بر اساس ماده الحاقی مبتنی بر تناسبی شدن انتخابات تهران هر داوطلب تعیین صلاحیت شده برای حضور در انتخابات میان دو گزینه حضور«منفرد» (مستقل از جریانات سیاسی) یا حضور در قالب یک «فهرست انتخاباتی» مختار است. عضویت هر نامزد در بیش از یک فهرست انتخاباتی اما سبب خواهد شد که او به عنوان یک نامزد منفرد محاسبه شود و آرایی که یکجا به فهرستهای حاوی نام او داده شده به آرای این نامزد اضافه نمیشود. رویهای که در عمل بیش از هر چیز سبب تقویت نقش جریانها در انتخابات مجلس و تمایل نامزدها به حضور و فعالیت حزبی خواهد شد.
در این ماده الحاقی پیشبینی شده که دستورالعمل نحوه شکلگیری، زمانبندی آغاز فعالیت، انحلال و جابهجایی نامزدها بین فهرستها و انصراف آنها از فهرست در هر دوره از انتخابات حداقل یک ماه قبل از زمان آزادی تبلیغات توسط هیأت اجرایی مرکزی انتخابات تهیه، بهروز شده و پس از تأیید هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات توسط وزیر کشور ابلاغ شود.
درشیوه انتخابات تناسبی، رأیدهندگان حوزه انتخابیه میتوانند گزینههای مدنظرشان را با ترکیبهای مختلف از بین نامزدهای منفرد و فهرستی تا سقف کرسیهای حوزه انتخابیه انتخاب کنند، اما انتخاب منتخبین آنها از بین نامزدهای منفرد و فهرستی بر اساس محاسباتی متفاوت انجام میشود. بر اساس آنچه در ماده الحاقی به تصویب نمایندگان رسید؛ نخست با شمارش آرا، کل نامزدها به ترتیب بیشترین آرا رتبهبندی میشوند. سقف سهم کرسیهای افراد منفرد از کل کرسیهای حوزه از طریق تقسیم مجموع آرای صحیح مأخوذه افراد منفرد بر کل آرای صحیح مأخوذه بدست میآید. بهطور مثال، اگر نامزدهای منفرد 20 درصد از کل آرا را در حوزه انتخابیه تهران به خود اختصاص دهند بر اساس این ماده ،6 کرسی از مجموع 30 کرسی تهران به 6 نامزدی که در میان نامزدهای منفرد رأی بیشتری کسب کرده باشند، سپرده میشود و 24 کرسی باقی مانده به منتخبین فهرستی اختصاص داده میشود. بر اساس بند 5 این ماده «تعداد منتخبین هر فهرست بر اساس نسبت، درصدی از آرای صحیح مأخوذه آن فهرست به کل آرای صحیح مأخوذه همه فهرستها ضرب در تعداد کرسیهای اختصاص داده شده به فهرستها به عنوان سهم آن فهرست تعیین میشود». بر اساس همین مثال اگر در رقابت دو فهرست و مثلاً از مجموع 8 میلیون رأی مأخوذه، یک فهرست موفق شود 5 میلیون رأی را به خود اختصاص دهد در آن صورت 15 کرسی از 24 کرسی باقی مانده به این فهرست و 9 کرسی به افراد فهرست رقیب اختصاص خواهد یافت. بند 6 این ماده نیز تصریح دارد که «منتخبین هر فهرست از بین نامزدهای آن فهرست به ترتیب بیشترین رأی در آن فهرست انتخاب میشوند».
انتخابات تناسبی، امکانی برای تقویت رقابت و مشارکت
یک عضو کمیسیون امور داخلی مجلس تناسبیشدن انتخابات را فراهم کننده امکان حضور نمایندگانی از جریان رقیب که لیست آنها حداکثر رأی را کسب نکرده، توصیف کرد. روحالله نجابت در گفتوگو با ایرنا ضمن تشریح جزئیاتی درباره انتخابات تناسبی مجلس درخصوص چرایی اعمال این شیوه از انتخابات برای حوزه انتخابیه تهران گفت: در حوزههای انتخابیه غیر از تهران، امکان برگزاری انتخابات تناسبی به دلیل رقابت بر سر دو یا چند کرسی ممکن نیست، از سوی دیگر در حوزه انتخابیه تهران فهرستها سیاسیتر و نگاهها ملیتر است.
نماینده مردم شیراز با بیان اینکه «تا امروز اینگونه بود که هر فهرستی بیشترین رأی را بیاورد تمام ۳۰ کرسی تهران به آن فهرست اختصاص پیدا میکرد»، اظهار داشت: در انتخابات تناسبی اگر ۴ میلیون نفر به لیستی رأی داده و ۲ میلیون نفر به لیست دوم رأی دادهاند، آنهایی که به لیست دوم رأی دادهاند هم جزو ملت هستند و حق دارند در مجلس کرسی داشته باشند. همچنان که امکان تضارب آرای بیشتر در مجلس نیز فراهم میشود.