در حافظه موقت ذخیره شد...
«ایران» وضعیت تیم‌های پایه‌ای لیگ‌برتری را بررسی می‌کند
فقر سرخابی‌ها در ستاره‌سازی
تیم‌های پایه ایران؛ از شاهین تا فولاد
فوتبال در ایران هم اگر چه برای نخستین‌بار در مسجدسلیمان و سال ۱۲۷۸ آغاز شد ولی بازیکنان فوتبال در آن سال‌ها به صورت آکادمیک رشد نمی‌کردند و تنها با استعداد ذاتی‌شان سر از تیم‌های فوتبال درمی‌آوردند. در خرداد ۱۳۲۱ عباس اکرامی، دیوان حافظ را باز کرد و این شعر را دید: «در هوا چند معلق زنی و جلوه کنی، ای کبوتر نگران باش که شاهین آمد» از این‌رو باشگاهی را که با کمک جوانان دانشجو بنیاد گذاشته بود، شاهین نام نهاد. او که یک آموزگار بود، باشگاه را با یاری شماری از جوانان دانشجو با شعار اول اخلاق، دوم درس، سوم ورزش برپا کرده بود. شاهین در دهه‌های 30 و 40 خورشیدی یکی از نیرومندترین و مهم‌ترین تیم‌های فوتبال ایران بود که تیم‌های فوتبال این باشگاه پس از چندی به 3 تیم شاهین، عقاب و شهباز افزایش یافت. بازیکنان این تیم‌ها را دانش‌آموزان دبیرستان‌ها تشکیل می‌دادند. این باشگاه در دهه ۱۳۲۰ تیم‌های پایه فوتبال نیز داشت و توانست بازیکنان بزرگی مانند پرویز دهداری، امیرمسعود برومند، همایون بهزادی، حبیب محقق‌زاده، جعفر کاشانی، حمید شیرزادگان، حسین کلانی و بسیاری دیگر را که در تیم‌ملی بازی کردند، به فوتبال ایران بشناساند و در ادامه نیز تیم‌های دیگر فوتبال ایران به استفاده از بازیکنان جوان روآوردند که از میان آنها می‌توان به باشگاه راه‌آهن اشاره کرد که آن هم در دهه 50 و60 بازیکنان زیادی را تحویل فوتبال تهران و ایران داد. در سال‌های پس از انقلاب هم استفاده از بازیکنان جوان ادامه پیدا کرد ولی این موضوع چندان به صورت علمی و آکادمیک نبود و تنها چند باشگاه بودند که تیم‌های پایه‌ای قدرتمندی داشتند که نمونه آنها باشگاه پاس تهران بود؛ باشگاهی که اگرچه تیم بزرگسالانش منحل شد اما همچنان در رده تیم‌های پایه فعال است و در لیگ فوتبال امیدهای تهران تیم دارد. همچنین در سال‌های دهه 60 و70 شمسی، تیم‌های پایه‌ای بانک ملی فعالیت زیادی داشتند و بازیکنان مختلفی مانند مجید نامجومطلق، حسین یاریار، مهدی مهدوی‌کیا و زنده‌یاد علی انصاریان از بانک ملی رشد و معرفی شدند. از اوایل دهه 80 و سال 1379 آکادمی فوتبال باشگاه فولاد با هدف کشف و پرورش جوانان مستعد خوزستانی تأسیس شد. هم‌اکنون آکادمی فولاد بیش از ۴۰۰ بازیکن و ۳۴ مربی در رده‌های مختلف پایه دارد. از محصولات این آکادمی می‌توان به بازیکنانی چون ایمان مبعلی، اسماعیل شریفات و کاوه رضایی اشاره کرد.
چه تیم‌هایی در لیگ‌های پایه نماینده دارند؟
نگاهی به وضعیت تیم‌های لیگ‌برتری در رده‌های پایه، آمارهای جالبی را نشان می‌دهد. در لیگ‌برتر امیدهای کشور؛ ملوان، مس‌رفسنجان، ذوب‌آهن، مس‌کرمان، نساجی، فولاد، صنعت‌نفت، آلومینیوم، نفت مسجدسلیمان و تراکتور حضور دارند تا 10 تیم از 16 تیم لیگ‌برتری بزرگسالان در لیگ امیدهای کشور تیم داشته باشند. در لیگ‌برتر جوانان کشور نیز ملوان، فولاد، مس‌کرمان، نساجی، گل‌گهر، تراکتور، سپاهان و ذوب‌آهن حضور دارند تا 8 تیم لیگ‌برتری بزرگسالان در رده جوانان هم تیم لیگ‌برتری داشته باشند. در لیگ‌برتر نوجوانان که در 4 گروه برگزار می‌شود، فولاد، ذوب‌آهن، سپاهان، مس‌کرمان، تراکتور و ملوان 6 تیمی هستند که نماینده دارند و در لیگ‌برتر نونهالان کشور که در 4 گروه برگزار می‌شود، 5 تیم فولاد، سپاهان، مس‌رفسنجان، مس‌کرمان و ملوان فعالیت می‌کنند.
حضور پررنگ ملوان و مس کرمان
بررسی جزئی‌تر فعالیت تیم‌های لیگ‌برتری در رده‌های پایه نشان می‌دهد تنها 3 تیم فولاد، ملوان و مس‌کرمان در همه رده‌های نونهالان، نوجوانان، جوانان ، امید و بزرگسالان در لیگ‌برتر کشور حضور دارند. جالب اینکه ملوان و مس‌کرمان در این فصل به بیست‌و‌دومین دوره لیگ‌برتر بزرگسالان صعود کرده‌اند. سعید قرایی مدیر رسانه‌ای مس‌کرمان درباره وضعیت تیم‌های پایه‌ای این باشگاه به خبرنگار «ایران» گفت: «باشگاه مس در چند سال اخیر سرمایه‌گذاری خوبی روی تیم‌های پایه انجام داده و در حال حاضر در همه رده‌ها در لیگ‌برتر تیم داریم. در این مدت سعی کرده‌ایم روی بازیکنان بومی و بازیکنان دیگر از استان کرمان تمرکز کنیم. در لیگ‌برتر امسال از بازیکنان کرمانی مانند سامان تورانیان، علی تهامی، امیرحسین عسگری، علی خلیلی ماهانی، محمد‌امین کاظمیان، عرفان رشیدی و همچنین آرمان شهداد‌نژاد دروازه‌بان‌مان که اهل جیرفت است، در مسابقات مختلف استفاده کرده‌ایم. بازیکنان رده‌های سنی مس‌کرمان خوابگاه دارند و به آنها بابت بردهای ارزشمند پاداش داده می‌شود ولی بازیکنان تیم امید حقوق می‌گیرند و بهترین‌های‌شان به تیم بزرگسالان منتقل می‌شوند و بازیکنان دیگر نیز پس از رده سنی امید به تیم‌های دیگر منتقل می‌شوند. ضمن اینکه فرزاد حسین‌خانی سرمربی‌مان هم کاپیتان پیشین مس و یک مربی بومی است.» همچنین میثم شاهین مدیر رسانه‌ای ملوان درباره تیم‌های پایه‌ای این باشگاه چنین توضیح داد: «ملوان در طول سال‌ها همیشه تیم‌های پایه‌ای خوبی داشته ولی در چند سال اخیر آنها وضعیت نامناسبی پیدا کرده بودند اما از وقتی آقای پژمان نوری به‌عنوان مدیرعامل و آقای مازیار زارع به‌عنوان سرمربی ملوان انتخاب شدند، شرایط بهتر شد. در حال حاضر از بازیکنانی از استان گیلان مانند پرهام صیاد‌برهانی (انزلی)، محسن انبساطی و ارسلان تفضلی (رشت)، پرهام موقری (خمام) و سهیل فداکار‌کسمایی (صومعه‌سرا) در بازی‌های ملوان استفاده کرده‌ایم و 2 بازیکن انزلی‌چی از رده سنی جوانان به نام‌های محمدرضا بردبار و محسن علافی هم به تیم بزرگسالان منتقل شده‌اند.»
چرا استقلال و پرسپولیس لیگ‌برتری نیستند؟
اما سؤالی که در این بین وجود دارد این است که چرا استقلال و پرسپولیس به‌عنوان 2 تیم پرطرفدار و مطرح فوتبال ایران، در لیگ‌های برتر پایه‌ای حضور ندارند. سرخابی‌ها تیم‌های پایه‌ای دارند اما این تیم‌ها خروجی چندانی نداشته و ممکن است تنها یکی دو بازیکن از آنها به تیم‌های بزرگسالان این دو باشگاه منتقل شوند. این در حالی است که استقلال و پرسپولیس همواره در فصل نقل‌وانتقالات بیشترین خرید را انجام می‌دهند که باعث می‌شود هزینه‌های میلیاردی زیادی متحمل شوند. البته در این بین نقش مربیان هم بسیار تعیین‌کننده است. در این سال‌ها علی دایی در پرسپولیس به بازیکنان جوان و گمنام بها داد که نتیجه آن ستاره شدن بازیکنانی مانند مهدی طارمی، احمد نوراللهی و امید عالیشاه بود. در استقلال هم فرهاد مجیدی فصل گذشته این رویه را در پیش گرفت و باعث چهره شدن بازیکنی مانند امیرحسین حسین‌زاده شد و امیرعلی صادقی هم حالا به تیم‌ملی بزرگسالان دعوت شده است. با این حال روند کند است و به طور مثال از بین بازیکنان جوان پرسپولیس، تنها عمری در ترکیب این تیم به میدان رفته است.