جایگاه شرکت های دانش بنیان در توسعه اقتصادی کشور کجاست؟
وقتی مسابقه تولید را در بهره وری می‌بازیم!
اکرم رضایی
خبرنگار
یکی از دلایل پاگرفتن شرکت‌های دانش بنیان، کمک به چرخه اقتصادی کشور بود. اقتصادی که وابستگی زیادی به منابع انرژی بویژه نفت داشت، نیازمند یک جایگزین بومی بود تا بتواند با دنیا رقابت کند و از توسعه و پیشرفت جا نماند. انتظار می‌رفت با ایجاد شرکت‌های دانش بنیان و تولید محصولات این شرکت‌ها گوشه‌ای از مشکلات اقتصادی کشور حل شود؛ بماند که این شرکت‌ها موانع زیادی پیش رو دارند و باید به تمام مطالبات آنها از جمله تأمین مواد اولیه توجه کرد، اما آیا اکنون شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند با حمایت‌هایی که ادعا می‌شود به بهبود وضعیت اقتصادی جامعه کمک کنند؟ روح‌الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور در حاشیه اولین نشست خبری خود با رسانه‌ها با موضوع تشریح برنامه‌های معاونت علمی در پاسخ به این سؤال که جایگاه شرکت‌های دانش بنیان در توسعه اقتصادی کشور کجاست؟ به «ایران» گفت: مشکل کشور ما در این زمینه تولید نیست، ما در کشور به اندازه کافی تولید داریم، به اندازه کافی منابع، ثروت، آب، زمین و انرژی داریم مشکل اصلی در کشور ما بهره‌وری است. وقتی بهره‌وری از آب در کشور ما حداکثر ۴۰ درصد است، وقتی شدت انرژی در کشور بعضاً سه برابر کشورهای معمولی دنیاست قطعاً یک جای کار ایراد دارد. ما هرچه در یک مسابقه شتابانِ تولید، کار کنیم با وجود مشکلاتی که در این میان باشد، نمی‌توانیم کاری کنیم. پس این را بپذیریم که بحث بهره‌وری بسیار اهمیت دارد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور افزود: در موضوع بهره‌وری از تولیدات شرکت‌های دانش بنیان، دو بعد قابل توجه است که فرهنگ یک بعد مهم آن است. فرهنگ فردی، اجتماعی، خانوادگی و شرکتی ما باید به سمت استفاده از محصولات شرکت‌های دانش بنیان و شناخت آنها پیش برود. بعد دوم دیگر که در زمینه بهره‌وری از محصولات دانش بنیان اهمیت دارد، این است که اجازه دهیم دانش بنیان و فناوری در اقتصاد نفوذ کند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور گفت: در این راستا یکی از مأموریت‌هایی که روی آن تمرکز کردیم همکاری با دستگاه‌های اجرایی کشور است. قراردادهایی که در سال گذشته قریب به ارزش سه میلیارد دلار برای ارزش بهره‌وری تبدیل نیازهای فناورانه به محصول در دستگاه‌های اجرایی بسته شد از قبیل مجموعه‌های نفت، پتروشیمی، کشاورزی و نیرو از جمله همین اقدام است. امیدوارم با توسعه‌هایی که برای دانش بنیان جهت بهره‌وری ایجاد می‌کنیم؛ مردم نتیجه آن را در افزایش کیفیت و خدمت و کاهش قیمت‌ها مشاهده کنند.
ایجاد 20 هزار شرکت دانش بنیان در افق 1404
وی در نشست خبری خود اظهار داشت: در حال حاضر ۸ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف در کشور ایجاد شده است. ما برای توسعه هیچ راهی جز توسعه اقتصاد دانش‌بنیان نداریم و امید داریم با سیاست‌های جدیدی که طراحی شده، نسل چهارم معاونت علمی، شاهد رشد اقتصاد دانش بنیان و افزایش سهم آن در GDP کشور باشیم. برنامه‌ریزی برای ایجاد ۲۰ هزار شرکت در افق ۱۴۰۴ را ذیل برنامه‌های معاونت داریم. همچنین طی ۱۰ سال تنها ۶ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان تأییدیه دریافت کردند و این در حالی است که در سال ۱۴۰۰ تعداد ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان و در سال ۱۴۰۱ تعداد ۱۴۰۰ شرکت تأییدیه دریافت کرده‌اند. برای ایجاد اشتغال همه دانش‌آموختگان، ایجاد ۲۰ شرکت دانش‌بنیان تا افق ۱۴۰۴ ضروری است.
معاون علمی رئیس‌جمهور در خصوص منع دخالت دولت در بخش‌های خصوصی، گفت: در سه ماهه آخر سال گذشته‌بند پ ماده ۱۰ ابلاغ شد؛ چراکه در آیین اجرایی این بند قانونی سازکار ورود بخش خصوصی قاعده‌مند شده است. برای این منظور دبیرخانه‌ای در معاونت علمی ایجاد شده است و مصادیق را بررسی کرده تا جاهایی که شرکت‌های دانش‌بنیان محصولات استاندارد باکیفیت در حجم مناسبی از بازار را تولید کنند، ورود بخش‌های دولتی ممنوع است.
وی با اشاره به حمایت‌های صندوق نوآوری از فعالیت دانش‌بنیان‌ها خاطرنشان کرد: این صندوق در طی ۴ سال ۲۸ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دانش‌بنیان پرداخت کرد، ضمن آنکه صدور ۱۵ هزار میلیارد تومان ضمانت‌نامه با حمایت این صندوق بوده است.
دهقانی فیروزآبادی تأکید کرد: کاهش حجم حمایت‌های صورت گرفته از اکوسیستم فناوری و نوآوری کشور به دلیل رشد آن بوده است و نیازمند ارائه مدل‌های جدید سرمایه‌گذاری است و درهمین راستا نیاز است تا نظام بانکی وارد شود.
دهقانی فیروزآبادی در توضیح برنامه برای بازگشت نخبگان گفت: برای بازگشت نخبگان نیازمند برنامه‌های بلندمدت هستیم که خوشبختانه در همه دستگاه‌ها این برنامه وجود دارد. برمبنای مطالعات میدانی انجام شده بیش از ۷۵ درصد نخبگان اذعان داشتند که عامل اصلی برای خدمت به جامعه و ماندگاری، فرصت تأثیرگذاری آنها است و در گام دوم معیشت را مطرح کرده‌اند.