حسن هانی‌زاده کارشناس سیاست خارجی در گفت‌و‌گو با «ایران» مطرح کرد
بهبود روابط با تهران؛ گام اول منطقه برای خروج از زیر چتر امریکا
نشست سه جانبه پکن اعلام توافق میان تهران و ریاض برای از سرگیری روابط دو جانبه
توافق ایران و عربستان پس از گذشت 7 سال، نشان داد که سیاست همسایگی دولت سیزدهم، بخوبی در حال ایفای نقش است. حسن هانی‌زاده کارشناس سیاست خارجی و روابط بین‌الملل در گفت‌و‌گو با «ایران»، با تشریح توافق ایران و عربستان، به بررسی دستاوردهای آن پرداخت و مهم‌ترین این دستاوردها را ایجاد ثبات در منطقه و خروج عربستان از زیر چتر امریکا دانست. مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید؛
نقش سیاست همسایگی دولت سیزدهم در به ثمر رسیدن مذاکرات با عربستان سعودی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
توافق ایران و عربستان در پکن، یک توافقنامه راهبردی است که مسیر حرکت سیاسی و امنیتی تهران و ریاض در آینده را ترسیم خواهد کرد. آنچه که در به سرانجام رسیدن مذاکرات بین مقامات دو کشور قابل توجه است، سیاست همسایگی دولت سیزدهم است که بنای خود را بر برقراری، حفظ و افزایش رابطه با همسایگان قرار داده است. بر کسی پوشیده نیست که7 سال تنش میان عربستان و ایران تأثیر منفی بر منطقه داشته است؛ از یکسو موجب کاهش توسعه پایدار در کشورهای مسلمان منطقه شده و از سوی دیگر، به نفوذ بیشتر امریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه کمک کرده است. از همین رو آنچه می‌توانست به این مشکلات پایان دهد، اتخاذ همان سیاست همسایگی دولت فعلی است.
با انجام این توافق وضع کشورهای منطقه همچون یمن، لبنان، سوریه و عراق که همواره محل اختلاف بوده‌اند، چه خواهد شد؟
محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در طول سال‌های اخیر نقش تهاجمی نسبت به ایران و محور مقاومت ایفا کرد و همین امر موجب شد که جنگ یمن به مدت 7 سال به طول بینجامد و علیرغم اینکه در این جنگ خانمان سوز و طولانی میلیاردها دلار هزینه کرد، اما نتوانست هیچ گونه دستاورد نظامی و سیاسی به دست بیاورد. عربستان سعودی در بحران سوریه هم، ده‌ها میلیارد دلار در اختیار گروه‌های تروریستی قرار داد، ولی دولت سوریه توانست بر این بحران دوازده ساله غلبه کند. نقش تخریبی عربستان در محور مقاومت در عراق و لبنان هم کاملاً روشن است.
آیا می‌شود گفت نیاز به احیای روابط از سوی عربستان سعودی بیش از ایران حس می‌شد؟
از مدت‌ها پیش و با توجه به شرایط حاکم در عربستان، نگاه دموکرات‌ها و جو بایدن رئیس جمهور دموکرات امریکا نسبت به حاکمیت بن سلمان کاملاً زاویه‌دار و منفی شد. از همین رو عربستان سعودی در صدد ترمیم مناسبات خود با کشورهای منطقه برآمد. از سال گذشته مذاکرات بین ایران و عربستان در بغداد انجام شد. 5 دور مذاکره در خصوص مسائل امنیتی به خوبی پیش رفت و پس از آن قرار شد که این مذاکرات وارد فاز سیاسی شود. رخدادهای اخیر ایران و نقش تخریبی رسانه‌های سعودی به توقف مذاکرات انجامید اما سفر اخیر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به عربستان موجب شد که وی پیشنهاد میانجیگری بین عربستان و ایران را به دو طرف ارائه کند.
بازگشت روابط چه ظرفیت‌هایی را
در اختیار طرفین قرار خواهد داد؟
اگر این توافقنامه عملیاتی شود قطعاً تأثیر مثبتی در آینده منطقه خواهد گذاشت و موجب همگرایی منطقه‌ای و کاهش نفوذ امریکا و رژیم صهیونیستی خواهد شد. بنابراین باید در انتظار گام‌های عملی بین ایران و عربستان بمانیم. این توافقنامه زمانی به مرحله عملیاتی خواهد رسید که اولاً عربستان حسن نیت خود را ثابت کند و دوم اینکه دو موضوع چالشی را حل کند؛ موضوع یمن یکی از این موارد است که روی آن توافق شده تا آتش‌بس پایدار برقرار شود. البته این آتش‌بس از مدت‌ها قبل برقرار شده ولی شکننده است. موضوع دیگر پایان دادن به نقش تخریبی رسانه‌های عربستانی مانند ایران اینترنشنال، شبکه تروریستی وابسته به لابی صهیونیستی است که عربستان هزینه‌های مالی آن را تأمین می‌کند.
ایران یک کشور تأثیرگذار و بانفوذ در منطقه است و هم‌پیمانان قدرتمندی در منطقه دارد. عربستان هم همواره نقش مهم خود را در دو حوزه اسلامی و عربی نشان داده است. نقش عربستان در اتحادیه عرب، سازمان همکاری‌های اسلامی و شورای همکاری خلیج فارس نقش برجسته‌ای است. حال اگر دو کشور اختلافات خود را حل کرده و تنش‌ها را کاهش دهد قطعاً سبب همگرایی بیشتری در منطقه خواهد شد. این همگرایی انزوای رژیم صهیونیستی را در پی خواهد داشت. ضمن اینکه ایران و عربستان به دلیل برخوردار بودن از انرژی فسیلی به طور گسترده، می‌توانند در توسعه و پیشرفت اقتصادی منطقه کمک زیادی کنند. بعد از برقراری مناسبات انتظار می‌رود در اردیبهشت سال آینده سفارتخانه‌های دو کشور در پایتخت‌های ایران و عربستان بازگشایی شود و طبیعتاً کشورهای عربی و اسلامی دیگری هم به محور همگرایی ایران و عربستان خواهند پیوست.
کشورهای حوزه خلیج فارس مانند بحرین، امارات، کویت، مصر و اردن تحت تأثیر فضای دلپذیر جدید از مناسبات ایران و عربستان قرار خواهند گرفت و به سمت ایران و برقراری رابطه پایدار با آن قدم بر خواهند داشت.
میانجیگری چین برای احیای این رابطه، با توجه به اینکه عربستان متحد راهبردی امریکا در منطقه بوده، چه پیامی برای امریکا دارد؟
چین با توجه به هوشمندی بالای رهبران سیاسی خود توانسته از فضای موجود استفاده کند و دیدگاه نمایندگان دو کشور ایران و عربستان را به هم نزدیک کند. این توافقنامه یک توافقنامه جامع و راهبردی است که می‌تواند بازخورد بسیار مثبتی در صلح و ثبات منطقه داشته باشد. این توافقنامه مبنای اولیه همکاری‌های ایران و عربستان خواهد بود و با وجود اینکه در گذشته امریکا و رژیم صهیونیستی در ایجاد شکاف بین ایران و عربستان نقش داشته‌اند، این توافقنامه می‌تواند فضای مناسبات جدید را در منطقه تعریف کند و باعث کاهش نفوذ قدرت‌های فرامنطقه‌ای مخصوصاً در خلیج فارس شود.
هرچند اسرائیل و امریکا تلاش می‌کنند که مانع برقراری مناسبات شوند ولی سمت و سوی عربستان به این است که از زیر چتر امریکا خارج شده و به عنوان یک کشور مستقل، در خصوص سیاست‌های خارجی و منطقه‌ای خود بازنگری کند.