد کاخوفکا کرده است که مسکو در ماه اکتبر نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل ارسال کرد که در آن از آنها خواسته شده بود، از تخریب سد نیروگاهی که نیروهای مسلح اوکراین عمداً در حال انجام حملات هدفمند روی آن هستند، جلوگیری کنند.
ازانفجار سد چه کسی سود می‌برد؟
انفجار در سد کاخوفکا در حالی رخ داد که زلنسکی چندی پیش از تدارک خود برای اجرایی کردن طرح ضد حمله علیه قوای روسیه و بازپس‌گیری مناطق تحت تصرف روسیه خبر داده بود. از این رو نخستین گزاره احتمالی که به ذهن می‌رسد، این است که کی‌یف تلاش داشته با ایجاد خسارت در این سد و درگیرکردن نیروهای روسیه در آن، ایستایی تنازعات از سوی آنها را رقم بزند. چرا که سد کاخوفکا اکنون تحت کنترل روسیه بوده و هر گونه خسارت و امداد‌رسانی متوجه دولت آن خواهد بود. مضاف بر آن پیش از این نیز اوکراین پس از الحاق شبه جزیره کریمه توسط روسیه در سال 2014، آبرسانی به کریمه را مسدود کرده و موجب بحران آبی در شبه جزیره کریمه شده بود اما نیروهای روسی بعد از تصرف مجدداً این کانال آب را بازگشایی کردند.
از طرفی، اکنون اوکراین در مجمع سازمان ملل در حال رایزنی برای ایراد اتهامات علیه مسکو به بهانه تروریسم و نسل کشی است، بنابراین چنین انفجاری می‌تواند، پرونده ادعایی کی‌یف را وزین‌تر کرده و بهانه بیشتری برای جلب اعتماد کشورهای حاضر ایجاد کند. بویژه که فاجعه انسانی و زیستی که در انتظار مردم این منطقه است به راحتی لزوم بازپس‌گیری و اقدام طرح ضد حمله را قوت می‌بخشد و نقطه تحریکی برای تسریع طرح می‌شود.
اما از دیگر سو روسیه نیز می‌تواند منافعی در انفجار سد کاخوفکا داشته باشد. انفجار در این سد می‌تواند باعث عدم آبرسانی و مشکلات خنک کنندگی نیروگاه زاپوریژیا به عنوان بزرگترین نیروگاه هسته‌ای اروپا شود. نیروگاهی که در طول 15 ماه اخیر مسکو و کی‌یف بارها یکدیگر را برای آسیب رساندن جبران ناپذیر به آن متهم کرده‌اند. روسیه که کنترل این نیروگاه را در اختیار دارد فعالیت این رآکتورها را به دلیل عدم پیش‌بینی حملات نیروهای اوکراینی به آن به حالت تعلیق در آورده است. شاید بتوان گفت که آسیب‌رسانی به سد نیز در امتداد حملات پهپادی اوکراین بوده و نیروهای روس برای توجیه تعلیق آن، این اقدام را انجام داده‌اند. برخی کارشناسان نیز برای اثبات دخالت روسیه بیان داشتند که نیروهای اوکراینی در ضد حمله خود می‌توانستند از جاده روی سد برای انتقال نیروها از رودخانه به قلمرو تحت کنترل روسیه استفاده کنند.
خبر پلاس
چرا سد کاخوفکا مهم است؟
سد کاخوفکا یک سد استراتژیک در منطقه‌ای تحت کنترل قوای روسیه قرار دارد. این سد همچنین آب نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا را که آن هم تحت کنترل روسیه است، تأمین می‌کند و علاوه بر آن شبه جزیره کریمه که طبق رفراندوم روسیه در سال 2014 به خاک این کشور الحاق شده، برای آب شیرین وابسته به این سد است. اوکراین پیش از این پس از الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه آبرسانی به این شبه جزیره را مسدود کرد و باعث کمبود آب در این منطقه شد. گزارش‌های محلی از قول مقامات روسیه اعلام کردند خطراتی که در اثر تخلیه رسوب سمی آب این سد می‌تواند ایجاد شود مانند یک بمب شیمیایی واقعی است.