امین محمودی
خبرنگار

چای از دیرباز پس از آب اصلی‌ترین نوشیدنی نزد مردمان کشورمان است و همین امر بر پویایی صنعت چای ایران تأثیر‌گذار بوده است به طوری که کشورمان با تولید حدود 30 هزار تن چای در سال 2022 نهمین تولیدکننده برتر چای در جهان قرار گرفته است.
با این حال اما به‌دلیل مصرف بالای مردم ، 70 درصد این محصول از طریق واردات از کشورهای سریلانکا، هند و کنیا و 30 درصد مابقی نیز از چای تولید داخل تأمین می‌شود، هر چند که سالانه بخش زیادی از تولید این محصول توسط چایکاران شمال کشور به دیگر کشورها صادر می‌شود. به طوری که کارشناسان معتقدند چای ایرانی ویژگی‌های منحصربفردی از جمله عدم آلودگی از نظر بیماری‌ها و آفات را دارد و محصول تولید شده عاری از سمپاشی بوده به همین دلیل هیچگونه باقی مانده سموم و فلزات سنگین در آن وجود ندارد.  گیلان و مازندران به‌عنوان دو استان تولید کننده این محصول در ایران شناخته شده‌اند و میزان مورد نیاز چای برای مصرف داخلی نیز به 80 تا 100 هزار تن می‌رسد. از طرف دیگر مصرف سرانه سالانه چای بر هر ایرانی حدود یک کیلوگرم است و قیمت این محصول نیز در بازار برای چای خارجی 200 تا 250 هزار تومان و برای چای تولید داخل 100 تا 150 هزار تومان است.
افزایش 75 درصدی صادرات چای در 9 ماهه امسال
 طی 9 ماهه سال‌جاری 26 هزار و 750 تن چای به ارزش 33 میلیون و 839 هزار دلار از کشور صادر شده، این در حالی است که طی 9 ماه نخست سال 1400 حدود 19 هزار و 577 تن چای به ارزش 19 میلیون و 385 هزار دلار صادر شده بود. این آمار حاکی از آن است که صادرات چای به لحاظ وزنی افزایش 37 درصدی و به لحاظ ارزشی افزایش 75 درصدی را به خود دیده است.
چای ایرانی در بازار 25 کشور دنیا
 طی 9 ماهه نخست سال‌جاری بازار کشورهای آذربایجان، ازبکستان، افغانستان، امارات، اوکراین، آلبانی، آلمان، بحرین، بلاروس، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه، سوئیس، عراق، روسیه، فرانسه، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، گرجستان، هلند و هندوستان 25 مقصد صادراتی چای ایرانی بوده‌اند.
۹۸ درصد از مطالبات چایکاران پرداخت شد
حبیب جهانساز، رئیس سازمان چای کشور با بیان اینکه بهای خرید برگ سبز چای امسال بالغ بر 949 میلیارد تومان شده است، گفت: حدود 880 میلیارد تومان از مطالبات پرداخت و الباقی که سهم خرید دولتی است با تأمین بودجه، بزودی تسویه می‌شود.
رئیس سازمان چای کشور با اشاره به اینکه هم اکنون کار اصلاح، احیاء و به زراعی باغ‌های چای کشور در حال انجام شدن است، گفت: به منظور افزایش تولید و حمایت از چایکاران و کارخانجات چای برنامه‌های مختلفی از جمله پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت 4 درصد به چایکاران، تقویت مکانیزاسیون با پرداخت تسهیلات 4 درصد با بازپرداخت 3 ساله و تسهیلات 7 درصد با بازپرداخت 3 ساله به کارخانه داران در نظر گرفته شده است. وی افزود: همچنین امضای تفاهمنامه بیمه عشایری و روستایی، بیمه تکمیلی چایکاران بیش از 50 سال و بیمه بهسازی احیای باغ‌های چای رها شده از دیگر اقدامات حمایتی در نظر گرفته شده است. به گفته رئیس سازمان چای، برای احیای هر هکتار از باغ‌های رها شده، ۳۵ میلیون تومان تسهیلات با بازپرداخت ۱۰ ساله پرداخت می‌شود.
جهانساز با بیان اینکه ۱۰۰هزار تن نیاز بازار و در واقع مصرف کل کشور است، افزود: در واقع می‌توان گفت ۲۵تا۳۰ هزار تن تولید داخل است و مابه التفاوت سالانه ۶۰ تا ۷۰ هزار تن وارد می‌شود، به این ترتیب بازار به حد کافی تأمین است. وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه فصل بهره‌وری چای در کشور به اتمام رسیده، امسال حدود 116 هزار تن برگ سبز و بالغ بر ۲۶هزار تن چای خشک تأمین شده است و لذا وضعیت عرضه و بازار خوب است.
عاری بودن از سموم کشاورزی مزیت رقابتی چای ایران در بازارهای جهانی
وی در پاسخ به این سؤال که مزیت رقابتی چای ایران در دیگر بازارها چیست، خاطرنشان کرد: در واقع بخشی از چای ایران به‌دلیل جذبه‌ای که دارد صادر می‌شود بخصوص اینکه چای ایران عاری از سموم است.
این مقام مسئول همچنین در خصوص قیمت چای نیز گفت: قیمت چای طی ۶ماه اخیر چندان تغییر نکرده است و با توجه به اینکه ارز ارزان قیمت برای واردات نمی‌دهند و چای حال با ارز نیمایی یا ارز آزاد وارد می‌شود در نتیجه می‌بینیم که فاصله قیمت‌ها زیادتر شده است. جهان‌ساز افزود: به عبارت ساده‌تر در حال حاضر قیمت چای خارجی بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است و قیمت چای ایرانی تا ۱۰۰ الی ۱۵۰ هزار تومان در بازار یافت می‌شود. وی گفت: البته چون کالای پرمصرفی نیست مصرف سرانه حداکثر یک کیلوگرم در سال است بنابراین از نظر تأمین چای فشاری به خانواده‌ها وارد نمی‌شود.
اصلی‌ترین اقدامات برای کیفی‌سازی چای ایران
رئیس سازمان چای کشور در خصوص اصلی‌ترین اقدامات کارخانجات در راستای کیفی‌سازی محصول گفت: بخشی از این کیفی‌سازی مربوط به برگ سبز چای است که طی چند سال اخیر بواسطه حمایتهایی که دولت از بحث قیمت‌گذاری متناسب با تورم داشته و همچنین بواسطه برداشت کیفی برگ سبز چای صورت گرفته است. جهان‌ساز افزود: از سوی دیگر کارخانجات توانستند تجهیزات خود را به روز کنند، برندسازی کنند و همچنین محصول خود را با بسته‌بندی شکیل‌تر به بازار بدهند تا بازارپسندی بیشتری داشته باشد و به این ترتیب توانستند چای کیفی‌تری روانه بازار کنند. وی ادامه داد: علاوه بر این کارخانجات چای اقدام به استفاده از دستگاه‌هایی کرده‌اند که ضایعات چای را جداسازی می‌کند و مانند دستگاه «کالر سورتر» که رؤیت رنگ چای را مناسب می‌سازد، به نحوی پیش رفته که کفه تجاری به نفع تولید داخل باشد و برای تولید کننده تولید چای کیفی صرفه داشته باشد.