روز 21 دی ماه با حضور آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، لایحه بودجه 1402 به‌عنوان دومین بودجه دولت سیزدهم تقدیم مجلس شد. بودجه‌ای که توجه به پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت، امنیت غذایی و بهبود معیشت مردم، اصلاح ساختار بودجه، ایجاد شفافیت، جلب سرمایه عمومی و خصوصی برای طرح‌های نیمه‌تمام، طرح‌های مرتبط با آب و خشکسالی، اجرای نظام یکپارچه مدیریت مالی دولت و... از نکات برجسته آن است. براساس این گزارش، لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ با سقف کلی ۵۲۶۱ هزار میلیارد تومان در دولت سیزدهم بسته شده که نسبت به سال‌جاری حدود ۱۵۰۲ هزار میلیارد تومان و معادل ۴۰ درصد افزایش دارد. جزئیات ارقام کلی بودجه نشان می‌دهد که بودجه سال آینده از نظر منابع و مصارف در رقم ۵۲۶۱ هزار میلیارد تومان تراز می‌شود. اما بودجه از دو بخش بودجه عمومی و بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت تشکیل می‌شود که بودجه عمومی شامل ۲۱۶۴ هزار میلیارد تومان است. اجزای بودجه عمومی نیز شامل منابع عمومی بالغ بر ۱۹۸۴ هزار میلیارد تومان و درآمدهای اختصاصی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی شامل ۱۸۰ هزار میلیارد تومان است. همچنین بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت که حجم عمده کل بودجه سال ۱۴۰۲ را به خود اختصاص داده با رقم ۳۰۹۷ هزار میلیارد تومان بسته شده است.

سهم 8/61 میلیون تومانی
هر ایرانی از بودجه کل

براساس پیشنهاد دولت سیزدهم سقف کل لایحه بودجه سال آینده بالغ بر 5261 هزار میلیارد تومان است که بدین ترتیب سرانه آن به طور متوسط برای هر ایرانی به 61 میلیون و 894 هزار و 117 تومان می‌رسد. درواقع اداره دخل و خرج کشور به ازای هر نفر نزدیک به 62 میلیون تومان انجام خواهد شد. ازسوی دیگر دراین لایحه بودجه شرکت‌های دولتی بیش از 3097 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که سهم هر ایرانی از بودجه شرکت‌های دولتی نیز در سال آینده به 36 میلیون و 435 هزار و 294 تومان می‌رسد، شرکت‌هایی که بیش از 60 درصد از گردش مالی کل دولت را شامل می‌شوند و بخش عمده‌ای از ارائه کالا و خدمات را برعهده دارند.

سهم هر ایرانی
 از فروش نفت

طبق پیشنهاد دولت برای سال آینده بیش از 603 هزار میلیارد تومان به عنوان درآمد حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی لحاظ شده است. براین اساس سهم متوسط هر ایرانی به 7 میلیون و 103 هزار و 617 تومان می‌رسد. در لایحه بودجه 1402 همچنین بیش از 107 هزار میلیارد تومان درآمد از محل فروش اموال منقول و غیرمنقول دولت محاسبه شده است که بدین ترتیب سرانه هر نفر از این درآمد به یک میلیون و 270 هزار و 587 تومان می‌رسد. درلایحه بودجه سال آینده واگذاری اوراق و فروش اوراق دولتی نیز 185 هزار میلیارد تومان اعلام شده است که سرانه هر ایرانی ازاین محل 2 میلیون و 176 هزار و 470 تومان خواهد بود.

سرانه هر ایرانی
 از یارانه

در لایحه بودجه 1402 درمجموع 440 هزار میلیارد تومان یارانه شامل یارانه نقدی، نان و دارو اختصاص داده شده است که به صورت تجمیعی هر ایرانی به طور متوسط 5 میلیون و 176 هزار و 470 تومان محاسبه می‌شود. البته با توجه به اینکه تمام ایرانی‌ها مشمول یارانه نقدی نیستند، این رقم به ازای یارانه بگیران بیشتر خواهد بود. درهمین زمینه اعتبار اختصاص یافته برای یارانه نقدی و معیشتی 315 هزار میلیارد تومان است که سرانه هر ایرانی 3 میلیون و 705 هزار و 882 تومان می‌شود. برای یارانه 69 هزار میلیارد تومانی دارو در سال آینده نیز سرانه هر ایرانی به 811 هزار و 764 تومان و برای یارانه 56 هزار میلیارد تومانی نان سهم هر نفر به 658 هزار و 823 تومان می‌رسد.

سهم 8/3 میلیون تومانی هر ایرانی از عمران

دولت درلایحه پیشنهادی خود 327 هزار و 920 میلیارد تومان به عنوان اعتبار عمرانی درنظر گرفته که این رقم 26 درصد نسبت به سال‌جاری افزایش داشته است. محاسبه سرانه هر ایرانی از این اعتبار برای سال آینده به 3 میلیون و 857 هزار و 882 تومان می‌رسد. به عبارت دیگر در سال آینده به ازای هر نفر بیش از 3.8 میلیون تومان برای پیشبرد طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی هزینه خواهد شد.

سهم 5/11 میلیون تومانی هر ایرانی از درآمدهای بودجه

براساس لایحه بودجه سال آینده بیش از 978 هزار میلیارد تومان درآمد برای سال آینده درنظر گرفته شده است که به ازای هر ایرانی مبلغ 11 میلیون و 508 هزار و 147 تومان می‌شود. ازطرف دیگر، هزینه‌های بودجه سال آینده بالغ بر 1454 هزار میلیارد تومان است که متوسط آن برای هر ایرانی 17 میلیون و 105 هزار و 882 تومان می‌شود.

سهم فصول دهگانه
از بودجه 1402

بودجه‌های سنواتی به طور کلی براساس 10فصل مختلف تنظیم می‌شود که این فصول شامل امورخدمات عمومی، دفاعی و امنیتی، قضایی، اقتصادی، محیط زیست، مسکن و عمران شهری و روستایی، سلامت، فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری، آموزش و پژوهش و رفاه اجتماعی می‌شود. هر یک از این فصول هزینه‌های جاری و عمرانی تعدادی از بخش‌ها و دستگاه‌های مجری را دربر می‌گیرد. نگاه به اعتبارات پیش‌بینی شده برای هرفصل نشان دهنده میزان توجه دولت به امور مختلف است. بررسی اعتبارات درنظر گرفته شده برای این فصول دهگانه در سال آینده نشان می‌دهد درلایحه بودجه 1402 درمجموع اعتبار پیش‌بینی شده برای این 10 فصل به بیش از 1557 هزار میلیارد تومان می‌رسد که بیش از 1404 هزار میلیارد تومان آن بودجه جاری و هزینه‌ای و نزدیک به 153 هزار میلیارد تومان اعتبارت تملک دارایی‌های سرمایه‌ای است.
درمیان این فصل‌ها، فصل رفاه و تأمین اجتماعی با بیش از 545 هزار میلیارد تومان 35 درصد از کل بودجه تجمیعی این فصول را شامل می‌شود. پس از آن فصل آموزش و پژوهش با بیش از 294 هزار میلیارد تومان سهم 18.9 درصدی در جایگاه دوم قرارگرفته است. پس از آن فصل دفاعی و امنیتی با بودجه بیش از 272 هزار میلیارد تومان سهم 17.5 درصدی، فصل سلامت با 189 هزار میلیارد تومان سهم 12.1 درصدی، فصل اقتصادی با 108 هزار میلیارد تومان سهم 6.9 درصدی، فصل قضایی با 49 هزار میلیارد تومان سهم 3.1 درصدی، فصل خدمات عمومی با 48 هزار میلیارد تومان سهم 3 درصدی، فصل فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری با 31 هزار میلیارد تومان سهم 2 درصدی، مسکن و عمران شهری و روستایی با 14 هزار میلیارد تومان سهم 9 دهم درصدی و درنهایت فصل محیط زیست با 3.7 هزار میلیارد تومان سهم 23 صدم درصدی از کل بودجه این فصول دارند.

سرانه هر ایرانی
از فصول دهگانه

حال بررسی و محاسبه سهم هر ایرانی از این فصول دهگانه نشان می‌دهد که سهم هر ایرانی از اعتبارات فصل رفاه اجتماعی 6 میلیون و 414 هزار و 61 تومان خواهد بود که بالاترین سرانه درمیان این فصول است. پس از آن فصل آموزش و پژوهش قراردارد که به ازای هر ایرانی 3 میلیون و 467 هزار و 408 تومان هزینه خواهد شد. در رتبه سوم سرانه فصل دفاعی و امنیتی قرارگرفته است که سهم هر نفراز بودجه این بخش 3 میلیون و 207 هزار و 26 تومان می‌شود.
درجایگاه بعدی فصل سلامت و درمان قرارگرفته است که در سال آینده به ازای هر نفر 2 میلیون و 230 هزار و 994 تومان اعتبار پیش‌بینی شده است. درفصل اموراقتصادی نیز سرانه هر ایرانی یک میلیون و 278 هزار و 542 تومان پیشنهاد شده است. فصل قضایی با سرانه 581 هزار و 248 تومانی درجایگاه بعدی قرارگرفته است و پس از آن فصل خدمات عمومی با 567 هزار و 654 تومان نشسته است. به ازای هر ایرانی در سال آینده 368 هزار و 134 تومان برای فصل فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری پیش‌بینی شده است و پس از آن مسکن و عمران شهری و روستایی سرانه‌ای برابر با 166 هزار و 947 تومان دارد. درانتهای جدول نیز فصل محیط زیست دیده می‌شود که سرانه هر ایرانی دراین بخش به 43 هزار و 682 تومان می‌رسد.