ایران واشقانی فراهانی
خبرنگار
شوق روز‌های نو که جوانه می‌زند، هیاهو و اشتیاق، جان می‌گیرد تا زمین و زمان از خواب زمستانه برخیزند و به تکاپو افتند. نمی‌توان آمدن بهار را متوقف کرد. نمی‌شود عید بیاید و هنوز پشت پنجره غبارآلود، در سکون و سکوت نظاره‌گر باشی. نوروز نزدیک است و در روزهای پایانی اسفند، سنت دیرینه در بازار چرخیدن، به داشتن و نداشتن‌ها توجهی ندارد. بوی بهار و عطر این‌همه زیبایی، تو را بی‌بهانه به خیابان می‌کشاند، به کوچه، به دیدار، به احیای سنت‌ها و سلامی به آفتاب.
استقبال از رسیدن بی‌توقف بهار با رنگ و بوی خوشش، آدم‌ها را در ازدحام ترافیک و همهمه، گیج می‌کند. ترافیکی همیشه عجیب و همیشه آزاردهنده که هیچ‌وقت عادت نمی‌شود، عمر را به یغما می‌برد و لحظه‌ها را رایگان به حراج می‌گذارد. قفل ترافیک شهری، گره پیچیده‌ای بر عمر مردم می‌شود که نه با دست و نه با دندان باز نمی‌شود.
تمایل شهروندان به استفاده از خودروی شخصی در خرید و بازارگردی، خیابان‌‌ها را بی‌وقفه شلوغ می‌کند. ترافیک اسفندماه اتوبان‌‌ها و خیابان‌‌های سطح شهر که برای این حجم از خودرو طراحی نشده است، بازی با روح و روان است. در این میان تهران که بار‌ها در رده‌بندی‌های مختلف در فهرست شلوغ‌ترین شهر‌های جهان قرار گرفته است، با تردد چند میلیون شهروند روبه‌رو می‌شود که حتی ناوگان حمل و نقل عمومی و قطار زیرزمینی نمی‌تواند ازافزایش بار 30 درصدی ترافیک اسفندماه بکاهد.
به گفته یک شهروند تهرانی که در یکی از واحد‌های اداری در خیابان بهشت فعالیت دارد، نه فقط ترافیک اسفندماه که بخش زیادی از انرژی در این حوالی برای پیدا کردن جای پارک تلف می‌شود. وی می‌گوید: در این روز‌های پرترافیک تهران سفر‌های درون شهری با ماشین شخصی، استرس و کلافگی ماندن در ترافیک و پیدا کردن جای پارک را به همراه دارد. حتی امکان تردد با مترو هم میسر نیست زیرا به دلیل هجوم جمعیت به ایستگاه‌های منتهی به بازار و مراکز خرید، گاهی با مسدود شدن پله‌های ایستگاه و معطلی زیاد برای خروج مواجهیم.
یک کسبه این منطقه نیز می‌گوید: بازار بزرگ تهران به‌خاطر ماهیت و نوع فعالیت خود، باعث به وجود آمدن ترافیک می‌شود. با وجود اینکه طرح ترافیک در تمامی خیابان‌‌های اطراف اجرا می‌شود، اما ترافیک در خیابان‌‌های منتهی به بازار تهران همیشگی است ترافیک خودرو، آدم‌ها و موتورسواران.
زن میانسالی که برای خرید جهیزیه دخترش روزهاست به بازار یافت‌آباد آمد و رفت دارد، می‌گوید این‌همه شلوغی برای هیچ است. او ادامه می‌دهد: انگار بازارگردی هم جزو سنت‌های عید است. بیشتر کسانی که اینجا آمده‌اند، صرفاً اجناس را تماشا و قیمت می‌کنند. این‌همه ترافیک، این‌همه سروصدا، این شلوغی و جمعیت فقط برای قیمت پرسیدن و گشت‌زنی است. داخل مغازه‌ها خبری از مشتری نیست و همه به سمت صرافی‌ها رفته‌اند تا پول‌شان را سرمایه‌گذاری کنند. اینجا انگار پاتوق مردم شده و هر کس فرصت دارد، راهی این منطقه می‌شود تا انگار سهمی در ایجاد حال و هوای عید داشته باشد.
پیدا کردن جای پارک در میان این حجم از خودرو نیز داستانی پرمشتری است. حتی در خیابان‌هایی که تا امروز چالش نبود، حالا پارک خورو غیرممکن شده است و ناچار به پرداخت هزینه به مردان ناشناسی هستید که گویا این خیابان جزو میراث ننوشته نیاکان آنهاست و برای امنیت راننده و سلامت خودرو باید سهم‌شان را دریافت کنند.
دختر جوانی که به همراه دوستش برای خرید پرده به جنوب تهران آمده است، با گلایه از برخورد نامناسب چند مرد می‌گوید: دوماه پیش که برای سفارش آمدم، خیابان اینقدر شلوغ نبود و به‌راحتی جای پارک پیدا کردم. اما امروز ناچار شدم چندبار این منطقه را دور بزنم و مرد ناشناسی از من پرسید چقدر توقف دارم؟ او برای اینکه جای پارک بدهد، از من مبلغ زیادی درخواست کرد و وقتی بحث‌مان شد، چند نفر آمدند و وانمود کردند که حاضرند با مبلغ بالاتری جای پارک بگیرند. این در حالی است که ظرفیت پارکینگ عمومی هم تکمیل بود و نه راه پس داشتم، نه راه پیش.
تردد خودرو‌ها در شهر و عجله برای رسیدن در اسفندماه موجب افزایش تعداد خودرو‌های جریمه شده نیز می‌شود. پارک دوبله، توقف در محل غیرمجاز، عبور خلاف جهت از خیابان‌های یکطرفه، عبور از محل ممنوع، حرکت با دنده‌عقب، دور زدن در محل ممنوع، عدم رعایت حق تقدم عبور، استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی یا عبور خودرو از پیاده‌رو و خطوط ویژه بیشتر از سایر تخلفات اتفاق می‌افتد که ارتباط مستقیم با ترافیک سرسام‌آور پایان اسفند دارد.
این روند خسته‌کننده فقط محدود به پایتخت نیست. رئیس اداره آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور استان کرمانشاه در مصاحبه اخیر خود اعلام کرد که براساس تجربه سالیان گذشته، پیش‌بینی می‌شود که بیش از ۵۰ درصد حجم ترافیک افزایش یابد، بنابراین طرح زوج و فرد تا آخرین روز سال ادامه دارد. رئیس پلیس راهور شیراز نیز از اجرای محدودیت‌های ترافیکی از ساعات اولیه بامداد یکم اسفندماه خبر داد. ترافیک پیچیده شهر‌ها در آستانه نوروز، موجب اعمال برخی محدودیت‌ها در شهرهایی مانند کرج نیز شد که در طول سال هیچ‌گونه طرح ترافیکی و محدودیتی در آن اجرا نمی‌شود. سرهنگ حمدالله رحمتی‌پور، رئیس پلیس راهور البرز معتقد است استقبال شهروندان از مراکز خرید که اغلب در هسته مرکزی شهر واقع است از یک‌سو و کمبود پارکینگ‌های عمومی در سطح شهر از سوی دیگر موجب ترافیک معابر شهری می‌شود. بر همین اساس شورای ترافیک از 23 بهمن تا پایان اسفند از ساعت 16 تا 21 طرح زوج و فرد را در کرج اجرا می‌کند. همین موضوع باعث شده تا اسفند ماه گره‌های ترافیکی پایان سال کمتر گریبانگیر شهروندان شود.
فرمانده راهور استان البرز با اشاره به اینکه روزانه حدود 750 راننده به‌خاطر تخلف استفاده از تلفن همراه جریمه می‌شوند، می‌گوید: این شرایط روز‌های عادی است. در ترافیک اسفندماه علاوه بر این روزانه بین 2000 تا 2500 دستگاه خودرو در محدوده طرح زوج و فرد جریمه می‌شوند که حدود 15 درصد از اعمال قوانین از طریق سامانه هوشمند صورت می‌گیرد و با ارسال پیامک به مالک خودرو اطلاع‌رسانی می‌شود. توصیه می‌شود شهروندان از حمل و نقل عمومی استفاده کنند و یا کار‌های شخصی خود را بر‌اساس مطابقت طرح ترافیک با پلاک خودرو برنامه‌ریزی کنند.
رانندگان کم‌حوصله و عجول برای پیدا کردن راهی برای کوتاه شدن مقصد و زودتر رسیدن، مرتکب تخلفات رانندگی می‌شوند. دورزدن‌های ممنوعه، ویراژ در خیابان‌های یکطرفه، حذف موانع رانندگی و مخدوش کردن پلاک خودرو. برخی از رانندگان متخلف با شناسایی دوربین‌های ثبت تخلفات، سعی می‌کنند از دسترس‌شان دور بمانند. اما برخی ناغافل شکار دوربین‌های شهروندان کنجکاو می‌شوند و انتشار تصاویر تخلفاتشان در فضای مجازی، پای آنها را به دردسر‌های قانونی باز می‌کند. مانند فیلمی از چند سرنشین خودرو که در ترافیک گیر کرده بودند، گاردریل‌‌های کنار جاده را باز کردند تا بتوانند از مسیر خارج شوند. یکی از رانندگان که در ترافیک بود، از این اقدام فیلمبرداری و در فضای مجازی منتشر کرد. فیلمی که موجب دردسر بازیگرانش شد.
نوروز در راه است و شاخه‌های خشک و متورم درختان خیابان‌ها برای پوشیدن تن‌پوشی نو از برگ و شکوفه بی‌تابی می‌کنند، شوق نو شدن در تکاپوی مردم برای خرید‌های نوروزی هم موج می‌زند اما رفتار‌های کهنه و قانون‌شکنی‌های پرتکرار و آشنا، دیوار بلندی از دیروز پیش‌ روی فردا می‌کشد، شاید روز‌ها با شکستن همین دیوار نو شود.

2500 دستگاه

در ترافیک اسفندماه روزانه بین 2000 تا 2500 دستگاه خودرو در محدوده طرح زوج و فرد جریمه می‌شوند که حدود 15 درصد از اعمال قوانین از طریق سامانه هوشمند صورت می‌گیرد و با ارسال پیامک به مالک خودرو اطلاع‌رسانی می‌شود