چرا هزاران ساختمان در زلزله ترکیه فرو ریختند؟
دور زدن مقررات ساختوساز در سرزمین پر گسل
منبع: بی‌بی‌سی – نیویورک‌تایمز
مترجم: ماندانا ملاعلی
در اولین روز پس از زلزله ترکیه تصویری از فروریختن ساختمان نوساز 16 طبقه‌ای در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که مردمی که در کنار ساختمان بودند وحشتزده و هراسان از ساختمان دور می‌شدند و دنبال جایی برای پناه گرفتن بودند. در این تصویر نیمی از این بلوک ساختمانی در حال فرو ریختن بود و نیمه دیگر آن در گردوغبار آوار پنهان شده بود.
این مجتمع آپارتمانی یک‌سال پیش ساخته شده بود و همزمان اسکرین‌شات‌هایی در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد که در آن آگهی تبلیغاتی سال گذشته باز‌نشر می‌شد که مدعی بود ساختمان با رعایت آخرین مقررات زلزله ساخته شده است.
در این آگهی ادعا شده بود که تمام مواد و مصالح استفاده شده «کیفیت درجه یک» بوده است.
پس از آنکه شمار کشته‌شدگان بدترین زلزله ترکیه در تاریخ معاصر، از مرز 50 هزار نفر گذشت، انتقادهای فراوانی در مورد اجرای ضعیف مقررات ساختوساز مطرح شد.
دولت رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه متعهد شده است که بطور دقیق از هر کسی که مظنون به ریزش ساختمان‌هاست تحقیق کند و تاکنون بیش از 100 مظنون را دستگیر کرده است.
اما منتقدان اردوغان، دولت او را به ناتوانی در اجرای مقررات ساختمانی، دامن زدن به فساد و نادرست خرج کردن مالیات ویژه زلزله که پس از آخرین زلزله بزرگ در سال 1999 و به منظور مقاوم‌تر کردن ساختمان‌ها وضع شد، متهم می‌کنند. آنها می‌پرسند این همه پول کجا رفته است؟
فری آیتکین آیدوغان، ستون‌نویس یک روزنامه مخالف حزب حاکم نوشت: «قاتل زلزله نیست، بلکه کسانی هستند که به نام تحول شهری، شهرها را به گورهای دسته‌جمعی تبدیل می‌کنند، کسانی که امضاهایشان در انتهای هر تأییدیه ساختمانی است.»
پس از زلزله 1999، که بیش از 18 هزار نفر در شمال‌غرب ترکیه کشته شدند، گزارش جامعی از ارزیابی خسارات و دلیل آن منتشر شد. بر اساس این گزارش، رعایت نکردن مقررات ساختمانی، فساد و قانون‌شکنی در ساخت‌وسازها مهم‌ترین دلیل تشدید اثرات خسارت‌بار زلزله 25 سال پیش ترکیه اعلام شد.
یکی از روزنامه‌های مهم ترکیه در آن زمان نوشت: «بار دیگر ساختمان‌های پوسیده، بار دیگر پیمانکاران ساختمانی بی‌وجدان!»
منتقدان می‌گویند، سیاستمداران فاسد و مقامات محلی اغلب با چشم‌پوشی از تخلفات سود می‌برند و اکنون در ترکیه کنار گذاشتن مقررات و دور زدن قانون برای ساختوساز به امری عادی تبدیل شده است.
حزب اعتدال و توسعه از سال 2002 اجرای برنامه‌ای متشکل از پروژه‌های زیرساختی عظیم را آغاز کرد. فرودگاه‌های جدید، بنادر، جاده‌ها، راه‌آهن و پروژه‌های مسکن عمومی در سراسر کشور رشد کردند که به موفقیت اقتصادی قابل توجه ترکیه کمک کرد. برنامه‌های ساختوساز گسترده و رشد سریع در این صنعت با دور زدن قانون و افزایش تخلفات و چشم‌پوشی از خطاها و جرایم پیمانکاران ساختمانی همزمان بود. انگیزه و ولع پیمانکاران برای کاهش هزینه و کسب سود بیشتر باعث شده بود تا هر مقرراتی را زیر پا بگذارند.
در سال 2007، دولت مقررات جدیدی را با هدف افزایش کیفیت در بخش ساختوساز تصویب کرد و به دنبال مقاوم‌سازی ساختمان‌های جدید در برابر زلزله و تقویت ساختمان‌های قدیمی بود.
قوانین مصوب در سال 2018 باز هم سختگیری‌های ساختوساز را بیشتر کرد و تعداد ستون‌ها و تیرهای فولادی را برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها افزایش داد.
اما در همان سال، دولت برای ساختمان‌های موجود که قوانین را زیر پا گذاشته بودند، دستور بخشیدگی به شرط پرداخت جریمه صادر کرد.
بر اساس داده‌های رسمی، بیش از نیمی از 13 میلیون ساختمان ترکیه با مقررات مغایرت داشتند و دستور بخشودگی به شرط پرداخت جریمه سود سرشاری را نصیب دولت کرد.
سال گذشته به مناسبت 17 اوت سالگرد زلزله 1999، انجمن معماران ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «هرکسی که به عفو سازنده‌ها و پیمانکاران متخلف رأی داده، متهم به قتل است!».
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در جریان مبارزات انتخاباتی سال 2019، قوانینی را که حزب سیاسی او به تصویب رسانده بود و به مالکان املاک اجازه می‌داد تا تخلفات ساخت‌وسازها بدون اصلاح ساختمان‌هایشان بخشیده شوند، ستایش کرد.
این حرکت در ترکیه خطرناک بود، سرزمینی پر از گسل که مستعد زلزله بود و همین قوانین را برای مقاوم‌تر ساختن ساختمان‌ها در برابر لرزش سخت‌تر کرده بود.
اما بخشودگی جرایم ساختوساز و دور زدن قوانین، برای رأی‌دهندگان جذابیت داشت. اردوغان در کمپین انتخاباتی در استان‌های هاتای، قهرمان ماراش و مالاتیا گفت که این قانون «مشکلات» بیش از 438 هزار مالک ملک را حل کرده است.
اکنون، پس از زلزله ویرانگر ترکیه، آن مناطق پر از ساختمان‌های واژگون شده است که ساکنان خود را هنگام سقوط دفن کرده‌اند.
هرچند اردوغان در بازدید از استان هاتای، یکی از مناطقی که بیشترین آسیب را از این فاجعه متحمل شده است، متعهد شد که تمام پیمانکاران ساختمانی را که در خانه‌های عمومی کار می‌کنند، فعال کند تا آوارها را پاکسازی کنند و آنچه را که از دست رفته است، طی یک‌سال بازسازی کنند، اما زخم عمیق این فاجعه که بخشی از آن به خاطر بی‌تدبیری دولت حاکم و فدا کردن قوانین و مقررات ساختوساز به پای انگیزه‌های سیاسی و مطامع اقتصادی بود، برای همیشه در تاریخ ترکیه ماندگار خواهد بود.
بــــرش
رئیس‌جمهور ترکیه در جریان مبارزات انتخاباتی سال 2019، قوانینی را که حزب سیاسی او به تصویب رسانده بود و به مالکان املاک اجازه می‌داد تا تخلفات ساختوساز را بدون اصلاح ساختمان‌هایشان بخشیده شوند، ستایش کرد
این حرکت در ترکیه خطرناک بود، سرزمینی پر از گسل که مستعد زلزله بود و همین قوانین را برای مقاوم‌تر ساختن ساختمان‌ها در برابر لرزش سخت‌تر کرده بود