دلالی بلیت هواپیما با چارتر
برخی شرکت‌های هوایی 70 درصد بلیت یکسال خود را با عنوان چارتر پیش‌فروش می‌کنند
مشکلات چارتر برای صنعت هوایی با نایاب شدن بلیت سیستمی در برخی مسیرها مسافران ناچارند بلیت هواپیما را با قیمت بالاتر و به نام بلیت چارتری خرید کنند
چارتر بحثی متداول در بخش حمل و نقل بویژه در مسیرهای گردشگری و تفریحی است. چارتر به معنای اجاره کردن دربست است و در خصوص پروازهای چارتری نیز اجاره کردن و در اختیار گرفتن دربست هواپیما گفته می‌شود. پروازهای چارتری در واقع بیشتر در اختیار تورهای مسافری قرار می‌گیرد و این تورها بلیت هواپیما، اقامت، هتل و... را به ایرلاین‌ها ارائه و به تعداد مسافران بلیت را به مقاصد مختلف یکجا خریداری می‌کنند. اما در حال حاضر خرید یکجای بلیت یا پیش فروش بلیت جای خود را به پروازهای چارتری داده بطوری که این موضوع موجب کمبود بلیت بخصوص در مسیرهای پرتقاضا و همچنین افزایش قیمت شده است.
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هوایی در گفت‌و‌گو با «ایران» از فروش بیش از 70 درصد بلیت فروشی برخی ایرلاین‌ها به‌صورت چارتری یا همان پیش فروش خبر داد. بنا براین گزارش فروش بلیت ایرلاین‌ها به پیش فروش تغییر کرده به‌طوری که شرکت هوایی بلیت‌های پروازی خود برای مقاصد مختلف را مثلاً برای 6 ماه به فرد یا شرکت‌های مختلف می‌فروشد. نکته اینجاست که این بلیت‌ها تا به دست متقاضی برسد ممکن است به اصطلاح تا 10 دست چرخیده باشد و هر بار به قیمت آن افزوده می‌شود. چارتر در حالی که در صنعت هوایی به عنوان کمک کننده به صنعت گردشگری و صنعت هوایی مطرح است اما در حال حاضر این قانون جای خود را به دلالی داده است. به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هوایی فروش بلیت به‌صورت یکجا و پیش فروش خلاف قانون است و این نوع واگذاری بلیت خارج از چهارچوب چارتری است. چارتر کننده‌ها مکلف هستند در مناطق گردشگری مانند کیش، قشم، چابهار و...همراه با تور بلیت هواپیما را با قیمتی کمتر بفروشند اما در حال حاضر فروش بلیت چارتری برعکس آنچه در قانون آمده بالاتر از بلیت سیستمی فروخته می‌شود و این بر خلاف فروش چارتری است که در حال حاضر در کشورهای دیگر اجرا می‌شود.
در واقع ایرلاین‌ها با فروش یکجای بلیت، باعث می‌شوند در شبکه توزیع و در دفاتر خدمات هوایی یا سایت‌های فروش و عرضه بلیت، قیمت بلیت هواپیما حتی تا 2 یا 3 برابر قیمت مصوب فروخته شود. در ماه‌های اخیر قیمت بلیت پرواز مشهد که 980 هزار تومان است بخصوص در ایام پرتقاضا تا 3 میلیون تومان فروخته می‌شود. اما آنطور که دبیر انجمن شرکت‌های هوایی اظهار داشت سود این افزایش قیمت نصیب ایرلاین‌ها نمی‌شود چون آنها بلیت را پیش فروش و پول آن را دریافت کرده‌اند، سود افزایش قیمت بلیت نصیب دلالان و برخی فعالان بازار صنعت هوایی می‌شود. به این ترتیب افرادی که می‌خواهند با هواپیما جابه‌جا شوند ناچارند بلیت خود را از چارترکننده‌ها و با قیمت بیشتر تهیه کنند.
حذف پروازهای چارتری
سازمان هواپیمایی کشور، به عنوان متولی صنعت حمل و نقل هوایی از ممنوعیت فروش چارتری در برخی مسیرها خبر داده است. با توجه به تخلفات گسترده‌ای که با عنوان فروش چارتری در بلیت فروشی پروازها رخ داده است، سازمان هواپیمایی اعلام کرد فروش چارتری از برخی مسیرها از مبدأ تهران ممنوع شده است. معاون هوانوردی سازمان هواپیمایی گفت: پس از افزایش ۲۹ درصدی قیمت بلیت هواپیما، 2 هفته به شرکت‌های هواپیمایی برای حذف پروازهای چارتری از تهران به ۶ مقصد مهلت داده می‌شود.
حسن خوشخو، معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی در این خصوص اظهار داشت: پس از افزایش ۲۹ درصدی قیمت بلیت هواپیما در راستای کنترل قیمت‌ها از روز ۳۱ اردیبهشت، مهلتی دو هفته‌ای به شرکت‌های هواپیمایی برای حذف پروازهای چارتری تهران به ۶ مقصد پرتردد و بالعکس داده شده است.
به گفته خوشخو، پس از موعد مقرر در صورت مشاهده هرگونه بلیت چارتری در این مسیرها مجوز پرواز آن شرکت در مسیر مذکور تعلیق می‌شود. این مسیرها شامل تهران-مشهد، تهران-اصفهان، تهران-شیراز، تهران-اهواز، تهران-بندرعباس و تهران-تبریز است.
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی تصریح کرد: این موضوع در قالب نامه‌ای به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ شده است.
فروش چارتری بارها از سوی سازمان هواپیمایی بخصوص در ایامی مانند اربعین یا تعطیلات در برخی مسیرها ممنوع اعلام می‌شود اما متقاضیان نمی‌توانند بلیت را به‌صورت سیستمی بخرند و ناچار هستند بلیت‌های چارتری بخرند.
افزایش فروش چارتری یا به عبارتی پیش فروش بلیت هواپیما، به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هوایی، از سال 95 که شناورسازی و آزادسازی قیمت فروش بلیت هواپیما اجرا شد بشدت کاهش یافت و در آن مقطع 10 درصد فروش بلیت هوایی به‌صورت چارتری بود اما از سال 97 که دولت دوباره بلیت هواپیما را مشمول قیمت‌گذاری کرد، فروش چارتری افزایش یافت.
دبیر انجمن شرکت‌های هوایی افزود: ایرلاین‌ها برای جبران کاهش هزینه ناشی از نرخ‌گذاری بلیت و تأمین هزینه و قطعات مورد نیاز بلیت را پیش فروش و پول آن را یکجا دریافت می‌کنند و به این ترتیب دلالان به نوعی بلیت هواپیما را سلف خری می‌کنند یعنی چند ماه پیش از موعد پرواز بلیت را می‌خرند و چند روز قبل از پرواز، آن را به قیمت‌های بالاتر و بعضاً چند برابری به مردم می‌فروشند. وی افزود: ما به دولت پیشنهاد کرده‌ایم نقدینگی و سرمایه در گردش مورد نیاز شرکت‌ها را از طریق صندوق توسعه حمل و نقل که در وزارت راه و شهرسازی راه‌اندازی شده تأمین کند. با اجرای این برنامه، فروش چارتری یا پیش فروش بلیت هواپیما قطعاً کاهش خواهد یافت.
حمایت از شرکت‌های هوایی در حال حاضر بصورت تأمین سوخت یارانه‌ای از سوی دولت انجام می‌شود این در حالی است که در بیشتر کشورها ایرلاین‌ها سوخت را آزاد دریافت می‌کنند و دولت یارانه‌ای بابت سوخت هواپیما به شرکت‌ها پرداخت نمی‌کند. با این حال شرکت‌های هوایی کمبود نقدینگی را چالش خود برای توسعه و تجهیز اعلام می‌کنند که برای جبران آن بلیت‌ها را خارج از روند سیستمی می‌فروشند.