علاءالدین قاسمی تعزیه‌خوان باسابقه ایرانی چهره در نقاب خاک کشید

مژده ای طایر پربسته که صیاد آمد

علاءالدین قاسمی تعزیه‌خوان باسابقه ایرانی و اولین تعزیه‌خوانی که در فستیوال آوینیون به اجرای تعزیه پرداخت، پس از یک دوره تحمل بیماری شنبه چشم از جهان فروبست و دیروز در قطعه هنرمندان در آغوش خاک آرام گرفت. قاسمی سال ۱۳۳۲ در طالقان به‌دنیا آمد و از او به‌عنوان یکی از بهترین شهادت‌خوانان ایرانی شناخته شده یاد می‌شود که از زمان طفل‌خوانی تا شهادت‌خوانی در حسینیه حضرت ابوالفضل «قودجان» (خوانسار) به اجرای تعزیه می‌پرداخت.
 او همچنین یکی از اعضای انجمن تعزیه‌خوانی ایران بود که در ایران و کشورهایی چون امریکا، فرانسه و آلمان به اجرای تعزیه پرداخت و در سریال «شب دهم» به کارگردانی حسن فتحی نیز همراه استادان دیگر تعزیه چون علی ترابی، عباس جواهری و سیدمحمدرضا امینی نقش‌آفرینی کرد. مرحوم قاسمی همچنین مدرک درجه یک هنری داشت و از سال ۱۳۹۵ به عضویت مؤسسه هنرمندان پیشکسوت درآمد و از جمله افرادی بود که به همراهی ناصر تقوایی تعزیه‌ای برای یونسکو تولید کردند تا این هنر را به ثبت جهانی برسانند.
داوود فتحعلی‌بیگی هنرمند باسابقه نمایش‌های سنتی و تعزیه درباره زنده‌یاد علاءالدین قاسمی به ذکر این نکته بسنده می‌کند که «او به همراه برادر خود از دوران طفولیت در طالقان وارد عرصه تعزیه و تعزیه‌خوانی شد. وی رشد کرد و بعدها با تعزیه‌خوان‌های قزوین و تهران همکاری کرد و پس از آن به عنوان یکی از تأثیرگذارترین تعزیه‌خوانان تهران شناخته شد. قاسمی علاوه بر تعزیه‌خوانی در خوانش نقش‌های بازیگری، سبک و سیاق هنرمندانه‌ای داشت. هم زنگ صدایش تأثیرگذار بود و هم با زیبایی‌شناسی خاصی حرکات نمایشی تعزیه را انجام می‌داد. مرحوم قاسمی اولین تعزیه‌خوانی بود که سال ۷۰ در فستیوال آوینیون به اجرای تعزیه پرداخت و بعد از آن هم چندین سفر خارجی داشت. قاسمی جزو تأثیرگذارترین هنرمندان تعزیه بود که در نقاط مختلف کشور به اجرای تعزیه پرداخت.»
 محمدحسین ناصربخت پژوهشگر نمایش‌های ایرانی و عضو هیأت‌علمی دانشگاه هنر هم طی یادداشت کوتاهی در فقدان علاءالدین قاسمی نوشت: «پیام کوتاه است اما جانگداز؛ «استاد علاءالدین قاسمی به دیار باقی پیوست...» و باران یادها و خاطره‌ها امان نمی‌دهد.
 انگار همین چند لحظه پیش بود که در گفت‌وگو پیرامون گوشه‌های آوازی شبیه‌خوانی دل به سخنش داده بودی. انگار همین چند دقیقه پیش بود که دل به خاطرات دوران علی‌اکبر‌خوانی پرآوازه‌اش داده بودی. انگار همین... استاد علاءالدین قاسمی، که شبیه‌خوانی را از دوران کودکی و با بچه‌خوانی آغاز کرد و تا بالاترین مدارج در حوزه موافق‌خوانی و شبیه‌گردانی تجربه کرد، از دیار تعزیه‌خیز طالقان به این سلسله پیوست.
 او در نوجوانی و جوانی، در علی‌اکبرخوانی، چنان پرآوازه گشت که تا سال‌ها وی را با این نقش در اقصی نقاط ایران می‌شناختند و می‌طلبیدند و به همین واسطه با بسیاری از سرآمدان هنر شبیه‌خوانی هم‌آواز گشت.
 آوازه زنده‌یاد علاءالدین قاسمی البته محدود به مرزهای ملی نماند و ایشان، علاوه بر یک عمر هنرنمایی در اقصی نقاط کشور، از سفیران تعزیه در سراسر عالم نیز بود، چنانکه بارها برای اجرای شبیه‌خوانی به فرانسه، آلمان، ایتالیا، انگلستان و امریکا سفر کرد و برخی از به‌یادماندنی‌ترین لحظات هنر خود در این عرصه را در قاب تصویر بزرگان عرصه سینما و تلویزیون ایران چون ناصر تقوایی، عباس کیارستمی، حسن فتحی و... به یادگار گذارد.» او در بخش پایانی این یادداشت نوشته «مرحوم علاءالدین قاسمی علاوه بر تبحر فراوانش در اجرای مجالس آشنای شبیه‌خوانی در حوزه اجرای مجالس غریب نیز، به‌واسطه همراهی‌هایش با بزرگان و پیشکسوتان این هنر، مهارت و آگاهی فراوان داشت و به همین سبب همواره یکی از یاران همیشگی جشنواره‌های حوزه نمایش‌های آیینی و سنتی و سوگواره‌های تعزیه به شمار می‌آمد. هنرنمایی او در مجالسی چون شهادت منصور حلاج و نمایش‌هایی چون «شیخ صنعان و دختر ترسا» و «ماهان» نیز گوشه‌ای دیگر از هنر این استاد فقید شبیه‌خوانی بود که با شجاعت تمام بر نوآوری‌ها آغوش می‌گشود و صدای آواز حزین او هنوز در گوش می‌پیچد: چند اندر قفس ای مرغ دل از غم نالی/ مژده‌ای طایر پربسته که صیاد آمد....»

 

بــــرش

زنده‌یاد علاءالدین قاسمی
 آوازه زنده‌یاد علاءالدین قاسمی البته محدود به مرزهای ملی نماند و ایشان، علاوه بر یک عمر هنرنمایی در اقصی نقاط کشور، از سفیران تعزیه در سراسر عالم نیز بود، چنانکه بارها برای اجرای شبیه‌خوانی به فرانسه، آلمان، ایتالیا، انگلستان و امریکا سفر کرد و برخی از به‌یادماندنی‌ترین لحظات هنر خود در این عرصه را در قاب تصویر بزرگان عرصه سینما و تلویزیون ایران چون ناصر تقوایی، عباس کیارستمی، حسن فتحی و... به یادگار گذارد.»

صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و صد و سی و سه
 - شماره هشت هزار و صد و سی و سه - ۰۲ اسفند ۱۴۰۱