عابد اکبری
کارشناس مسائل اروپا

رسانه های آلمان: ترک‌های آلمانی به اردوغان وفادار هستند

بزودی انتخابات ریاست‌جمهوری کشوری برگزار خواهد شد که از سال 1987 بیش از سی‌وشش سال قبل، درخواست رسمی خود را برای پیوستن به جامعه اروپا، همان نهادی که بعدها به اتحادیه اروپا تبدیل شد عرضه کرد، اما فقط توانست نقش «بافر زون» را درمقابل تهدیدات منطقه خاورمیانه علیه اروپا به‌دست آورد. بیست سال از این مدت، اردوغان در مقام ریاست‌جمهوری تلاش کرد با مدرن‌سازی داخلی و نگاه به شرق، مسیر تازه‌ای برای سرنوشت کشورش باز کند. با وجود این، در سال‌های اخیر تنهایی تحمیلی و ماندن بین دو تمدن غرب و شرق، ترکیه را حتی به‌ سمت اهدافی نظیر دست‌ یافتن به تسلیحات هسته‌ای برده است. در این بافتار، بررسی انتخابات ترکیه از نگاه کشورهای اروپایی و بویژه کشور آلمان که پذیرای شمار بسیاری از مهاجران ترک است بسیار اهمیت دارد.
رسانه‌های آلمانی برخلاف همتایان فرانسوی، دیدگاه مثبتی درمورد احتمال پیروزی مجدد حزب «عدالت‌ و‌ توسعه» و اردوغان دارند که می‌توان این مهم را از عناوین اصلی مقالات آنها تشخیص داد: «اردوغان: او که زمانی چراغ امید برای مردم‌سالاری بیشتر در ترکیه بود»، «جوانان ترک کسی جز اردوغان را برای ریاست‌جمهوری نمی‌شناسند»، «رأی‌دهندگان ترک در آلمان: نسل اردوغان»، «علتی که ترک‌ها به اردوغان رأی می‌دهند»، «رأی‌دهندگان ترک در آلمان: انتخاب آرام برای سرنوشت»، «انتخابات ترکیه کاملاً باز تلقی می‌شود»، «پوتین به کمک اردوغان آمد»، «اروپایی‌ها هستند که دوست دارند کمال قلیچداراوغلو پیروز شود»، «ترک‌های آلمانی به اردوغان وفادار هستند».
کارشناسان آلمانی در تحلیل انتخابات ترکیه تصریح کرده‌اند بسیاری در اروپا امیدوارند کمال قلیچداراوغلو، به‌عنوان نامزد یک ائتلاف گسترده اپوزیسیون بتواند اردوغان، رئیس‌جمهور فعلی را شکست دهد. پس از این پیروزی می‌توان منازعات بین ترکیه و اتحادیه اروپا را حل‌ و‌ فصل کرد و به پیامدهای آن برای زندگی مشترک میلیون‌ها نفر ترک در آلمان امیدوار شد. با این‌ حال، تغییر در ریاست‌جمهوری ترکیه فقط با اعمال تغییر در پارلمان و قوه قضائیه ترکیه معنادار خواهد شد که درواقع، اختیارات گسترده ریاست‌جمهوری را که اردوغان پس از کودتای نظامی ادعایی در سال 2017 اعمال کرد به وضعیت اولیه و به جدایی مؤثر قوا بازخواهد گرداند، اما آنچه امروز قلیچداراوغلو وعده داده است، متضمن عملکرد آتی او نیست. از طرف‌ دیگر، تغییر ساختاری با توجه‌ به هدف ائتلاف شش حزبی اپوزیسیون حامی قلیچداراوغلو که فقط برای پایان دادن به «رژیم تک‌نفره» اردوغان و نه با یک چشم‌انداز مشترک از آینده گردهم آمده‌اند بسیار مبهم است.
آلمانی‌ها بر این باورند که هنوز شانس اردوغان بسیار بالا است و حتی درصورت حذف از ریاست‌جمهوری، او پیروزی در پارلمان را به کمک حزب عدالت و توسعه خواهد داشت و داوطلبانه شکست را نخواهد پذیرفت یا حداقل این است که می‌تواند دولت سایه تشکیل دهد. از این گذشته، کارشناسان آلمانی تصریح می‌کنند درواقع، آنچه اردوغان را تهدید می‌کند سبک استبدادی او نیست، بلکه مشکلات اقتصادی و ازجمله تورم است. عامل اصلی تشتت و تضاد در ترکیه به باور آلمان‌ها، اقتصاد است که جامعه را دوپاره کرد و اردوگاه مخالفان اردوغان را تقریباً به اندازه حامیان او قوت داد؛ تا آنجا که اکنون رأی‌دهندگان وفادارش به او پشت کرده‌اند. با وجود این، رأی‌دهندگان ترک می‌دانند چشم امیدی که امروز برای تغییر سیستم به قلیچداراوغلو دوخته شده است، دو دهه پیش به اردوغان بود. او به‌عنوان رهبر جنبشی از پایین که کارگران، مشاغل کوچک و مسلمانان عادی را گرد هم می‌آورد برخاست و توانست ارتش را که قبلاً مرتباً کودتا می‌کرد، درجای خود بنشاند و سیاست و اقتصاد را اصلاح کرد.
به نظر کارشناسان آلمانی، نه‌فقط بیست سال در قدرت بودن حزب عدالت و توسعه، اردوغان را به‌سمت آنچه «خودکامگی» خوانده می‌شود سوق داد، بلکه خشم از به‌تعویق افتادن الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا به‌دلیل تردیدهای بی‌شمار اروپایی‌های ظاهراً سرسخت، در به‌وجود آمدن این وضعیت بسیار مؤثر بود. اردوغان و مردم ترکیه شاهد چگونگی تغییر اروپایی‌ها بوده‌اند: از خوشامدگویی و تلاش برای الحاق، سپس دخالت‌ها در امور داخلی و تغییرات طاقت‌فرسا تا بی‌تفاوتی اروپایی‌ها و امروز، تسکین دادن خود با اینکه «بهتر که این مسأله محقق نشد وگرنه اردوغان به‌عنوان رئیس‌جمهور یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا با حق وتو در بروکسل چه اندازه می‌توانست خطرناک باشد». آن‌ هم زمانی‌ که در تحولات اخیر ترکیه عهده‌دار امنیت‌سازی برای اروپا شد و باز نادیده گرفتن اروپا. این است که امروز حزب عدالت و توسعه با روش‌های ظریف‌تری مبارزه می‌کند تا نه‌فقط آتش داخلی که هیمه‌هایی را نیز که اروپایی‌ها علیه دولت برمی‌افروزند خاموش سازد.
به گفته کارشناسان آلمانی‌، مسئولان اروپایی و بویژه آلمانی‌ تعجب می‌کنند چگونه «تجربه جامعه باز» که منظور از آن مردم‌سالاری‌های اروپایی دور از عدالت اجتماعی کنونی است، رأی‌دهندگان ترک ساکن آلمان را به حامیان نیروهای لیبرال تبدیل نمی‌کند و اکثر این رأی‌دهندگان به حزب عدالت و توسعه اردوغان رأی می‌دهند. در‌نتیجه درگیری‌هایی که به‌دلیل حضور اردوغان در کمپین انتخاباتی قبلی در آلمان ایجاد شد، برگزاری علنی کمپین‌های انتخاباتی ترکیه در این کشور ممنوع شد. حزب سبزهای آلمان از ترک‌های ساکن این کشور خواستند به اردوغان رأی ندهند.
واقعیت این است که جوانان آلمانی- اروپایی مصرانه‌تر از جوانان ترک پیگیر شکست دادن اردوغان هستند و رأی به مخالف او را پیروزی خود می‌دانند. کارشناسان آلمانی هموطنان‌شان را به خویشتن‌داری و تلاش برای تفکر پیرامون امر سیاسی در جهان آشفته امروز و چاره‌جویی دعوت می‌کنند. از نگاه آنها نگاه و رفتار اروپایی‌ها درقبال انتخابات ترکیه، اگر مصداق دخالت نیست، اثرپذیری مردمی هم نیست و البته، امری مذموم است. این توصیه‌ای مهم به جوانان رشدیافته در اروپای امروز از سمت کارشناسان خودشان است؛ توصیه به عدم دخالت در امور داخلی ترکیه. اینکه اگر یار نیستید، بار نباشید.

رسانه های فرانسه: اردوغان کارنامه اقتصادی ضعیفی دارد

انتخابات ریاست‌جمهوری و قانونگذاری 14‌ مه در ترکیه، از آزادی‌های سیاسی گرفته تا حقوق زنان و از نفوذ ژئوپلیتیکی آنکارا تا امنیت نهادها، موضوعات بسیاری را شامل می‌شود. در این‌ میان، بررسی دیدگاه رهبران اروپای غربی، به‌ویژه فرانسه درمورد آن از آنجا که در سال‌های اخیر، روابط ترکیه و فرانسه در سایه تحولات منطقه غرب آسیا و اروپا با چالش‌های جدی امنیتی و سیاسی مواجه بوده است اهمیت بسیار دارد. پس از زلزله 15 بهمن در ترکیه، فرانسوی‌ها طبق روحیه ضدسیستمی و ضددولتی‌شان بیش از همیشه به انتقاد از سیاستمداران ترکیه و به‌اصطلاح همراهی با مردم تُرک پرداختند. اگرچه نگاه رسانه‌ای و فعالان حقوق بشر و حقوق اقلیت‌ها و غیره در جنگ گفتمانی با ترکیه است، نگاه کارشناسی اما، تفاوتی معنادار با آن دارد. این جستار به مطالعه کوتاهی از نگاه کارشناسی فرانسوی به انتخابات پیش رو اختصاص دارد.
اگرچه عنوان‌های اصلی در رسانه‌های خبری فرانسه گویای نگاه تند فرانسوی‌ها به حزب عدالت و توسعه ترکیه و به‌ویژه رهبر آن اردوغان هستند: «آیا این پایان دوران سلطنت اردوغان است؟»، «پایان بازی برای رجب طیب اردوغان؟»، «مدل اردوغانی در آخرین نفس»، «عامل ناشناخته در انتخابات ترکیه: تقلب»، «تقلب گسترده اردوغان»، «اردوغان، سقوط؟»، «تورم، عامل خشم مردمی»؛ با این‌ حال، کارشناسان بر این باورند که هنوز چینش مهره‌ها در ترکیه به‌گونه‌ای است که احتمال بالایی برای انتخاب مجدد اردوغان وجود دارد.
از نظر فرانسوی‌ها، اردوغان برخلاف انتخابات پیشین، کارنامه اقتصادی ضعیفی دارد و تا نهایت فرسایش از کارت عظمت ترکیه و افتتاح طرح‌های پرطنطنه استفاده کرده است. چه‌بسا همین برنامه‌هایی که به‌زعم فرانسوی‌ها، ترک‌ها آنها را فرار رو به جلو می‌دانند، به جوشش خشم مردم ترکیه علیه دولت اردوغان دامن زده است. با وجود این، برگ برنده اردوغان طرح مسأله ثبات است و با توجه‌ به اینکه یکی از احزاب حاضر در گروه اپوزیسیون ششگانه، حزب کردی مظنون به ارتباط با حزب مسلح کردی (پ‌.ک‌.ک) است، اردوغان به‌خوبی توانسته است برای اقناع ملی‌گرایان از مسأله ثبات بهره‌برداری کند. شعار او رأی به امنیت نه رأی به اردوغان است.
به باور فرانسوی‌ها برخلاف تصور پیشین، زلزله تأثیر چندانی بر انتخابات نداشت، چون ارتباط دادن مسائلی مانند بی‌توجهی به مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و اجرای ناقص قوانین ساخت‌و‌ساز به دولت دشوار بود، اما زلزله، ناقوس پایان یک عصر را به‌ صدا درآورد: پایان اردوغانی که حال دیگر بیمار و خسته است. این مسأله می‌تواند بر انتخاب مجدد او اثر بگذارد. لیکن باید گفت حتی‌ اگر اردوغان شکست بخورد، بازهم حزب عدالت و توسعه حزب اول در پارلمان ترکیه باقی می‌ماند. رأی‌دهندگان به اردوغان، همان جمعیت نوشهرنشینان ترکیه به‌ویژه در غرب کشور که از ابتدا از او حمایت کرده‌اند، همچنان از او پشتیبانی می‌‌کنند.
 مسأله کردی و حقوق آنها از دیگر نقطه‌نظرات مهم فرانسوی‌ها است. در‌ حال‌ حاضر، حزب کردهای چپ تحت پیگرد قانونی قرار دارد و با عنوان چپ سبز در انتخابات شرکت می‌کند. با وجود این، حزب اپوزیسیون کرد، از سال 2015 بسیار موفق بوده است. در سال 2019، نامزد این حزب از زندان توانست به جایگاه سوم ریاست‌جمهوری دست یابد. کردها در انتخابات کنونی در جایگاهی تعیین‌کننده‌ هستند، اما نکته اینجاست که درمقابل این کردهای مخالف، کردهای محافظه‌کاری هستند که از اردوغان حمایت می‌کنند. در اتحاد او، یک حزب بنیادگرا و اسلامگرای کردی وجود دارد که می‌تواند رأی‌ها را درو کند. کارشناسان فرانسوی‌ احتمال بروز تقلب در انتخابات ترکیه را بسیار پایین می‌دانند، ولی چالش این انتخابات نحوه رأی‌گیری از ساکنان مناطق زلزله‌زده است. آن‌ها، رهبر اپوزیسیون، کمال قلیچداراوغلو را به‌عنوان جدی‌ترین رقیب اردوغان می‌شناسند. او که مورد حمایت ائتلاف ششگانه است، احتمال دارد بتواند 54.6 درصد آرا را در دور دوم کسب کند. سایر نظرسنجی‌ها نتایج سخت‌تری را پیش‌بینی می‌کنند. در 14 مه، حدود 64 میلیون رأی‌دهنده ترک باید درباره تمدید دوره ریاست‌جمهوری اردوغان یا پایان دادن به آن تصمیم بگیرند. بنابراین، به باور فرانسوی‌ها مانند همیشه رأی درخصوص ریاست‌جمهوری ترکیه، رفراندومی «برای یا علیه اردوغان» است. باید دید آیا بازهم او برنده رفراندوم خواهد بود؟