رافائل ساوکو گارسیا، روزنامه‌نگار و تحقیق‌گر سیاسی - اجتماعی
مترجم: وصال روحانی

به‌تازگی دولت «لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا» رئیس‌جمهور برزیل دپارتمانی را راه‌اندازی کرده که وظیفه آن تفکیک ناشران خبرهای جعلی از واحدهای خبری صادق و پیگرد قضایی نهادهایی است که اخبار دروغین تحویل جامعه می‌دهند.
به دولت لولا داسیلوا بابت منزه نکردن برخی ارگان‌های خبری ایراداتی وارد شده بود و اقدام اخیر او قدمی در راه تصحیح مسأله فوق و پاکسازی جامعه از افرادی به حساب می‌آید که با انتشار گزارش‌های واهی، مردم را به سوی اضطراب سوق می‌دهند. با این حال شروع به کار دپارتمان مزبور بهانه‌ای تازه را به دست مخالفان داسیلوا داده تا روش‌های انتخابی وی را تفتیش عقاید توصیف کرده و او را به محدودسازی آزادی بیان در جامعه برزیل متهم کنند. کریستینا تاردالیگا مدیر برنامه‌ریزی «مرکز بین‌المللی روزنامه‌نگاران» می‌گوید: «دولت نباید وقتش را با چک کردن گزارش‌های مطبوعاتی هدر بدهد. این کار به معنای غیر‌مستقیم ممنوعیت انتقاد از دولت است.»
 
«بولسونارو» هم شاکی بود
مردم برزیل در سال‌های اخیر از تنش‌های اجتماعی و بخصوص فشارهای اقتصادی رنج فراوانی برده‌اند و نقطه اوج این روند در زمان زمامداری ژایر بولسونارو در نیمه دوم دهه 2010 بود و در نتیجه حالا که بازگشت داسیلوا به اریکه قدرت قدری شرایط را تلطیف و گرانی‌ها را کمتر کرده، روند خبررسانی در جامعه برزیل دغدغه نخست‌شان نیست. با این حال بعضی بنگاه‌های خبرپراکنی در برزیل معتقدند چه در دوره حاکمیت چپ‌ها و چه در دوران زمامداری راست‌ها، دولت برزیل کوشیده است درج برخی اخبار کذب در رسانه‌های این کشور را عامل اصلی بدنامی خود توصیف کند و پشت چنین چیزی پنهان شود. بولسونارو دائماً می‌گفت اگر در انتخابات اواخر سال گذشته برزیل بازی قدرت را با اختلاف اندکی به داسیلوا باخت، به سبب تبلیغات منفی وسیعی بوده که رسانه‌های این کشور پیرامون اوضاع ناگوار اقتصادی و بخصوص تبعات رواج بیماری مهلک «کووید19» به راه انداخته و او را به ناتوانی در مدیریت این عوارض متهم کرده بودند.
 
خبری از ترور «مورو» نیست
ماجرای برخوردهای داسیلوا با قاضی و سناتوری به نام سرخیو مورو که چند سال پیش داسیلوا را به اتهام پولشویی به زندان انداخت، مدت‌ها نقل محافل بوده و امروز مخالفان رئیس‌جمهور برزیل می‌گویند او با خبرسازی‌های منفی و جعلی پیرامون مورو قصد ترور شخصیت وی را دارد ولی داسیلوا مدعی است اخبار پخش شده در این خصوص کار عوامل «فیک نیوز»ها است که قصد دارند او را سیاستمداری جلوه بدهند که پس از بازگشت به کاخ ریاست جمهوری می‌خواهد از این و آن انتقام بگیرد. داسیلوا می‌گوید: «کار به جایی رسیده که بعضی بنگاه‌های خبرپراکنی شایع کرده‌اند که عوامل من قصد کشتن مورو را داشته‌اند و حتی «مرکز فرماندهی ارشد پایتخت» هم در جریان این قضیه بوده ولی این هم دستپخت خبرسازان جعلی است، همان‌هایی که می‌خواهند از من چهره‌ای تشویش‌برانگیز بسازند و اگر من دپارتمانی را برای برچیدن اینگونه بساط‌های خبری به راه انداخته‌ام، نه برای منافع شخصی‌ام بلکه برای سایه‌گستر شدن حقایق و عدالت بر برزیل است.»
 
مخالف‌خوانی از همان روز نخست
لولا داسیلوا و حزبی که از آن می‌آید (حزب کارگران) متهم به این مسأله هم شده‌اند که اگرچه با بسط‌ دهندگان «فیک‌نیوز» مبارزه می‌کنند، اما از عملکرد رسانه‌هایی که علیه مخالفان آنها خبرپراکنی و آنها را تضعیف می‌نمایند، به‌طور پنهانی حمایت مالی و معنوی می‌کنند. به گفته سران «مرکز بین‌المللی روزنامه‌نگاران» اینک ده‌ها وب‌سایت و شبکه تلویزیونی خصوصی در حمایت از دولت برزیل قلمفرسایی و ضمن تأیید سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی دولت، ارگان‌هایی که داسیلوا را به یکسویه‌نگری متهم می‌سازند، زیر سؤال می‌برند و آنها را گماشته‌های بولسونارو می‌نامند. این اتهامی است که دولت داسیلوا رد کرده و در همین ارتباط سخنگوی حزب کارگر گفته است: «از همان روز نخست بازگشت داسیلوا به کاخ ریاست جمهوری، او به جای اینکه از فراغ خاطر برای محو کردن مشکلات عدیده کشور و بویژه بحران‌های اقتصادی برخوردار باشد، مجبور به مقابله با جریان‌سازان خبری و ارگان‌هایی بوده که با درج گزارش‌های دروغین آرامش ذهنی مردم را ستانده و آنها را هرچه بیشتر به سوی دغدغه و بدبینی سوق داده‌اند.»
 
این‌بار قضیه فرق می‌کند
وزیر کشور برزیل هم گفته است: «اینگونه ارگان‌های خبری هرگز آرام نمی‌گیرند و هنوز مشغول شایعه‌سازی علیه دیلما روسف رئیس‌جمهور دهه گذشته برزیل هستند، حال آنکه او دیگر در روندهای اجرایی کشور سهمی ندارد و اگر هم خلافی کرده باشد، نهادهای نظارتی آن را بررسی و برای او صدور حکم کرده‌اند. امروز یکی از اتهامات وارده از سوی سازندگان «فیک نیوز» وجود اختلاف‌هایی اساسی بین داسیلوا و قوه قضائیه کشور است حال آنکه داسیلوا نه فقط با ارگان‌های قضایی کشور بلکه دیوان‌عالی برزیل هم تعاملات نزدیکی دارد و دو طرف همیشه کوشیده‌اند کار یکدیگر را کامل کنند. ما هنوز معتقدیم تا زمانی که آرامش و عدالت در پروسه انتشار اخبار حاکم نشود، فضا برای شروع اقدامات بنیادین در راه ارتقای جامعه و محو نابرابری‌ها مهیا نخواهد شد. اگرچه خبرسازان جعلی همچنان فعال‌اند اما کارگروه‌های ما هم این‌بار عزمی راسخ‌تر از گذشته برای تصحیح روند امور و روشن‌سازی اذهان عمومی دارند و ستیز ما با آنها جدی‌تر از همیشه است.»
  منبع: Al.Jazeera