نگاهی به واکنش‌ها پیرامون حضور رئیس جمهور فرانسه در چین
اروپا بر مدار شرق
شی جین پینگ، رهبر چین در سفر رسمی امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، با گرمی از او استقبال کرد که برخی تحلیلگران آن را نشانه‌ای از پیشروی رو به رشد پکن برای جلب متحدان کلیدی در اتحادیه اروپا برای مقابله با ایالات متحده می‌دانند. این دو رهبر روز جمعه با هم از جنوب چین دیدن کردند؛ جایی که مکرون قرار بود با شی در محل اقامت سابق پدرش در شهر گوانگژو، مرکز اقتصادی و تولیدی استان گوانگدونگ، چای چینی بنوشد. دیپلمات‌ها می‌گویند که این استقبال بر اهمیتی که پکن برای این رابطه با یکی از اعضای کلیدی اتحادیه اروپا قائل است، تأکید می‌کند.
ژائو سوئیشنگ، استاد مطالعات چین و سیاست خارجی در دانشگاه دنور گفت: همه اقدامات تهاجمی سیاست خارجی چین، روابط امریکا و چین را در پس‌زمینه خود دارند، بنابراین همکاری با هر کشوری، بویژه قدرت‌های متوسط یا بزرگ، مانند فرانسه، کاری است که آنها سعی می‌کنند برای مقابله با ایالات متحده انجام دهند.
نوآ بارکین، تحلیلگر گروه رودیوم، گفت که هدف اصلی چین جلوگیری از همسویی بیشتر اروپا با ایالات متحده است. وی گفت: «از این نظر، مکرون شاید مهم‌ترین شریک پکن در اروپا باشد. مکرون اغلب توسط دیپلمات‌ها به عنوان محرک مهم سیاست‌های کلیدی در اتحادیه اروپا شناخته می‌شود». مکرون به همراه اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا به چین سفر کرد و هر دو از چین خواستند تا در مورد اوکراین مداخله مؤثری داشته باشد؛ اما نتوانستند موضعی علیه روسیه از مقامات چینی دریافت کنند.
روزنامه دولتی گلوبال تایمز چین روز پنجشنبه گذشته در سرمقاله‌ای نوشت: برای همه روشن است که نوکری استراتژیک واشنگتن یک مسیر بن‌بست است. تبدیل روابط چین و فرانسه به پلی برای همکاری چین و اروپا برای هر دو طرف و برای دنیا سودمند است. ژان پیر رافارن، نخست‌وزیر سابق فرانسه که سفرهای زیادی به چین داشته است، در حاشیه مراسم امضای قرارداد در تالار بزرگ مردم به رویترز گفت که برخی از تلاش‌های شی برای جلب نظر همتای فرانسوی‌اش در حال تأثیرگذاری است. در واشنگتن هم تعامل دیپلماتیک چین با فرانسه با درجه‌ای از شک و تردید نگریسته می‌شود.
فراتر از مسأله اوکراین، چین از نزدیکی اقتصادی به اروپا خوشحال خواهد شد، آن هم در حالی که روابطش با امریکا بشدت شکننده است. اما این به آن معنا نیست که این کشور مواضع راهبردی‌اش را کنار بگذارد یا در آنها تغییری ایجاد کند.
به گزارش رویترز، به گفته افرادی که نخواستند نامشان فاش شود، واشنگتن رویکرد «منتظر باشیم و ببینیم» را برای تعاملات اروپا با پکن بر سر اوکراین در پیش گرفته است. مکرون از پکن خواست تا درباره جنگ در اوکراین، روسیه را درباره عقب‌نشینی قانع کند، در حالی که فون درلاین گفت شی برای دیدار با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین ابراز تمایل کرده است؛ به این معنا که از دید رئیس جمهور چین، این زلنسکی است که باید سر عقل بیاید. البته شی در گزارش رسمی چین درباره اظهارات وی پس از این دیدارها، به گفت‌و‌گوی احتمالی با زلنسکی اشاره‌ای نکرده است.
بارکین گفته که به نظر نمی‌رسد مکرون از این سفر سود زیادی ببرد. او گفته: «به نظر می‌رسید مکرون اعتقاد داشت که می‌تواند شی جین‌پینگ را برای تغییر رویکردش در مورد جنگ متقاعد کند. او یک سری هدایا به شی داد؛ قطع رابطه کشورها را محکوم کرد، هیأت تجاری بزرگی را با خود به همراه برد و حمایت خود از خودمختاری استراتژیک را تکرار کرد، بدون اینکه چیزی در ازای آن به دست بیاورد.
تلاش چین برای جلب نظر مکرون بخشی از از اقدامات متعدد دیپلماتیک در سال‌جاری است؛ آن هم در شرایطی که پکن تلاش می‌کند تا از فشارهای اعمالی ایالات‌متحده در بحبوحه اختلافات بر سر تایوان، جنگ اوکراین و محدودیت‌های امریکا در صادرات فناوری خارج شود. چین هزینه‌های دیپلماتیک خود را در سال‌جاری 12.2 درصد افزایش داده و رهبران و مقامات ارشد سنگاپور، مالزی، اسپانیا و ژاپن در چند هفته گذشته از این کشور دیدن کرده‌اند.
چین در ماه مارس با میانجیگری خود به توافق تنش‌زدایی غافلگیرکننده بین عربستان سعودی و ایران کمک کرد و پکن خود را به عنوان مصلح خاورمیانه با انگیزه ایجاد جهانی چندقطبی معرفی کرد. تعامل چین و اتحادیه اروپا در هفته‌های آینده با سفر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی و وزیر امور خارجه آلمان به پکن، ادامه خواهد یافت. وانگ یی وی، مدیر مرکز مطالعات اروپایی در دانشگاه رنمین در پکن گفت: «چین و اروپا هنوز هم می‌توانند به جای رقیب یا دشمن، شریک یکدیگر باشند».
دیدگاه
وعده بایدن برای بازگرداندن امریکا به رهبری جهان تحقق نیافت
واشنگتن؛ روز به روز تنهاتر
علیرضا حجتی / تصاویری که روز پنجشنبه گذشته از پکن به جهان مخابره شد برای ایالات متحده بسیار دردناک و ناراحت کننده است. وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی در کنار همتای چینی خود دست در دست یکدیگر روابط خود را از سر گرفته‌اند کمی آنطرف‌تر امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و اورسولا فون درلاین رئیس کمیسیون اروپا دست به دامان رئیس جمهور چین شده‌اند تا واسطه شود جنگ اوکراین پایان یابد بلکه سایه جنگ از سر اروپا دور شود.
اینها یعنی جهان با شتاب زیادی در حال غیرامریکایی شدن و عزیمت به سمت چندجانبه‌گرایی است. ترافیک دیپلماتیکی که در پکن ایجاد شده دقیقاً نشانه دوران‌گذار نظام بین‌الملل از ساختارهای پساجنگ سردی است که با دستور کار امریکایی بر سیاست و امنیت بین‌الملل حاکم شد و سلطه واشنگتن را بر یک جهان تک قطبی تضمین می‌کرد.
تحولات پرشتاب کنونی نشان می‌دهد این ساختارها حالا از قواره افتاده است. واشنگتن اکنون در برخی از مسائل مهم جهانی نظاره گری بیش نیست. عربستان سعودی که بنیان‌های رئالیسم را در جهت‌گیری سیاست خارجی خود بیش از گذشته تقویت کرده است در توافق با ایران به خوبی دریافت که پیش از آنکه به وعده‌های واشنگتن برای تضمین امنیت خود تکیه کند باید یک دستاورد عملی از تهران و پکن دریافت کند. ادراک ریاض از محیط سیاست خارجی خود برداشتی عینی و واقع گرایانه است. عربستان در نهایت وضعیت افغانستان و اوکراین را به عنوان نتایج ملموس رویکرد امریکایی پیش چشم خود می‌بیند.
برای ایالات متحده اصلاً خوشایند نیست خاورمیانه‌ای که از پایان جنگ جهانی اول با دستور کار امریکایی - انگلیسی و فرانسوی پیش رفته این‌گونه از دستانش خارج شود و کاملاً در اختیار ایران، روسیه و چین قرار بگیرد. برای تاریخ معنادار خواهد بود که چطور رئیس جمهور فرانسه که روزگاری کشورش بانی قرارداد سایکس-پیکو و تأسیس خاورمیانه بود در پکن از رئیس جمهور چین به خاطر واسطه گری میان ایران و عربستان قدردانی کرد.
در قاره سبز هم نشانه‌هایی نگران کننده برای امریکا بروز پیدا کرده است. اروپایی که نا امید از واشنگتن راه شرق را در پیش گرفت تا بار دیگر بتواند ثبات را به ژئوپلیتیک ناپایدار اروپا برگرداند رئیس جمهور فرانسه با نگرانی ابراز می‌کند جنگ اوکراین به چند دهه ثبات اروپا پایان داده و صلح در این قاره را به مخاطره انداخته است؛ مکرون به شی التماس می‌کند که روسیه را سر عقل بیاورد. این وضعیت فعلی امریکاست؛ امریکایی که بایدن وعده بازگشتش به رهبری جهان را داد؛ بایدنی که اگر راهنمایش کنارش نباشد مسیر خود را گم می‌کند؛ امریکا و بایدن این روزها عجیب شبیه یکدیگرند!