حدود دو سالی است که تجارت ایران و عمان، رویه جدیدی به خود گرفته است و تجار دو کشور با شرایط بهتری کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. از سال 1400 و بعد از فروکش شدن کرونا و البته تغییر سیاست‌های دولت (شروع به کار دولت سیزدهم) مبادلات تجاری ایران و عمان جهشی شد و هر سال اعداد بی‌سابقه‌ای در تجارت ثبت شد. حال تجار و فعالان اقتصادی معتقدند اگر در کنار تجارت، همکاری‌های مشترک تعریف شود، این دو کشور در کمتر از دو سال، از هدف تجاری 5 میلیارد دلار عبور خواهند کرد و از همین رو سفر هیثم بن طارق، پادشاه عمان را یک فرصت طلایی برای تحکیم روابط و همکاری‌های مشترک می‌دانند. در این خصوص با محسن ضرابی، رئیس پیشین اتاق مشترک ایران و عمان، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی و تحلیلگر بازار عمان، گفت‌و‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
 
روند همکاری‌های تجاری ایران و عمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
علیرغم اینکه تحریم‌ها بسیار گسترده و یکی از اهداف کاهش مبادلات تجاری با کشورهای مختلف بود، اما تجار ایرانی توانستند در تجارت با عمان، به رکوردهای خوبی دست پیدا کنند. سال 92 کل صادرات ایران به عمان 146 میلیون دلار و واردات از عمان 75 میلیون دلار بود، به گونه‌ای که حجم مبادلات دو کشور در سال یاد شده 221 میلیون دلار بود. این روند در سال‌های متوالی افزایش قابل قبولی داشت. یکی از مهم‌ترین دلایلی که سبب شد تجارت دو کشور رونق بگیرد، فراهم شدن زیرساخت‌ها بود. در سال‌های قبل از 92که زیرساخت‌ها فراهم نبود، حجم مبادلات تجاری دو کشور در حدود 190 تا 220 میلیون دلار متغیر بوده است. اوج افزایش تبادلات تجاری ایران و عمان در سال 1400 بود. سال 99، حجم صادرات ایران به عمان به 438 میلیون دلار رسید و واردات مان از طریق عمان (به صورت ثابت حجم واردات ایران از عمان بین 70 تا 80 میلیون دلار است ولی به جهت بنادر بزرگی که این کشور دارد، بنادر عمان برای ایران نقش ترانشیپی را ایفا کرد. بدین ترتیب بخشی از کالاهای ایرانی از طریق عمان وارد کشورمان شد.) به 434میلیون دلار رسید. بر این اساس حجم کلی واردات 872 میلیون دلار بود. سال 1400 یعنی همزمان با تغییر دولت، تجارت ایران و عمان جهشی شد. به گونه‌ای که صادرات ایران به عمان از عدد 716 میلیون دلار عبور کرد و میزان واردات از این کشور به ایران، 620 میلیون دلار شد. بر این اساس حجم تجارت دو کشور به رقم یک میلیارد و 336 میلیون دلار رسید. بر این اساس تجار، در بخش صادرات در قیاس با سال 1399، افزایش 64 درصدی را رقم زدند و حجم مبادلات نیز رشد53 درصدی یافت. سال گذشته نیز مجدداً رکورد خوبی در تجارت دو کشور ثبت شد. صادرات ایران به عمان در سال گذشته به فراتر از یک میلیارد و 87 میلیون دلار رسید، که این عدد نشان از رشد 52 درصدی در مقایسه با سال قبل از آن دارد. و واردات از طریق عمان 800 میلیون دلار شد و بدین جهت کل حجم مبادلات تجاری به یک میلیارد و 887 میلیون دلار رسید؛ در این بخش رشد 41 درصدی در همسنجی با سال 1400 به دست آمد.

سهم ایران از واردات عمان چقدر است؟
واردات ایران از عمان در سال 92، حدود 146 میلیون دلار بود و این در حالی است که واردات کلی کشور عمان در سال یاد شده، 34 میلیارد دلار بود. بر این اساس سهم ایران از این حجم از واردات 43 صدم (0.43) درصد بود. در سال 1400، واردات کشور عمان 30 میلیارد دلار بود و سهم ایران در این بخش به 2.3 درصد رسید. سال گذشته حجم واردات کلی عمان، 38 میلیارد بود و سهم ایران از عدد یاد شده 2.9 درصد شد. ایران این پتانسیل را دارد که سهم یاد شده را به 10 درصد برساند. اکثر کالاهایی که از کشورهای مختلف به عمان صادر می‌شود، ایران مزیت رقابتی در صادرات آن دارد.

آیا زیرساخت‌های فعالیت تجار و فعالان اقتصادی در عمان فراهم است؟
بله، زیرساخت‌های خوبی ایجاد شده است. یکی از مزیت‌ها، ثبت آسان و سهل شرکت در این کشور است. این امر برای تجار و فعالان اقتصادی یک ویژگی محسوب می‌شود. در سایر کشورهای حوزه خلیج فارس این ویژگی وجود ندارد.
بدون ویزا، می‌توان 15 روز در عمان بود؛ مشابه ترکیه. برای بیش از 15 روز اقامت هم می‌توان از فرودگاه ویزا تهیه کرد. مزیت دیگر این است که خط مستقیم کشتیرانی و هوایی با بنادر عمان داریم. موارد یاد شده نشان می‌دهد که زیرساخت‌های خوبی فراهم شده است.

دستاوردهای اقتصادی سفر  پادشاه عمان به ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جدا از اینکه کشور عمان نقش میانجی را ایفا کرده است، امیدواریم در این سفر گفت‌و‌گوهای اقتصادی هم انجام شود و خبرهای خوبی در زمینه همکاری‌های مشترک رسانه‌ای شنیده شود. در سفری که سلطان هیثم به مصر داشت، قرار شد روابط سیاسی بین ایران و مصر برقرار شود، لذا این امر یک فرصت برای ایران خواهد بود که مذاکره تجاری با مصر را هم با جدیت دنبال کند.

از آنجا که زیرساخت‌های همکاری با عمان فراهم است، آیا می‌توان هدف تجاری دو کشور را ارتقا داد؟
ما می‌توانیم حجم تجارت ایران و عمان را به 5 میلیارد دلار برسانیم. اگر شیوع ویروس کرونا نبود، تجارت دو کشور با سرعت بیشتری افزایش پیدا می‌کرد. با اتخاذ تصمیمات مناسب و گفت‌و‌گوهای سازنده بین سیاست‌گذاران دو کشور، با شرایط بهتری می‌توان به افق تجارت 5 میلیارد دلاری رسید.
خوشبختانه تجار دو کشور به خوبی یکدیگر را شناختند و می‌دانند چه نیازهایی وجود دارد. اتاق مشترک ایران و عمان، تجارت به صورت تهاتر را طراحی کرده و امیدواریم در این سفر توافقات در این خصوص صورت گیرد.

پادشاه عمان با هیأت بخش خصوصی وارد ایران خواهد شد؟
سلطان هیثم به همراه هیأت دولت خود وارد ایران خواهد شد. از همین رو تأکید می‌کنم که سیاست‌گذاران می‌توانند مذاکرات سازنده‌ای برای توسعه روابط داشته باشند. بخش خصوصی درخواست‌های خود را به دولت داده است، لذا خواسته‌های فعالان اقتصادی در نشست مشترک مطرح خواهد شد. امیدواریم در این سفر، یکی از توافق‌ها در حوزه معدن باشد و بتوان سرمایه‌گذاری مشترک را دنبال کرد. شرکت‌های ایرانی می‌توانند در حوزه اکتشاف، بهره برداری از معادن و پرعیار‌سازی کانی فلزی به کشور عمان خدمات فنی و مهندسی بدهد. مبحث دیگری که ایران می‌تواند به عمان خدمات بدهد، توریسم سلامت است. کشور عمان برای شهروندان خود که نیاز به جراحی خاص دارند، هزینه کامل درمان را پرداخت می‌کند؛ اکنون 4 کشور (ترکیه-هند-انگلیس-تایلند) در لیست عمان است که می‌توانند این خدمت را ارائه کنند. لذا طی جلساتی که با کمیسیون دولت صورت گرفت قرار شد مذاکره‌ای صورت گیرد که ایران هم در این لیست گنجانده شود. در حال حاضر توریسم سلامت را داریم اما در حوزه‌های مربوط به چشم، کاشت مو و سایر جراحی‌های زیبایی است. روابط بانکی و جایگزین شدن سوئیفت بانکی هم از دیگر مواردی است که در جلسه مشترک مطرح خواهد شد. اگر هر کدام از موارد یاد شده توافق و اجرایی شود، اتفاقات بزرگی در تجارت دو کشور شکل خواهد گرفت.

در حال حاضر مبادلات تجاری دو کشور با چه ارزی است؟
مبادلات مالی با ریال عمان و از طریق صرافی‌ها و شرکت‌های کارگزاری است.

بــــرش

احیای خط انتقال گاز ایران به عمان
موضوع دیگری که نیاز است در دیدار مشترک رئیس جمهور کشورمان و سلطان عمان پیگیری شود، خط انتقال گاز به عمان (به بندر صحار) است. دولت‌های گذشته نتوانستند این موضوع مهم را که برای دو طرف برد-برد است، اجرایی کنند. این امر اثرات خوبی در همکاری‌های مشترک دارد