ساخت و سازهای غیر مجاز و ناایمن در برخی محلات پایتخت
رویش غیر مجازها زیر آسمان شهر
حمیده امینی فرد
خبرنگار
گرانی مسکن و افزایش نرخ زمین، ماجرای ساخت و سازهای غیر مجاز از داخل تهران را به حاشیه برده است. حالا دیگر نه تنها «لواسان»، «فشم» و «کن» که اغلب مناطق روستایی و خوش آب و هوا با بافت زراعی و باغی، که در داخل و اطراف پایتخت قرار دارند، در معرض تبدیل شدن به مناطق لاکچری نشین مرغوبی هستند که متخلفان درآنها به دنبال ساخت سازه‌های غیر مجاز با هر ترفندی و راه میان برند. این ترفند می‌تواند ساخت و ساز مازاد بر تراکم باشد یا حتی دیوارکشی نصفه و نیمه در منطقه‌ای که از اساس غیرمجاز محسوب می‌شود. این چرخه که زمانی به مناطقی خاص محدود می‌شد، حالا به لطف گرانی قیمت ملک به روستاهای اطراف هم کشیده شده و به علت به صرفه بودن، حتی با وجود هزینه بالای تخریب و پاکسازی، دوباره سر از پایتخت درآورده است. وضعیت ساخت و سازهای غیر مجاز درحال حاضر به برخی محلات تهران هم سرایت کرده و با وجود تذکرات و هشدار کارشناسان و برخی اعضای شورای شهر تهران همچنان با سرعت باورنکردنی ادامه دارد. در یکی از گزارش‌هایی که اخیراً در شورای شهر تهران درباره ساخت و سازهای غیر مجاز در محلات تهران ارائه شد، رد پای محله «تقی آباد» در منطقه 18، شهرک «احمدیه» در منطقه 19 و محله «گلابدره» در منطقه یک شهرداری تهران به چشم می‌خورد که ظاهراً به دور از چشم مأموران شهرداری درحال پیشی گرفتن است. محلاتی که در داخل شهر تهران واقع هستند وچیزی که آن را عجیب می‌کند این است که حتی نصب یک آجر اضافه روی یک بنا از چشم تیزبین مأموران شهرداری دور نمی‌ماند، حالا چگونه در روز روشن و در فاصله‌ای کوتاه یک ساختمان 10 طبقه طی چند شب ساخته می‌شود؟! این البته سؤالی است که رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران هم از شهردار ناحیه و شهردار منطقه پرسیده است. برای مثال در محله گلابدره تهران در محدوده شمیران که ساخت ساختمان‌های بالای سه طبقه براساس قانون (طرح تفصیلی) تخلف محسوب شده و ممنوع است و مالک یا سازندگان حق ساخت طبقه اضافه بیش از حد مجاز یعنی سه طبقه با سطح اشغال 40 درصد را ندارند، حالا بنا به گفته مهدی عباسی در این محله ساخت و ساز غیر قانونی سرعت گرفته و زیاد دیده می‌شود. او در گفت‌و‌گو با «ایران» با هشدار نسبت به ساخت و سازهای غیر مجاز در محلات تهران به ساخت بناهایی اشاره می‌کند که بسرعت و بدون مانع ساخته می‌شوند. عباسی در این زمینه به بازدیدهای متعدد از محله گلابدره تهران اشاره کرده و می‌گوید:در این محله تخلفات متعدد ساختمانی دیده می‌شود. از جمله اینکه بناهایی بدون رعایت اصول اولیه سازهای، شهرسازی و بهداشتی ساخته شده و ساخت و سازهای بی‌رویه بدون مجوز در ارتفاع 6 الی 13 طبقه با وجود ممنوعیت‌های قانونی هم مشاهده می‌شود. ساختمان‌هایی که در کوچه یک متری و بدون دسترسی سواره و بدون توجه به رعایت حریم برق فشار قوی، حریم رودخانه، حریم گسل و شیب تند زمین ساخته می‌شوند و این موارد در کنار ساخت و ساز غیر ایمن و بدون رعایت الزامات فنی و مهندسی مثل ساخت و ساز بدون پروانه، مشکلات متعددی را ایجاد کرده و یک محله نا ایمن تمام عیار را شکل داده و می‌دهد.
نا ایمن بودن محله و ساخت و ساز روی گسل زمانی معنا پیدا می‌کند که زلزله، سیل یا حادثه‌ای ناگوار، یادمان بیندازد که مسأله ایمنی تا چه اندازه جدی است. جالب اینکه تلاش‌ها برای معرفی ساختمان‌های ناایمن در تهران به انتشار لیست علنی ساختمان‌ها، منجر شد. اما هنوز ساخت و سازهای ناایمن در برخی از محلات تهران همچنان ادامه دارد. این مسأله نه تنها در محلات تهران که در حریم شهر تهران نیز دیده می‌شود. نمونه آن هم محله «مرتضی گرد» که دارای بافت بشدت ناپایدار است و دهک‌های ضعیف که به علت گرانی اجاره‌ها و عدم توانایی مالی، به این سمت هجوم برده‌اند با یک مجوز به ساخت چند طبقه روی یک تیرآهن روی آورده‌اند که بسیار خطرناک است.
وضوح تخلف در محله‌ای که نه در مناطق صعب العبور و دره‌های دور از دسترس که اتفاقاً نزدیک به مدیریت شهری پایتخت و در تیر رس نگاه مدیران شهری است، کمی عجیب به نظر می‌رسد.
رئیس کمیسیون شهرسازی شورا اینطور پاسخ می‌دهد: براساس ماده 100 قانون شهرداری‌ها، شهرداری مرجع پیشگیری و جلوگیری از عملیات ساختمانی بدون پروانه و مخالف مفاد پروانه است. همچنین مطابق مصوبه شورای اسلامی شهر تهران با عنوان «ساماندهی وضعیت فعالیت کمیسیون‌های ماده صد قانون شهرداری و الزام شهرداری تهران به جلوگیری از تخلفات ساخت و ساز شهر تهران و دستورالعمل‌های مربوطه آن» به صراحت وظایف شهرداران مناطق و سایر مأموران شهرداری در پیشگیری و جلوگیری از این تخلفات تعیین تکلیف شده است.جالب اینجاست که ساخت و سازهای غیر مجاز در محله گلابدره طی سه سال اخیر سرعت گرفته است و شاهد بناهایی هستیم که به صورت ضرب الاجلی ساخته می‌شوند و می‌بینیم که درچند شب ساختمان چندین طبقه می‌سازند و جای سؤال است که شهردار ناحیه و شهردار منطقه کجا هستند؟
عباسی با اشاره به‌بند 3 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب اول خرداد سال 75 و اصلاحات بعدی آن می‌گوید: به شهردار تهران تذکر می‌دهم و انتظار دارم در خصوص ضعف نظارت و جلوگیری از ساخت و سازهای غیر مجاز در برخی محلات شهر تهران از جمله محله گلابدره در اسرع وقت نسبت به تقویت نظارت و کنترل بر ساخت و سازها در محله‌های مستعد ساخت و ساز غیر مجاز از جمله این محله اقدام کند.
او همچنین تأکید می‌کند که باید همه ساخت و سازهای غیر مجاز محله‌ها شناسایی شده و گزارش آن نیز به شورا ارسال شود تا با مأموران متخلف شهرداری نیز در صورت احراز تخلف، برخورد قاطع صورت گیرد. ضمن اینکه معتقد به صدور رأی کمیسیون ماده 100 در این زمینه هستم.ماجرای ساخت و سازهای غیر مجاز البته به یک محله و چند ساختمان در داخل حریم یا خارج از آن محدود نمی‌شود. سالهاست که تعدادی سرشناس یا شاید هم نه چندان معروف، به مناطق خوش آب و هوای پایتخت دست درازی کرده‌اند. امروز محله گلابدره سر زبان‌ها افتاده که البته با مرور سایت‌ها بسادگی می‌توان دید که سال‌های گذشته هم آهنگ تخلفات آن بلند بود، اما ظاهراً آنطور که باید شنیده نشده است و فردا هرکجا که باقی مانده یا در این سال‌ها بسختی نظارت شده سر از این لیست بلند بالای غیر مجازها در می‌آورد؛ مگر آنکه چاره کارسازی اندیشیده شود.