باکو در جدیدترین پرده از روند مبتنی بر تنشی که با تهران به اجرا درآورده است، 4 دیپلمات ایرانی را به بهانه فعالیت‌های مغایر با وضعیت دیپلماتیک عنصر نامطلوب خواند و به اخراج آنها از خاک جمهوری آذربایجان حکم داد. علاوه بر این مجلس ملی این کشور هم روز گذشته در بیانیه‌ای ادعایی از ایران خواست از اقدامات مغرضانه علیه جمهوری آذربایجان خودداری کند. این اقدام که در پی احضار اخیر سفیر ایران و دستگیری‌های دامنه دار شهروندانی که متهم به همکاری با جمهوری اسلامی علیه باکو شده‌اند، صورت گرفته و پس از اوج‌گیری رابطه باکو و تل آویو چندان باری از غافلگیری ندارد.
پیش از بروز تنش‌های جاری در مناسبات ایران و جمهوری آذربایجان، مجموعه تحولاتی روی داد تا مقدمات گام برداشتن باکو به سمت و سوی تنش افروزی در منطقه قفقاز را فراهم کند. جنگ 40 روزه بین این کشور و ارمنستان در پاییز 2020 را می‌توان به عنوان نخستین رویدادی درنظر گرفت که به رغم رویکرد میانه روی ایران بین باکو و تهران شکاف ایجاد کرد. پس از آن، تسخیر کامل منطقه محاصره‌ شده توسط جمهوری آذربایجان برخلاف توافق‌ آتش‌بس نوامبر 2020، تنش‌ها را در منطقه قفقاز افزایش داد. اقدام به حمله نظامی به ارمنستان در سپتامبر 2022 و تصمیم مقام‌های باکو برای تحمیل مسیر کریدور زنگزور به ارمنستان که در صورت انجام، مرز مشترک ایران و ارمنستان را قطع کرده و کشورمان را برای ارتباط با اروپا، نیازمند کشورهای دیگری چون ترکیه می‌کند، آغازگر دور تازه‌ای از تنش‌ها میان ایران و آذربایجان شده است. در این راستا وقوع حوادثی مشکوک همچون حمله فردی مسلح با انگیزه شخصی به سفارت آذربایجان در تهران بهانه لازم را برای باکو فراهم کرد تا این ماجرا را تروریستی بخواند و آن را به عاملی برای قرار دادن رابطه در سرازیری سقوط تبدیل کند.

زمین بازی تل آویو
پیرامون مواضع اخیر باکو علیه تهران و مجموعه حملات رسانه‌ای و سیاسی مقامات آذری به جمهوری اسلامی حرف و نکته زیاد است؛ مانند عهدشکنی جمهوری آذربایجان در قبال عهدنامه مرزی پس از مناقشه 2020 و تلاش برای قطع دسترسی زمینی ایران به اروپا اما نکته قابل تأمل‌تر این است که مقام‌های آذربایجان در مسیر تحقق اهداف بلندپروازانه خود، رژیم صهیونیستی را به عنوان یکی از شرکای اصلی خود برگزیده و آنها هم متقابلاً این همکاری را فرصت خوبی برای حضور در نزدیکی مرزهای ایران و انجام اقدامات ضد امنیتی علیه کشورمان درنظر گرفته‌اند. بنابراین «الهام علی اف» در حالی به اقدامات خصمانه خود علیه ایران به عنوان یکی از همسایگان بانفوذش در منطقه شتاب بخشیده است که کشورش با همراهی تنگاتنگ مقام‌های رژیم صهیونیستی، آذربایجان را به یکی از کانون‌های اصلی استقرار و تحرکات ضد امنیتی تروریست‌ها تبدیل کرده است. این فرصتی است که «الهام علی اف» در اختیار مقام‌های صهیونیستی قرار داده و به نظر می‌رسد تصمیم گرفته پیامدهای منفی آن بر منافع امنیتی جمهوری اسلامی را نادیده بگیرد.
 
 بازدارندگی ایران
مقام‌های کشور در رویارویی با این تحولات مشکوک، به موازات فراز و فرودهای همنشینی جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی نسبت به نفوذ این رژیم در منطقه قفقاز هشدار داده‌اند. حضوری که سایه سنگین آن را می‌توان در اقداماتی جست‌و‌جو کرد که در روزهای اخیر در دستور کار باکو علیه ایران قرار گرفته است. به نظر می‌رسد سناریویی در دست اجرا قرا گرفته که بر مبنای آن اسرائیل، آذربایجان را درگیر یک مناقشه مرزی و حتی جنگ تمام عیار با ایران کند و به این ترتیب آغازگر یک نبرد گسترده در قفقاز شود.
در مواجهه با این اقدامات، جمهوری اسلامی تاکنون علاوه بر هشدارهای دیپلماتیک با برگزاری چندین رزمایش در نزدیکی مرزهای مشترک با جمهوری آذربایجان در پی اوج‌گیری بحران اخیر قفقاز نشان داده نسبت به تهدیدات آشکار و پنهان امنیتی در نزدیکی مرزهای خود وقوف کامل داشته و در پاسخگویی به این تهدیدات هیچ تعارفی حتی با همسایگان نزدیک خود ندارد. قدرتی که علاوه بر توان بازدارندگی، امکان برخورد قاطعانه با تهدیدات را هم دارد. این همان واقعیتی است که مقام‌های آذربایجانی نباید در پیگیری رویکرد تنش آمیزی که با تهران در پیش گرفته‌اند، از نظر دور بدارند.

صبر ایران باکو را به اشتباه نیندازد
بنابراین اقدامات سرزمینی ناقض تعهدات مرزی، احضار سفیر، اخراج دیپلمات‌های ایرانی و فشردن دست دوستی به رژیم صهیونیستی به عنوان یکی از مهمترین بازیگران تهدید کننده منافع ملی جمهوری اسلامی می‌تواند در کمترین زمان ممکن با رویارویی قدرتمند نیروهای نظامی ایران روبه‌رو شود که نشان داده در زمان مقتضی وارد عمل خواهد شد و هر توطئه‌ای را در نطفه خفه خواهد کرد.
تا اینجا معلوم شده که جمهوری اسلامی زیر سایه رویکرد منطقه‌ای دولت سیزدهم مبنی بر توسعه و تقویت مناسبات با کشورهای دور و نزدیک در منطقه ترجیح می‌دهد حتی بحرانی‌ترین موضوعات را نخست با بهره‌گیری از ابزار دیپلماسی دنبال نماید تا ضرورت ورود نیروی نظامی به صحنه را از میان بردارد. با این حال، این امر نباید باکو را که بنا به دلایل پیش گفته ترجیح خود را بر تنش دیپلماتیک با تهران قرار داده است، درباره صبر و حوصله تهران به محاسبه اشتباه بیندازد.
چه آنکه با بروز کمترین اقدامی که توافقات مرزی و امنیت ملی جمهوری اسلامی را در معرض تهدید قرار دهد، زبان توصیه و نصیحت کنار خواهد رفت و قدرت نظامی به مانعی در برابر به اجرا درآمدن اهداف تهدید کننده منافع ملی کشور تبدیل خواهد شد.

بــــرش

واکنش وزارت امور خارجه:
رفتار جمهوری آذربایجان در تعارض با اصول همسایگی است
سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به برخی مواضع، اقدامات و واکنش‌های تند، احساسی و غیرسازنده دولت جمهوری آذربایجان علیه معلمان و دیپلمات‌های ایرانی موجود در باکو اظهار داشت: ما این رفتار دولت جمهوری آذربایجان را در تعارض با اصول همسایگی می‌دانیم. به گزارش ایسنا، ناصر کنعانی افزود: در حالی که بحران و آشوب سرتاسر سرزمین‌های اشغالی فلسطین را فراگرفته و رژیم صهیونیستی در متزلزل‌ترین شرایط داخلی به سر می‌برد و در زمانی که رژیم یادشده با تعرض به مسلمانان روزه‌دار و هتک‌حرمت مسجدالاقصی به‌دنبال فرافکنی بحران‌های چندلایه درون سرزمین‌های اشغالی است، جمهوری اسلامی ایران تمرکز بر وحدت جهان اسلام و همزمان مقابله با عادی‌سازی روابط با رژیم جنایتکار و اشغالگر اسرائیل را یک ضرورت و تکلیف دینی و وجدانی می‌داند. سخنگوی وزارت امور خارجه، دولت جمهوری آذربایجان را بر احترام متقابل، حرکت در مسیر حسن همجواری و دوری از آنچه خواسته صهیونیست‌ها و دشمنان منطقه است، فراخواند. 
کنعانی در ادامه تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران همزمان با تأکید بر رعایت اصول و مبانی سیاست همسایگی و توجه به اهداف شوم رژیم صهیونیستی در ایجاد اختلاف و تنش در روابط میان کشورهای اسلامی، اقدام متقابل دیپلماتیک را در دستور کار دارد.