روایت مسعود شجاعی‌طباطبایی از همدلی کاریکاتوریست‌های جهان با مردم غزه
کارتونیست‌ها علیه صهیو نیست‌ها
زینب رازدشت
روزنامه‌نگار
بیش از 40 روز از حمله رژیم صهیونیستی، به غزه و آواره و شهید شدن تعداد زیادی انسان بی‌گناه و غیرنظامی می‌گذرد. با وجود گذشت این زمان، هنرمندان تجسمی بسیاری در ایران و جهان، نسبت به این اتفاق بی‌تفاوت نبوده‌اند و همچنان جلوه‌هایی از جنایات این رژیم جعلی را به منصه ظهور
می‌گذارند. این هنرمندان، هنوز هم طرح‌های جدیدی را در صفحه‌های شخصی و فیس‌بوک و … به تماشا می‌گذارند تا دنیا نیز نسبت به این اتفاق بی‌تفاوت نباشد. حال که اشغالگران صهیونیست به بیمارستان‌های دیگر نوار غزه نیز حمله کردهاند، هنرمندان ساکت ننشسته‌اند و این اقدام ضدبشری را با طرح‌های‌شان محکوم میکنند تا خون مردم غزه پایمال نشود. یکی از این هنرمندان، سیدمسعود شجاعی‌طباطبایی است که پس از گذشت بیش از یک ماه، طرح‌های جدیدی را به اشتراک می‌گذارد.
با او، در خصوص هنر کاریکاتور و نقش هنرمندان در بحران کنونی و نشان دادن مظلومیت مردم غزه صحبت کردیم.
در این مدت، شاهد خلق آثار بسیاری از کاریکاتوریست‌های مطرح جهان بودیم که به واسطه هنرشان مظلومیت مردم غزه و فلسطین را نشان دادند. این آثار در چه سطحی قرار دارد و نظرتان در خصوص این آثار چیست؟
پس از عملیات طوفان‌الاقصی، شاهد اقدامی از سوی رژیم صهیونیستی بودیم که در تاریخ بشریت بی‌سابقه است. حتی اگر بخواهیم این اقدام را با دوره نازی‌ها مقایسه کنیم، متوجه می‌‌شویم که رژیم صهیونیستی، در به شهادت رساندن کودکان، رکوردشکنی کرده است و ما به نوعی شاهد یک نسل‌کشی از سوی این رژیم غاصب بودیم.
این اتفاقات به شکل عجیبی رخ داد در حالی که جامعه جهانی، عملاً چشم‌های خود را نسبت به این اتفاقات بسته
است
. شاید سازمان ملل این اقدامات را محکوم کرد، اما در عمل، کار مؤثری انجام نداد و واکنش خاصی از سوی سازمان ملل شاهد نبودیم؛ این درحالی است که هنرمندان و چهره‌هایی که در عرصه فرهنگ و هنر فعال هستند، بویژه کاریکاتوریست‌ها در واکنش به این اتفاقات، با مردم مظلوم غزه همراهی کردند.
مسابقات مختلفی را برگزار کرده‌‌ام و داوری مسابقات و جشنواره‌های متعددی را عهده‌‌دار بوده‌‌ام اما هیچگاه این تعداد واکنش هنرمندان را نسبت به موضوع اخیرغزه ندیدم تا جایی که می‌‌توانم بگویم، اقدام هنرمندان جهان، پس از عملیات طوفان‌الاقصی بی‌نظیر بود، نه کم‌نظیر.
حتی اگر نگاهی به حضور هنرمندان در جهان داشته باشیم، شاهد همراهی هنرمندان امریکای لاتین می‌‌شویم، هنرمندانی که مسلمان هستند و نه آنکه به لحاظ جغرافیایی به غزه نزدیک باشند، اما آنها به واسطه هنرشان، به قدری با مردم غزه همدل بودند که جای تعجب داشت.
در میان هنرمندان امریکای لاتین کدام یک پرکارتر بوده است؟
مثلاً هنرمندان برزیلی کارهای بینظیری ارائه کردند، یکی از آن هنرمندان، «گیلمار» هنرمند مستقل و آزاده برزیلی است. تعداد آثارش آنقدر زیاد است که قصد دارد در چهار بخش، کتابش را منتشر کند. در فضای مجازی با او صحبت کردم و او می‌‌گفت که قرار است کتابی در این خصوص را منتشر کند. اولین بخش را اختصاص می‌‌دهد به این موضوع، مبنی بر اینکه مردم فلسطین مشروعیت دارند یا رژیم صهیونیستی. دومین بخش کتابش را قرار است به جنایت عجیب رژیم صهیونیستی و نسل‌کشی این رژیم غاصب اختصاص دهد. موضوع سومی که قرار است در کتابش به آن بپردازد، حمایت دولت‌های امریکایی و غربی از رژیم صهیونیستی است. همچنین موضوع چهارمی که قرار است در کتابش به آن بپردازد، دوگانگی آزادی بیان است که به صورت واقعی در فضای مجازی با آن روبه‌رو شده است. این هنرمند با مسأله سانسور و حذف در فضای مجازی بیگانه بود تا آن مقطع که پست‌هایش در خصوص مردم بی‌گناه غزه حذف شد. تا کنون، پنج پست این هنرمند در فضای مجازی حذف شده و این موضوع، برای او بشدت عجیب بود. اگرچه امروزه دیگر برایش این موضوعات عادی شده است. از آنجا که در برزیل، اخبار و اطلاعاتی که به دست شهروندان میرسد، دقیق نیست و بشدت تحت تأثیر رسانههای غربی است، به همین دلیل، قدری موضوع حذف و سانسور مطالب در فضای مجازی برای او عجیب بود. اما امروز به این درک از ماجرا رسیده است که آزادی بیان، موضوعی است که به ظاهر، غرب آن را ادعا میکند درحالی که نسبت به این موضوع هیچ اعتقادی ندارد.
به غیر از این هنرمند برزیلی، هنرمندان بسیاری در سطح جهان هستند که کارهای تأثیرگذاری انجام داده‌اند. کاریکاتوریست‌ها همیشه به‌موقع و سریع آثار را خلق میکنند چراکه حوزه کاریکاتور از جمله حوزه‌‌هایی است که نسبت به اتفاقات واکنش سریع دارد و سریعاً موضوعات تبدیل به تصویر میشود و در فضاهایی چون فیس‌بوک، اینستاگرام و توئیتر به انتشار میرسد.
در میان آثار خلق شده از سوی هنرمندان جهانی، نشریه یا هنرمندی بوده که نسبت به دیگر هنرمندان و رسانههای خارجی، تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد؟
همه هنرمندان جهان در این اتفاق اخیر، بی‌نظیر بودند و کیفیت آثارشان بسیار بالاست. هنرمندان توانمندی وارد میدان شدهاند و در این عرصه، آثاری را خلق کردهاند. نشریات دنیا هم، جلد روی صفحه‌شان را به موضوع غزه اختصاص داده‌اند. حتی شماره آخر مجله «dedete» هم صفحه روی جلدش را به کاریکاتوری از آثار من، اختصاص داده است. این نشریه کوبایی، یک صفحه از نشریه‌‌اش را در اختیار موضوع غزه قرار داد که این اتفاق بی‌سابقه و بی‌نظیر بوده است. این نشریه نزدیک به 50 سال قدمت دارد.
البته بسیاری بر این تصور هستند که تنها کشورهای مسلمان پای کار آمده‌اند درحالی که این باور اشتباه بوده و امروزه شاهد حضور هنرمندان غیرمسلمان در این عرصه هستیم. این اتفاق همه‌‌گیر شده است و همه نشریات دنیا، رسانه‌‌ها و هنرمندان غیرمسلمان پای کار آمده‌اند.
به صورت مصداقی، برایمان از هنرمندان غیرمسلمان مثال می‌زنید که وارد میدان شدهاند و به همدلی با مردم غزه پرداخته‌اند؟
خانم «ایزابلا کواشسکا» از لهستان آثار بینظیری خلق کردند. از «میخاییل کونتوریس»، بهترین کاریکاتوریست‌های یونان و اروپا هم شاهد آثار بینظیری بودیم.
از کشور ایتالیا هم هنرمندانی وارد میدان شده و آثاری را رقم زده‌اند. همچنین کشورهای همجوار غزه، همچون اردن و مصر، کاریکاتوریست‌های‌شان بسیار پرکار بودند که اغلب آنها از هنرمندان مطرح جهان هستند. برای مثال، از کشور مصر، خانم دعاءالعدل، تقریباً از شروع عملیات طوفان‌الاقصی تا به امروز، مداوم کار میکنند و آثار بینظیری ارائه می‌دهند. اغلب آثارشان، صدها مرتبه در فیس‌بوک توسط کاربران به اشتراک گذاشته میشود.
هنرمندان مالزی و اندونزی هم در این عرصه خوش درخشیدند اما هنرمندان چینی و ژاپنی که هم به لحاظ جغرافیا، از غزه دور هستند و هم آنکه غیرمسلمان هستند؛ انصافاً باید گفت که آثار فوق‌العاده‌ای را خلق کردهاند و به خوبی با مردم غزه همدل بودند.
در میان کشورها باید گفت که هنرمندان امریکای لاتین در میان دیگر هنرمندان جهان پرکار بودهاند و حتی سه کشور امریکای لاتین همچون بولیوی، شیلی و کلمبیا قطع ارتباط خود را با رژیم جعلی صهیونیستی اعلام کردهاند.
***هنری همچون کاریکاتور تا چه اندازه می‌تواند مظلومیت مردم غزه را به جهانیان نشان دهد؟
هم‌اکنون این اتفاق افتاده است و هنرمندان به واسطه هنرشان، مظلومیت مردم غزه را به جهانیان نشان داده‌اند. ویژگی کاریکاتور به معنای واقعی افشاگر و معترض است.
امروز شاهد برگزاری نمایشگاه‌های متعددی در سطح دنیا هستیم که می‌توان به عراق و ترکیه، مالزی و... اشاره کرد. من به همراه هنرمند لهستانی و برزیلی، داوران نمایشگاه عراق بودیم. انصافاً آثار رسیده بی‌نظیر بود.
امروز، این آثار از مردم مظلوم غزه در فضای مجازی و جهان می‌چرخد. امروزه این آثار، تبدیل به پوستر و دیگر محصولات شده است. همچنین مثلث قرمز در پرچم فلسطین، تبدیل به یک نماد شده است که کاریکاتوریست‌ها از آن نماد در آثارشان بهره‌مند شدهاند.
امروزه هنرمندان جهان، پیگیر این موضوع هستند که رژیم صهیونیستی را به عنوان رژیم نژادپرست بایکوت کنند.
بیشترین تعداد کارهایی که در چند روز اخیر مشاهده کردم، آثاری بود که در راستای بایکوت کردن محصولات رژیم صهیونیستی در جهان است. متأسفانه بسیاری از محصولات مطرح و پرطمطراق دنیا، متعلق به رژیم صهیونیستی است و می‌توان به پپسی، کوکاکولا، عطر شنل و برند پوما در محصولات ورزشی اشاره کرد.
هنرمندان به شکل جدی تلاش‌شان را میکنند تا مردم دنیا، سراغ این محصولات نروند که انصافاً اقدامات‌شان تأثیرگذار بوده است. حتی برخی از هنرمندان، محصولاتی را جایگزین این محصولات متعلق به رژیم صهیونیستی کرده و به مردم معرفی میکنند. این اتفاقات بسیار مهم است و بایکوت کردن رژیم صهیونیستی در نابودی‌اش بسیار تأثیرگذار است و می‌توان گفت که به‌زودی شاهد نابودی این رژیم خواهیم بود.
البته نابودی رژیم صهیونیستی حتمی است؛ چراکه این رژیم در میان کشورهای همسایه همچون لبنان، سوریه، مصر و اردن هیچ جایگاهی ندارد و عملاً از طریق دریای مدیترانه کمک‌هایی را از آلمان، فرانسه، امریکا و انگلیس دریافت میکند و به واسطه این کمک‌ها سرپا مانده است.
در بحث گردشگری هم باید گفت که این رژیم تا 10 سال آینده نخواهند ماند چرا که اقتصادش بشدت وابسته است. مقام معظم رهبری هم پیش‌بینی کرده بودند که اسرائیل 25 سال آینده را نخواهد دید. در واقع دنیا، این کشور را به مشروعیت نمی‌شناسد و جهانیان، از این رژیم نژادپرست متنفر هستند، حتی هنرمندان و سیاستمداران مطرح دنیا نیز اسرائیل را به مشروعیت نمی‌شناسند و آن را‌نژاد پرست مطرح میکنند.
آماری وجود دارد که بتوان گفت چه تعداد هنرمند کاریکاتوریست داخلی و خارجی در بحران اخیر با مردم غزه همدل و همراه بودهاند؟
نمی‌‌شود گفت که چه تعداد یا چند درصد از هنرمندان پا به میدان گذاشته‌‌اند؛ اما شواهد حاکی از آن است که طیف وسیعی از هنرمندان در این حوزه کار کردهاند. برای مثال، راهپیمایی 500 هزار نفره در لندن بسیار اتفاق عجیب و بینظیری بود. حال به همین واسطه، شما تعداد هنرمندان را تخمین بزنید. همچنین آخرین پست من، در فیس‌بوک نزدیک به 600 مرتبه توسط کاربران از جمله عموم مردم، هنرمندان مسلمان و غیرمسلمان به اشتراک گذاشته شد. همه این‌ها نشان از گستره وسیع است.
وظیفه هنرمند امروز در این شرایط بحرانی چیست؟
قدری از کلیشه دور باشیم و بهتر است بگویم هر آدمی فطرتی دارد که اگر به فطرت خود رجوع کند، محال است نسبت به شهادت 5 هزار کودک بی‌تفاوت باشد. واقعاً این کودکان به کدامین گناه کشته شدند؟
مگر میشود نسبت به این اتفاقات واکنشی نشان نداد؟ اگر کسی این صحنه‌‌ها را ببیند و هیچ حسی نداشته باشد، باید به فطرت او شک کرد.
میزان فطرت در میان همه آدم‌های کره زمین یکسان است، اما متأسفانه در برخی جاها، به دلیل فعالیت مضاعف رسانههای معاند در داخل کشور، برخی از هنرمندان ورود نمی‌‌کنند و نگرانی‌های عجیبی دارند. احساس میکنند که اگر در این موضوعات ورود کنند، چندان برای‌شان خوش نیاید. در حالی که در دنیا این گونه نیست و بسیار راحت، وارد مباحث مردم غزه می‌شوند. بر اساس صحبت‌های سیدحسین نصرالله، عملیات طوفان‌الاقصی سبب شد تا ورق برگردد و هویت واقعی رژیم‌نژادپرست و کودک‌کش صهیونیست برملا شود و تمام کشورهای دنیا ابراز انزجار کنند.
شخصی همچون اردوغان که در عمل به جنایت‌های رژیم صهیونیستی کمک میکند اما در کلام به محکویت این رژیم می‌پردازد. همچنین مقام معظم رهبری در فرمایشات اخیرشان در خطاب به کشورهای مسلمان فرموده‌‌اند که در مدت کوتاهی با رژیم صهیونیستی قطع ارتباط کنید. به هرحال این موارد تأثیرگذار است و إن‌شاءلله شاهد نابودی این رژیم کودک‌کش و‌نژادپرست باشیم.