مدیرکل شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی گفت: امسال برای نخستین بار دستورالعمل حاکمیت شرکتی توسط وزیر اقتصاد به شرکت‌ها ابلاغ شده است که در طول سال پایش و در مدت یک سال به قانون دائمی تبدیل می‌شود.
به گزارش وزارت امور اقتصادی و دارایی، «محمد عنبری» در تشریح آخرین وضعیت شرکت‌های دولتی و شفافیت صورت‌های مالی این شرکت‌ها افزود: حاکمیت شامل ارکان مختلفی از جمله وزارتخانه‌ها، مؤسسات عمومی غیردولتی، صندوق‌های بازنشستگی، سازمان‌های مناطق آزاد، شهرداری‌ها، بنیادها و موارد دیگر است، اما شرکت‌های دولتی به طور مشخص شرکت‌هایی است که ۵۰ درصد و بیشتر از سهم آن متعلق به دولت باشد.
وی بیان‌ داشت: در برخی شرکت‌ها با وجود سهام کمتر دولت، اما همچنان مدیریت آنها بر مبنای نظر دولت انجام می‌شود که به این شرکت‌ها، شرکت‌های تحت کنترل دولت می‌گویند. برخی شرکت‌ها نیز متعلق به نهادهای عمومی غیردولتی هستند. عنبری توضیح داد: شرکتی دولتی است که مجمع عمومی آن را نمایندگان دولت تشکیل دهند.
وی با اشاره به وجود ۴۵۱ شرکت دولتی، یادآور شد: از این تعداد ۸۹ شرکت اصلی و مادر تخصصی و ۳۶۲ شرکت فرعی و تابعه هستند و آنچه در پیوست ۳ بودجه درج می‌شود، ۳۷۰ شرکت از همین ۴۵۱ شرکت هستند و برخی شرکت‌ها هم شرکت‌های غیرفعال‌اند.
46 شرکت دولتی مشمول واگذاری در سال‌جاری
مدیرکل شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی اظهار داشت: از کل شرکت‌های اصلی و مادر تخصصی، تعداد ۹ شرکت اصلی و ۳۷ شرکت از شرکت‌های فرعی در فهرست شرکت‌های دولتی مشمول واگذاری در سال ۱۴۰۱ هستند. وی با اشاره به اینکه در سال ۹۵، ۷۰ درصد از کل بودجه عمومی کشور متعلق به شرکت‌های دولتی بود، یادآور شد: این نسبت تقریباً در سال‌های بعد هم به همین شکل بود و در سال‌جاری، ۵۹.۲ درصد و در لایحه بودجه سال آینده ۵۸.۸ درصد پیش‌بینی شده است.
عنبری درباره بالا بودن سهم شرکت‌های دولتی از بودجه کل کشور، توضیح داد: شرکت‌های دولتی خود درآمدزا هستند، از درآمد خود ارتزاق می‌کنند و درآمدهای آنها در بودجه عمومی کشور نیز لحاظ می‌شود.
مدیرکل شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد تأکید کرد: پرداخت‌های شرکت‌های دولتی از همان الگویی تبعیت می‌کند که پرداخت‌های دولتی بر مبنای آن انجام می‌گیرد و هیچ مدیر شرکت دولتی نمی‌تواند بیشتر از آن سقفی که در قانون بودجه تعیین شده، حقوق و مزایا داشته باشد. وی با اشاره به تصویب آیین‌نامه حقوق و دستمزد مدیران در دولت طی یک ماه گذشته یادآور شد: در آنجا تأکید شد که درباره شرکت‌های دولتی حتی آن سقف هم در نظر گرفته نمی‌شود چرا که یک شرکت کوچک و شرکت دیگر بزرگ است بنابراین نمی‌توان گفت که سقف تعیین شده به همه مدیران باید تعلق گیرد. عنبری تأکید کرد: در هزینه‌های یک شرکت دولتی نهایت آن هفت درصد مربوط به حقوق و دستمزد است و در مجموعه شرکت‌ها چنین نسبتی وجود دارد و ما به اشتباه تمرکز را روی همان هفت درصد می‌گذاریم البته اگر جایی درست هزینه نمی‌شود باید در همان درصد کم هم جلوی آن گرفته شود اما عمده هزینه‌ها مربوط به قیمت تمام شده یک خدمت است؛ اگر قرار است هزینه بهره‌ور شود باید دقیقاً در همین بخش انجام شود. وی با اشاره به تعیین حسابرس در مجمع عمومی هر ساله شرکت‌ها یادآور شد: همه شرکت‌های دولتی به واسطه حسابرسی که انجام می‌شود، مورد نظارت قرار می‌گیرند و اطلاعاتی که روی کدال منتشر شده، صورت‌های مالی این شرکت‌ها است‌. مدیرکل شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد با اشاره به انتشار صورت‌های مالی تمام شرکت‌های دولتی روی سامانه کدال و حتی مازاد بر آن یعنی شرکت‌هایی که تحت حاکمیت دولت هستند، یادآور شد: بر اساس نظر رئیس جمهور و پیگیری‌های وزیر اقتصاد از سال گذشته مکلف به انتشار صورت‌های مالی شرکت‌های دولتی‌ شده‌ایم، که در سال گذشته تمام صورت‌های مالی مربوط به سال ۹۸ و ۹۹ حسابرسی شده این شرکت‌ها در دسترس مجموعه وزارت اقتصاد بود، یعنی ۱۹۸ مورد منتشر شد.
شناسایی یکهزار شرکت دولتی
وی افزود: امسال برای نخستین بار بر مبنای تکلیف قانونی و همچنین پیگیری وزیر اقتصاد، شناسایی شرکت‌های تحت کنترل دولت و شرکت‌های دولتی را در دستور کار قرار دادیم که این شرکت‌ها در حال شناسایی‌اند و تعداد آنها بیش از یکهزار شرکت است. مدیرکل شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد با اشاره به اینکه مکلف به انتشار صورت‌های مالی این شرکت‌ها برای عموم مردم هستیم، اظهار داشت: تا سال ۹۸ حتی نمایندگان در کمیسیون تلفیق بودجه نیز به این صورت‌های مالی دسترسی نداشتند هرچند بودجه شرکت‌های دولتی را تصویب و بررسی می‌کردند اما صورت‌های مالی آنها را در دسترس نداشتند. وی اضافه کرد: در سال ۹۸ بودجه شرکت‌های دولتی به دست نمایندگان مجلس رسید اما از سال ۱۴۰۰ برای عموم مردم صورت‌های مالی را منتشر کردیم. عنبری یادآور شد: امسال در دو فاز، یک بار در مهرماه، یک بار در دی ماه صورت‌های مالی شرکت‌های حسابرسی شده را منتشر کردیم که در نوبت اول ۳۹۶ شرکت و در نوبت دوم ۲۰۷ شرکت یعنی مجموعه صورت‌های مالی ۶۰۳ شرکت غیربورسی منتشر شد. مدیرکل شرکت‌های دولتی افزود: با احتساب ۴۰۰ صورت مالی شرکت‌های بورسی که ملزم به انتشار در کدال هستند، مجموع بیش از هزار شرکت دولتی و تحت کنترل دولت اکنون صورت‌های مالی شفافی در کدال دارند.
وی از آمادگی اداره کل امور شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد در حمایت پژوهش‌ها و پژوهشگرانی که در موضوع شرکت‌های دولتی و صورت‌های مالی به پژوهش بپردازند خبر داد و گفت: کارشناسان، اساتید دانشگاه و پژوهشگران و اندیشکده‌ها با مطالعه و بررسی این صورت‌های مالی مطالباتی را در فضای عمومی درباره عملکرد شرکت‌ها مطرح کردند که آثار این نظارت عمومی را می‌توان در رفتار شرکت‌هایی که صورت‌های مالی آنها شفاف شده نسبت به دیگر شرکت‌ها دید. عنبری با اشاره به بهبود وضعیت شرکت‌هایی که صورت‌های مالی آنها به‌طور شفاف منتشر شده است، آن را از آثار مثبت این کار برشمرد.
وی با اشاره به درآمدزایی شرکت‌های دولتی برای دولت، گفت: در حسابرسی و تنظیم بودجه شرکت‌های دولتی یا سر به سر هستند یا زیانده یا سود ده. اگر شرکت سود ده باشد باید ۲۵ درصد مالیات بدهد، ۵۰ درصد قبل از کسر مالیات باید سود ویژه به خزانه پرداخت کنند و ۲۵ درصد باقی مانده نیز در مجمع تعیین تکلیف می‌شود.
عنبری گفت: بخش عمده‌ای از سود شرکت دولتی در اختیار دولت قرار می‌گیرد. هزینه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (بودجه عمرانی) در سال بعد ۳۰۰ هزار میلیارد تومان و در شرکت‌های دولتی ۵۴۰ هزار میلیارد تومان است؛ یعنی ۱.۵ برابر بودجه عمرانی کشور، شرکت‌های دولتی پروژه عمرانی در کشور اجرا می‌کنند. وی با اشاره به چند شرکت سودده دولتی در سال ۱۴۰۰ گفت: شرکت ملی گاز ایران با ۵۲ هزار میلیارد تومان سود در رده اول است؛ این سود همان چیزی است که تبدیل به سرمایه‌گذاری در میدان‌های گازی می‌شود تا سال آینده بحران گازی نداشته باشیم.
مدیرکل شرکت‌های دولتی افزود: ۹۶ درصد پولی که شرکت‌های دولتی به دولت می‌دهند مربوط به ۱۰ شرکت بزرگ است. وی گفت: چند اتفاق امسال برای اولین بار رخ داده که در نظام حکمرانی ما سابقه نداشته است؛ همیشه از حاکمیت شرکتی صحبت می‌کردیم اما هیچ اقدام عملی درباره آن نشده بود و امسال برای اولین بار دستورالعمل حاکمیت شرکتی از سوی وزیر اقتصاد به شرکت‌ها ابلاغ شده که در طول سال پایش و ظرف یک سال به قانون دائمی تبدیل می‌شود. عنبری تأکید: صرفه‌جویی برای شرکت‌های دولتی باید در بهای تمام شده انجام شود و این صرفه‌جویی باید صرف پروژه‌های توسعه‌ای شود لذا ارزیابی شرکت‌های دولتی نباید بر مبنای پولی باشد که به دولت می‌دهد بلکه باید بر مبنای خدمتی باشد که ارائه می‌دهد.