محمد معصومیان
گزارش نویس

«همین امروز پیاز خریدم کیلویی 25 هزار تومان اما پرتقال باغ من که یکسال برای آن زحمت کشیده‌ام کیلویی پنج هزار تومان.» این‌ها جملات رضا یکی از باغداران مازندران است که از ارزان ماندن قیمت پرتقال در بازاری که هر روز قیمت‌ها افزایشی است گلایه دارد. باغداران شمال کشور چند ماه است که از پایین بودن قیمت پرتقال شکایت دارند. بسیاری از آنها هنوز پرتقال‌های آبدار و رسیده را نچیده‌اند و آنهایی هم که چیده‌اند یا با آه و افسوس می‌فروشند یا مجبورند برای خراب نشدن محصول با منت و خواهش و قیمتی پایین به خریداران بدهند.
مازندران با 112 هزار هکتار باغ مرکبات قطب مهم تولید مرکبات کشور است. بسیاری از مردم این خطه در این حرفه و مشاغل مرتبط با آن فعالیت دارند و بالا و پایین رفتن قیمت‌ها روی معیشت آنها تأثیر مستقیم دارد. برداشت مرکبات از اوایل مهرماه آغاز می‌شود و تا امروز بسیاری از باغداران محصول‌شان را چیده‌اند اما آن طور که بعضی از باغداران می‌گویند، برخی از همکاران آنها فروش را به صرفه نمی‌دانند و محصول را هم نچیده‌اند. یکی از مسئولان مازندران به تازگی گفته است مطالبات باغداران را با رئیس جمهور در میان گذاشته و ایشان هم قول پیگیری برای حل مشکلات باغداران را داده است.
حتی اگر یکبار هم به مازندران سفر کرده باشید و سری به بازارچه‌های محلی آن زده باشید، حتماً عطر و بوی پرتقال تازه چیده باغات این استان را به خاطر دارید. اما وضعیت پیش آمده در دو سال اخیر باعث دلسردی بسیاری شده است. یکی از این باغداران رضا است که در طول سال با وسواس و مراقبت ویژه‌ای از درختان خود محافظت می‌کند تا بهترین میوه را به ارمغان بیاورند. او می‌گوید: «پرتقال را بالای درخت کیلویی چهار هزار تومان بیشتر نمی‌خرند. من شنیده‌ام بعضی از همکاران ما هنوز پرتقال را نچیده‌اند چون نمی‌صرفد. بعضی هم منتظر گران شدن آن هستند. ما این مدت قول‌های بسیاری از مسئولین شنیده‌ایم اما هنوز عملاً اتفاقی نیفتاده است. ما دل‌مان می‌خواهد اتفاقات خوبی بیفتد اما در این دو سال اتفاقی که باعث تغییر قیمت‌ شود، نیفتاده است.»
او 80 تن پرتقال در باغ دارد و از بالا بودن قیمت سموم و کود می‌گوید که هر سال بالاتر می‌روند اما قیمت محصول همپای هزینه‌های سم و کود افزایش پیدا نمی‌کند: «ما 2 سال پیش 20 لیتر سم برای براق کردن پرتقال می‌خریدیم 150 تا 200 هزار تومان و پرتقال کیلویی 6 هزار تومان بود الان همان 20 لیتری را می‌خریم یک میلیون و 500 هزار اما قیمت پرتقال 4 هزار و 500 تومان شده.» سؤال او این است که با چه منطقی باید به این کار ادامه بدهد؟ او با خنده می‌گوید: «پرتقال تو سرخ باغ من را ببر برای مسئولین به‌خدا آنقدر خوشمزه و شیرین است که عاشقش می‌شوند اما قیمتش کیلویی 5 هزار تومان است.»
رضا معتقد است صادر نشدن پرتقال دلیل افت قیمت این محصول است اما رضا عنایتی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران سوم بهمن امسال گفته بود: «هنوز محصولی به چین نفرستاده‌ایم ولی به کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل قطر و البته روسیه محموله‌هایی ارسال شده است.»
اسماعیل هم باغدار است. او از پرتقال‌های درشتی که به اصطلاح آن را «کله» می‌نامند، می‌گوید که خریداران داخلی به قیمت کیلویی 2 هزار و 500 تومان می‌خرند اما در سال‌های قبل این پرتقال‌ها مورد علاقه مصرف‌کنندگان روسیه بود و می‌توانستند به قیمت خوبی بفروشند. او می‌گوید: «کارگری که دو سال پیش یعنی آن زمانی که پرتقال کیلویی 6 هزار تومان بود روزی 200 هزار تومان برای یک روز کارگری تا ساعت 3 بعدازظهر دستمزد می‌خواست. الان روزی 400 هزار تومان می‌گیرد. من باغدار چرا نباید به فکر کندن درخت و تغییر کاربری باشم؟ باور کنید وقتی حرف از کندن درخت‌هایی که 13 سال برای آنها زحمت کشیده‌ام می‌زنم، انگار چاقو به قلبم می‌زنند. زمین من الان 15 میلیارد تومان می‌ارزد اما سود فروش امسالم 200 میلیون بود که 60 میلیونش هزینه باغ در طول یکسال بود.»
از اسماعیل می‌پرسم چرا محصول را برای آبگیری به شهرهای دیگر نمی‌فرستد؟ او در پاسخ می‌گوید پرتقال‌هایش درجه یک است و برای شرکت‌هایی که صنایع تبدیلی دارند نمی‌صرفد که محصول درجه یک بخرند. می‌پرسم چرا پرتقال را انبار نمی‌کنند تا با بالا رفتن قیمت شب عید به دست فروشنده برسانند. اسماعیل می‌گوید: «این کار ریسک بالایی دارد. سال‌های گذشته شاید راحت‌تر می‌شد این‌کار را کرد اما دوسال گذشته شب عید قیمت افت کرد. انبار کردن هم به این راحتی‌ها نیست و هزینه دارد. چیدن و سورتینگ و جعبه هزینه بالایی دارد. حالا اگر هم شب عید قیمت بالا نرود ضرر در ضرر می‌شود.»
احمد یکی از باغدارانی است که امیدوار است بزودی مسئولین فکری به حال آنها می‌کنند تا در این اوضاع سخت اقتصادی آنها بتوانند سود معقولی از تلاش‌های یکسال خود داشته باشند. او قیمت میوه‌های مختلف را با پرتقال مقایسه می‌کند و با خنده می‌گوید: «آقا بادمجان کیلویی 15 هزار تومان است آخر چطور پرتقال با این همه خاصیت باید کیلویی 5 یا 6 هزار تومان باشد؟» او معتقد است در این بازار خراب توانسته بخش زیادی از محصولش را با قیمت 5 هزار و 200 تومان بفروشد که به نظرش فروش بدی نبوده است. اما پارسال توانسته بود کیلویی 5 هزار و 700 تومان فروش داشته باشد: «امسال پول کارگر را هم خودم دادم؛ برای 3 روز 6 میلیون. سال‌های قبل که اوضاع خیلی بد نبود کارگر را خود فروشنده می‌آورد اما امسال معطل نشدم و فقط خواستم سریع‌تر بفروشم. برای محصولی که فروختم حساب کردم دیدم 32 میلیون سم و کود و مواد مغذی مانند پتاسیم هزینه کرده‌ام. پولی که گرفتم 60 میلیون بود و در نهایت 20 میلیون برای یکسال درآمدم شد.» او هم مانند بسیاری به فکر تغییر کاربری زمین خود است و معتقد است دیگر نمی‌توان با این وضعیت به باغداری ادامه داد.
چندی پیش خبری در رسانه‌ها منتشر شد که باغداری بابلی درختان پرتقال 20 ساله خود را در اعتراض به قیمت پایین پرتقال برید. او در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته بود: «هیچ میوه‌ای‌ در مغازه‌ کمتر از ۲۰ هزار تومان قیمت ندارد اما باغدار باید با التماس محصول خود را سه تا چهار هزار تومان بفروشد. من هم مجبور شدم درخت‌ها را قطع کنم و برنج بکارم.» این روزها باغدران بسیاری در همسایگی خود زمین‌های کشاورزی را می‌بینند که صاحبان آنها با بالا رفتن قیمت برنج سود خوبی از تولید محصول خود دارند و پایین بودن قیمت پرتقال آنها را به سمت تغییر باغ مرکبات به زمین کشاورزی تشویق می‌کند.