حسین فاطمی
خبرنگار

 تحولات میدانی جنگ اوکراین این روزها وارد برهه حساسی شده است که به باور ناظرین می‌تواند روی سرنوشت جنگ و تعیین طرف پیروز اثر‌گذار باشد، چرا که از یک سو وضعیت شهر باخموت هنوز در ابهام قرار دارد و از سوی دیگر اخباری حکایت از حمله به خاک روسیه دارد.با این حال روسیه این اقدام را تبلیغاتی و برای فرار از واقعیت شکست در باخموت عنوان کرده است.
دو روز بعد از اینکه روسیه توانست کنترل شهر باخموت را به دست بگیرد، در حمله گروهی از افراد مسلح که گفته می‌شود روز دوشنبه از مرز اوکراین به منطقه بلگورود روسیه وارد شدند، حداقل هشت غیرنظامی زخمی شدند. به گزارش رسانه‌های روسی، ویاچسلاو گلادکوف، فرماندار منطقه خبر داده نیروهای اوکراینی شامگاه دوشنبه چندین شهرک در منطقه بلگورود روسیه را با پهپادهای حامل مواد منفجره هدف قرار دادند. به گفته او، این منطقه در پی حمله «این گروه خرابکار اوکراینی» تحت مقررات «عملیات ضد تروریسم» قرار گرفت و نیروهای امنیتی روسیه برای پاکسازی منطقه و مبارزه با مهاجمانی که ارتش اوکراین تأکید کرده، از طرف آن نیستند، در این شهر مستقر شده‌اند. به گفته او چندین بمب دست‌ساز نیز روی خانه‌های غیرنظامی در شهر گریوورون، که در هفت کیلومتری مرز اوکراین قرار دارد پرتاب شد که در نتیجه آن دو خانه آتش گرفت؛ اما تلفات جانی نداشت. گلادکوف از ساکنان منطقه گریوورون درخواست کرد تا در صورت شناسایی گروه‌های مشکوک در منطقه، احتیاط کنند و به مقامات محلی و امنیتی اطلاع دهند.
کرملین این حمله را یک ترفند تبلیغاتی برای انحراف از «شکست اوکراین» در باخموت توصیف کرد. با این حال اوکراین ادعا می‌کند حمله توسط یک «گروه شبه‌نظامی روسی» صورت گرفته است. در همین خصوص مرکز ارتباطات راهبردی و امنیت اطلاعات اوکراین مدعی شد: «افرادی که به منطقه بلگورود حمله کرده‌اند، متعلق به یک گروه شبه نظامی روسیه و گروه‌های مقاومت این کشور هستند، اما از اقدامات قاطعانه این مخالفان علیه رژیم پوتین استقبال می‌کنیم.»
 
واکنش واشنگتن
در پی این حمله، وزارت خارجه امریکا در واکنش به این موضوع گفت که واشنگتن از حملات خارج از مرزهای اوکراین حمایت نمی‌کند. به گزارش خبرگزاری راشا تودی، متئو میلر، سخنگوی جدید وزارت خارجه امریکا گفت: «ما به اوکراینی‌ها خیلی واضح گفته‌ایم که حملات خارج از مرزهای اوکراین را فعال یا تشویق نمی‌کنیم؛ اما فکر می‌کنم مهم است که یک گام به عقب برداریم و به همه و به دنیا یادآوری کنیم که این روسیه بود که جنگ را به راه انداخت.» وی پس از آن بدون اینکه به گزارش‌های مربوط به «استفاده شبه‌نظامیان از تجهیزات نظامی امریکایی» در جریان این حمله اشاره‌ای کند، تأیید کرد، ارائه تسلیحات بیشتر به اوکراین از جمله جت‌های جنگنده اف-۱۶ یک «اولویت» برای دولت امریکا و متحدانش است. اما وی نمی‌تواند بگوید چه زمانی و چگونه این اتفاق خواهد افتاد و اینکه کدام کشورها در تأمین و آموزش خلبانان اوکراینی مشارکت خواهند داشت؟
اما مهم‌تر از گفته‌های میلر، واکنش مشاور امنیت ملی کاخ سفید در این رابطه اهمیت بسزایی دارد. جیک سالیوان در خصوص حمله به خاک روسیه اعلام کرد که به اوکراین اجازه نمی‌دهیم از کمک‌های نظامی غرب برای حمله به‌روسیه در داخل مرزهایش استفاده کند. به گزارش شبکه تلویزیونی الجزیره، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در مصاحبه‌ای تلویزیونی اعلام کرد: «هیچ محدودیتی برای توانایی اوکراین در حمله به ارتش روسیه داخل مرزهایش از جمله کریمه قائل نشده‌ایم.اما به این کشور اجازه نمی‌دهیم از کمک‌‌های نظامی غرب برای حمله به روسیه در داخل مرزهایش استفاده کند.» وی پیشتر هم در یک نشست خبری اعلام کرده بود که با وجود ارائه کمک‌ها از سوی واشنگتن به کی یف، کمک‌های ارائه شده امریکا به اوکراین بر این فرض استوار است که امریکا حملات به خاک روسیه را پشتیبانی نمی‌کند و به دنبال تحریک اوکراین برای حمله به خاک روسیه نیز نیست. سالیوان گفته بود که «همه قابلیت‌هایی که ایالات متحده در اختیار اوکراین قرار می‌دهد با این وضعیت اساسی در نظر گرفته می‌شود که امریکا امکان حملات به خاک روسیه را ایجاد نمی‌کند و از این حملات نیز حمایت نمی‌کند.»
 
اف 16 سرنوشت جنگ را تغییر نخواهد داد
در حالی که کی یف دوره جدیدی از تلاش‌ها برای در اختیار گرفتن جنگنده‌های اف16 را در دستور کار دارد و چراغ سبزهایی در رابطه با ارسال جنگنده‌های نسل چهارم هم به ارتش اوکراین داده شده است، فرانک کندال، فرمانده نیروی هوایی امریکا با رد ادعاها درباره کمک چشمگیر جنگنده‌های اف16 به اوکراین برای غلبه بر ارتش روسیه، گفت که این جنگنده‌ها «سرنوشت» جنگ را تغییر نخواهند داد. به گزارش راشاتودی، فرانک کندال، فرمانده نیروی هوایی امریکا در واکنش به احتمال ارسال جنگنده اف۱۶ از واشنگتن به کی‌یف، گفت که این جنگنده‌ها خلاف آن چیزی که گفته می‌شود، «برگ برنده نبوده و نتیجه جنگ را تغییر نمی‌دهند.» این در حالی است که پیشتر یوری ایگنات، سخنگوی نیروی هوایی اوکراین مدعی شده بود «زمانی که جنگنده‌های اف۱۶ به تسلیحات کی‌یف اضافه شود، ما پیروز جنگ خواهیم شد.»
دولت جو بایدن، رئیس جمهور امریکا پس از ماه‌ها خودداری از تأمین اف۱۶ برای اوکراین، هفته گذشته اعلام کرد که به کی‌یف برای خرید این جنگنده‌ها کمک خواهد کرد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز درباره این موضوع به سی‌ان‌ان گفت که هنوز مشخص نیست که آیا واشنگتن به طور مستقیم برای کی‌یف اف۱۶ می‌فرستد یا صرفاً به متحدان اروپایی‌اش اجازه تأمین این جنگنده را خواهد داد. با این حال، امریکا از طرح بین‌المللی مشترک برای آموزش خلبانان اوکراینی حمایت خواهد کرد. وی همچنین اذعان کرد که برخی ناظران، «تأمین جنگنده اف۱۶ برای اوکراین از طرف امریکا را اقدامی تنش‌زا می‌دانند.» در همین خصوص پیشتر الکساندر گروشکو، معاون وزیر خارجه روسیه نیز هشدار داده بود، قدرت‌های غربی با تداوم حرکت بر مدار تنش‌آفرینی، «خطرات بزرگی را متوجه خود خواهند کرد.» شاید نگرانی از چنین هشدارهایی بود که دیروز باعث شد، بایدن مدعی شود که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین متعهد شده تا از اف۱۶ برای حمله به خاک روسیه استفاده نکند.
به هر صورت همان طور که فرانک کندال، فرمانده نیروی هوایی امریکا اشاره کرده، دست کم چندین ماه طول می‌کشد تا این جنگنده‌ها به اوکراین تحویل داده شود اما در هر صورت، تصمیم تأمین آن برای کی‌یف، این کشور را قادر می‌سازد تا وابستگی خود به جنگنده‌های ساخت شوروی سابق را کاهش دهد.
این اظهارات در حالی مطرح شده که اف۱۶ جزو جنگنده‌های پیشرفته امریکا نیست. نخستین نسخه این جنگنده در سال ۱۹۷۹ به نیروهای هوایی واشنگتن اضافه شد. براساس برآوردهای وزارت دفاع روسیه، ایالات متحده و متحدانش تا پایان سال ۲۰۲۲ حداقل ۱۰۰ میلیارد دلار تسلیحات، تجهیزات و مهمات در اختیار دولت کی‌یف قرار دادند. مسکو بارها هشدار داده است که ادامه «پمپاژ» سلاح به اوکراین ممکن است به رویارویی مستقیم منجر شود؛ اما مقامات غربی تأکید کرده‌اند که کمک‌های نظامی، مالی و سیاسی به اوکراین باعث نمی‌شود که آنها طرف درگیری باشند.