سمیه افشین‌فر/ بر اساس آمار جهانی بیش از ۱,۵ میلیارد نفر در سراسر جهان از مشکل کم‌شنوایی رنج می‌برند و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰ این رقم به ۲,۵ میلیارد نفر در سراسر جهان برسد. این در حالی است که به اذعان کارشناسان با انجام غربالگری‌های زودهنگام می‌توان خیلی زود به مشکل پی برد و در راه اصلاح آن قدم برداشت. غربالگری شنوایی یکی از اقداماتی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا برای نوزادان انجام می‌شود، در کشورمان نیز از سال ۱۳۸۴ غربالگری اختلالات شنوایی در نوزادان آغاز شده که یکی از برنامه‌های موفق در کشورمان بوده است و طی این سال‌ها دست‌اندرکاران امر بهداشتی توانسته‌اند با مداخلاتی بهنگام کاشت حلزون شنوایی را برای افراد زیادی انجام دهند و شنیدن را به دنیای سکوت آنها هدیه کنند.
خدمات بسته کاشت حلزون به‌صورت رایگان در مراکز دانشگاهی
دکتر محمداسماعیل کاملی مدیر کل دفتر خدمات تخصصی سازمان بیمه سلامت ایران در گفت‌و‌گو با «ایران» به تشریح آخرین اقدامات بیمه سلامت در زمینه کاشت حلزون شنوایی پرداخت و با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌شود برای جمعیتی حدود 2هزار نفر در سال نیازمند کاشت حلزون شنوایی هستیم در خصوص اهمیت کاشت حلزون برای کودکان گفت: تشخیص و درمان بموقع کم‌شنوایی شدید و عمیق کودکان اهمیت بسزایی در رفع آسیب های اجتماعی و اقتصادی در آینده و رفع ناتوانی‌های فرد داشته و باعث کاهش قابل توجهی در بار مالی تحمیلی به خانواده و به‌دنبال آن بار مالی ایجاد شده برای جامعه خواهد شد. در همین خصوص بیمارانی که بر اساس نتایج کمیسیون مراکز کاشت حلزون شنوایی دانشگاه‌های علوم پزشکی مورد تأیید وزارت بهداشت قرار گرفته‌اند و کاندیدای کاشت حلزون شنوایی هستند، تحت اقدامات توانبخشی شنوایی مطابق با دستورالعمل‌های علمی معتبر و در صورت لزوم اقدامات کمک درمانی از قبیل سمعک و سایر روش‌های کمک شنیداری و در صورت نیاز تعویض و تنظیم پردازشگر پروتز شنوایی یا عمل جراحی کاشت حلزون، بر حسب اندیکاسیون و عوارض ناشی از درمان قرار می‌گیرند.
مدیرکل دفتر خدمات تخصصی سازمان بیمه سلامت ایران در ادامه با بیان اینکه در مراکز دانشگاهی ۱۰۰ درصد خدمات به‌صورت رایگان ارائه می‌شود، گفت: پوشش تعرفه خدمات بسته ابلاغی وزارت بهداشت از محل اعتبارات صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج، بر اساس نوع مالکیت مراکز ارائه‌دهنده خدمت متفاوت است، به گونه‌ای که در مرکز دانشگاهی ۱۰۰ درصد تعرفه دولتی پرداخت می‌شود، به عبارت دیگر در مراکز دانشگاهی خدمات بسته به‌صورت رایگان ارائه می‌شود.
در مراکز غیردانشگاهی نیز ۸۰ درصد تعرفه مالکیت مربوطه از محل اعتبارات صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج تأمین می‌شود. کاملی در پایان تأکید کرد: هزینه مذکور ویژه دریافت خدمت برای گوش اول است و در مقطع کنونی کاشت حلزون شنوایی برای گوش دوم در بسته لحاظ نشده است.
630 پایگاه  برای غربالگری
افروز صفاری‌فرد معاون پیشگیری از معلولیت‌های مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره غربالگری شنوایی و شناسایی اختلالات شنوایی در نوزادان گفت: سال گذشته حدود یک میلیون و ۱۵ هزار نوزاد مورد غربالگری قرار گرفتند در ۶ ماهه ابتدای سال نیز حدود ۵۰۰ هزار نوزاد غربال شده‌اند که از این تعداد هزار و ۴۸۶ کودک با اختلالات شنوایی شناسایی شده‌اند.
وی افزود: غربالگری اختلالات شنوایی در نوزادان از سال ۱۳۸۴ جزو برنامه‌های دفتر پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی کشور قرار گرفته است. در حال حاضر ما حدود ۶۳۰ پایگاه داریم که این پایگاه‌ها عمدتاً در زایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها و گاهی اوقات نیز در مراکز بهداشت مستقر هستند و زمانی که نوزادان برای واکسیناسیون مراجعه می‌کنند اگر مورد غربالگری قرار نگرفته باشند در آنجا انجام می‌شود.
معاون پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی کشور گفت: برنامه غربالگری شنوایی طی سنوات اخیر پوشش خیلی خوبی داشته است؛ سال گذشته معادل ۹۲ درصد موالید زنده کشور مورد غربالگری قرار گرفتند و در سال ۱۳۹۹ حدود ۹۶۰ هزار نفر تحت پوشش قرار گرفتند که معادل ۸۶ درصد موالید زنده کشور بود که این افت پوشش عملکرد به‌دلیل شیوع کرونا بود و کاهشی شد. سال ۱۳۹۸ نیز ۹۱ درصد موالید زنده کشور تحت پوشش برنامه قرار گرفته‌اند و غربالگری شنوایی یکی از برنامه‌های موفق ما بوده است.
صفاری‌فرد با اشاره به نوزادان شناسایی شده با اختلالات شنوایی گفت: از سال ۸۴ که سال شروع این برنامه بوده تا پایان سال ۱۴۰۰، حدود ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر تحت پوشش این برنامه قرار گرفته‌اند که با توجه به نرخ شیوع میزان اختلالات شنوایی در کشور که معادل ۳ در هزار است به‌طور متوسط در سال‌های اخیر حدود ۲۹۰۰ تا ۳۵۰۰ نفر دارای اختلالات شنوایی شناسایی شده‌اند و از سال ۸۴ تا پایان نیمسال ۱۴۰۱ حدود ۴۰ هزار نوزاد و کودک دارای اختلالات شنوایی شناسایی شده‌اند که از این تعداد سالانه (سال‌های اخیر) بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر به کاشت حلزون نیاز دارند. در مورد بقیه این افراد با مداخلات بهنگام مانند تجویز سمعک، کاشت حلزون و تربیت شنیداری توانسته‌ایم از بروز مشکلات گفتاری در این افراد جلوگیری کنیم تا در مدارس عادی حضور پیدا کنند و در واقع از معلولیت این افراد پیشگیری شده است. یکی از ویژگی‌های برنامه غربالگری شنوایی، پیگیری وضعیت کودکانی است که با اختلالات شنوایی شناسایی می‌شوند. از سوی مراکز ما پیگیری‌های مکرر برای نوزادانی که دچار اختلالات شنوایی هستند، انجام می‌شود که به این ترتیب مطمئن شویم این نوزادان از مداخلات بهنگام استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه آمار افراد تحت پوشش نسبت به دهه 80 روند افزایشی داشته است، افزود: به‌طور مثال در سال ۱۳۸۴، فقط ۳ درصد موالید زنده، تحت پوشش برنامه قرار گرفتند و این میزان در پایان نیمسال اول ۱۴۰۱، حدود ۹۳ درصد بوده است. البته غربالگری فقط به دوره نوزادی مربوط نمی‌شود چرا که یک سری از اختلالات شنوایی ممکن است دیرهنگام باشد و در بدو تولد نوزاد با مشکلی مواجه نباشد همچنین ممکن است برخی کودکان در مرحله نوزادی از غربالگری جا افتاده باشند، از همین رو این کودکان را در سنین ۳ تا ۵ سال دوباره مورد غربالگری اختلالات شنوایی قرار می‌دهیم. همچنین یک سری از عفونت‌ها و بیماری‌ها باعث می‌شود فرد به مرور شنوایی خود را از دست بدهد از همین رو غربالگری شنوایی را برای این سنین در نظر گرفته‌ایم.
معاون پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: معلولیت ناشنوایی می‌تواند بر اثر بیماری‌ها نیز اتفاق بیفتد به همین دلیل غربالگری دیگری را برای شناسایی اختلالات شنوایی در کودکان ۳ تا ۵ سال آغاز کرده‌ایم. البته آغاز این طرح از پیش از کرونا بوده اما به‌دلیل تعطیلی مهدهای کودک نتوانستیم به‌صورت کامل آن را اجرا کنیم و از نیمه دوم سال گذشته دوباره این طرح را شروع کردیم که تاکنون ادامه داشته است. یک سری از اختلالات شنوایی نیز ممکن است به‌دلیل حضور در محیط‌های کاری پر سر و صدا ایجاد شود و با توجه به اینکه بهداشت کار در این محیط‌های کاری رعایت نمی‌شود، آسیب‌هایی به شنوایی افراد وارد می‌شود و این افراد نیز ممکن است دچار معلولیت شنوایی شوند.
معاون پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی درباره همکاری با وزارت بهداشت درباره کاشت حلزون برای نوزادان شناسایی شده با اختلالات ناشنوایی گفت: اخیراً نیز با معاونت درمان وزارت بهداشت جلسات متعددی برای کاشت حلزون داشته‌ایم و مقرر شد اطلاعات نوزادانی را که در غربالگری‌ها شناسایی می‌کنیم به معاونت درمان ارسال کرده تا این نوزادان پشت نوبت کاشت حلزون نمانده و سریعاً این مداخله درمانی برای آنها انجام شود.
افراد کاندیدای کاشت حلزون به وزارت  بهداشت معرفی می‌شوند
 در گذشته سازمان بهزیستی کمک هزینه پرداخت می‌کرد و خانواده‌ها هم مبلغی پرداخت می‌کردند و عمل کاشت انجام می‌شد ولی به تازگی عمل کاشت به‌صورت رایگان انجام می‌شود، البته این کودکان بعد از کاشت نیاز به خدمات تربیت شنیداری دارند که در مراکز توانبخشی روزانه خانواده و کودک کم‌شنوا با یارانه دولتی این خدمات را دریافت می‌کنند و در واقع بعد از کاشت حلزون هم از چرخه حمایتی سازمان بهزیستی خارج نمی‌شوند.
وی درباره زمان مناسب برای کاشت حلزون گفت: کاشت حلزون تا ۴ سالگی مؤثر است و از ناشنوایی پیشگیری می‌کند، البته در سنین بالاتر از ۴ سال نیز کاشت حلزون انجام می‌شود اما برای انجام آن باید بررسی‌های دقیق صورت بگیرد با وجود این متخصصان معتقدند که کاشت حلزون باید تا پیش از ۴ سالگی اتفاق بیفتد.
به گزارش «ایران»، جراحی کاشت حلزون، جراحی گرانی است به طوری‌که در سال 1400 که خانواده‌ها فقط حدود 6 میلیون تومان از این هزینه را پرداخت می‌کردند، این جراحی حدود 50 میلیون تومان هزینه داشت و حالا همین رقم نیز دریافت نمی‌شود. از هر هزار نوزاد یک نفر ممکن است ناشنوا به‌ دنیا آید، این بیماران باید در ۳ سال اول تولد شناسایی و فورى درمان شوند، هر چه دیرتر تشخیص داده شود توان و موفقیت عمل کمتر می‌شود. شخص ناشنوایی که سن متوسط ۶۵ سال دارد، در طول عمر حدود ۸۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان برای بودجه‌های عمومی دولت هزینه دارد. زمانی‌که ایران کاشت حلزون را آغاز کرد به‌عنوان نخستین مرکز کاشت حلزون شنوایی خاورمیانه شروع به کار کرد.