استارلینک در‌ایران با ضوابط رگولاتوری
اینترنت ماهواره‌ای استارلینک که به اینترنت نامحدود شناخته شده و فیلتربردار نیست اخیراً با شروطی از سوی ایران پذیرفته شده است. وزارت ارتباطات اعلام کرد که منوط به رعایت قواعد سرزمینی، شرکت «اسپیس‌ایکس» مکلف به همکاری با جمهوری اسلامی ایران برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای خود شده است.موضوعی که به نظر می‌رسد در صورت تحقق، فصل جدیدی از مصرف اینترنت در کشور را رقم بزند. استارلینک پدیده‌ای جدید در عصر ارتباطات است که از زمان خلق خود به دنبال پاسخ به یک نیاز بزرگ بشر دیجیتالیزه بود. اینترنت نامحدود با سرعتی باورنکردنی. شرکت اسپیس اکس در ایالات متحده امریکا در سال 2017 ایده‌ای را مطرح کرد که نه تنها نمونه‌های مشابه آن عنوان شده بود بلکه با گذشت پنج سال همچنان در حال طی کردن مراحل رشد خود است. این شرکت اعلام کرد که صورت فلکی بزرگی از ماهواره‌های مدار پایین زمین را تدارک دیده است که در ترکیب با فرستنده و گیرنده‌های زمینی کار کند و بتواند اینترنت کم هزینه را در سطح جهانی در اختیار کاربران قرار دهد. نام این شبکه استارلینک انتخاب شد که از کتاب «خطای ستارگان بخت ما» الهام گرفته شده بود. اسپیس اکس با دریافت مجوز از کمیسیون فدرال ارتباطات به مرور زمان ماهواره‌های خود را پرتاب کرد تا با افزایش تدریجی آن سطح پوشش خود را افزایش دهد.
ونوس بهنود
دبیر تحریریه
در سال 2019 ایلان ماسک، مدیر این شرکت از طریق اینترنت شبکه استارلینک توانست موجودیت این شبکه را در ایکس(توئیتر) اعلام کند. تا به امروز حدود هزار ماهواره از سوی این شرکت به مدار زمین ارسال شده و‌این شرکت در نظر دارد هر سه ماه یکبار حداقل یک موشک فالکون را به مدار زمین بفرستد. اسپیس اکس برای ارسال 12 هزار ماهواره و 32ایستگاه زمینی (برای بهره‌برداری، کنترل و نگهداری ماهواره‌ها) مجوز دریافت کرده است و اعلام شده در نهایت صورت فلکی استارلینک می‌تواند تا 42 هزار ماهواره را در خود داشته باشد. وان‌وب، تِلِسَت، گلوبال‌استار، ایریدیوم، کایپر سیستمز، بی‌سه او، هیوز نتورک سیستمز، وایاست و پروژه لون گروهی از رقبای استارلینک هستند که هر یک در سودای راه‌اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای بوده‌اند.
این تعداد ماهواره به تعبیر کارشناسان علاوه بر آلودگی نوری و آلودگی جو هنوز نتوانسته به اهداف خود دست یابد. گزارش‌هایی از قطعی اینترنت نامحدود ماهواره‌ای اعلام شده و همچنین دسترسی به اینترنت به دلیل تجهیزات واسطه‌ای موجب شده تا مردم بسیاری از کشورها هنوز قادر به دریافت خدمات نباشند.
استارلینک برای ایرانی‌ها
به صرفه‌تر است؟
ایلان ماسک اعلام کرده است که مردم از نقاط مختلف دنیا به اینترنت ماهواره‌ای او علاقه نشان داده‌اند اما در عین حال نیز پیاده‌سازی آن منوط به پذیرش مراجع قضایی هر کشوری اعلام شده است تا جایی که وزیر ارتباطات اعلام کرده بود: «براساس ضوابط شورای عالی فضای مجازی ایران، استارلینک نمی‌تواند بدون مجوز کارش را در‌ایران آغاز کند و‌این موضوع از سوی ایران به اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) اعلام شده است.این سامانه با وجود سرعت بالا و نامحدود اینترنت بدون نیاز به پروکسی، قادر به اتصال مستقیم به گوشی‌ها به عنوان گیرنده نیست. بلکه کاربر لازم است از پایانه‌ای که شامل یک آنتن ارائه‌ای فازی برای ردیابی ماهواره‌ها است متصل شود. ارتباط بین گیرنده و آسمان باید بلامانع باشد و عوامل متعددی از جمله بلندی ساختمان‌های اطراف، شرایط بد آب و هوایی مانند بارش برف و باران و وجود مانع بین گیرنده و آسمان می‌تواند موجب اختلال در اتصال به‌اینترنت ماهواره‌ای شود.
موقعیت مکانی آنتن‌ها برای شرکت قابل ردیابی است و می‌تواند آنتن‌های غیرمجاز را غیرفعال کند.هزینه گیرنده، 599 دلار و هزینه اشتراک ماهانه 110 و در برخی منابع 199 دلار عنوان شده است که اتفاقاً برای کاربران کم برخوردار قابل توجه بوده و عملاً توسط بسیاری نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.»
اما در پی برخی زمزمه‌ها از استفاده غیرمجاز از تجهیزات استارلینک در کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد در آخرین جلسه «هیأت مقررات رادیویی اتحادیه بین‌المللی مخابرات» یا همان RRB، شرکت «اسپیس‌ایکس» مکلف به همکاری با جمهوری اسلامی ایران برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای خود شد.
در‌این جلسه مدارک و مستندات تکمیلی ایران درباره فعالیت بدون مجوز منظومه ماهواره‌ای استارلینک در‌ایران مورد بررسی قرار گرفت و جلسه به اتفاق آرا خدمات اینترنت ماهواره‌ای ارائه شده توسط این شرکت را خلاف مقررات بین‌المللی شناخت و از شرکت اسپیس‌ایکس (مالک اینترنت ماهواره‌ای استارلینک) و کشورهای مسئول خواست که به قید فوریت اقدامات خود را منطبق بر قواعد سرزمینی ایران کرده و برای اخذ مجوز فعالیت خود در‌ایران از طریق رگولاتوری این کشور اقدام کند.
کدام کشورها به اینترنت ماهواره‌ای دسترسی دارند؟
شاید تقاضاها برای اینترنت از سوی بیش از 40 کشور مطرح شده باشد اما عملاً امریکا، کانادا، انگلستان، فرانسه، آلمان، هلند، بلژیک، سوئیس، دانمارک، پرتغال، استرالیا و نیوزلند قادر به استفاده بوده‌اند که بخشی به ارتفاع بالای کشورها ارتباط دارد.ایلان ماسک اعلام کرده بیش از 100 هزار ترمینال به 14 کشور ارسال شده و با افزایش تعداد ماهواره‌های منظومه میزان پوشش‌دهی نیز افزایش می‌یابد.
استارلینک برای اتصال به اینترنت ماهواره‌ای خود، اپلیکیشنی را طراحی کرده تا کاربر بتواند با ثبت نام اولیه به اینترنت دسترسی یابد اما در عین حال که ضوابط و شرایطی برای راه‌اندازی تجهیزات خود دارد و به صراحت اعلام شده بدون گیرنده، هیچ گوشی همراه و سیستمی نمی‌تواند مستقیماً به‌اینترنت ماهواره‌ای متصل شود.
به جای کابل‌های فیبر نوری استارلینک در نظر دارد تا اینترنت را از طریق ماهواره‌ها در اختیار مشتریان خود قرار دهد اما در مقابل دردسرهایی که اینترنت ای دی اس ال برای کاربران خود داشت، استفاده از‌این فناوری جدید نیازمند دستیابی به تجهیزات آن است. از طرفی چنانکه ذکر آن رفت لازم است کاربر به ایستگاه زمینی نیز دسترسی داشته باشد؛ هر چند ضرورتی ندارد، ایستگاه زمینی در همان کشور دایر شود اما باید شبکه بتواند دسترسی یافته و با پرش از ماهواره‌ها، کاربر را به مناسب‌ترین ماهواره متصل کند.
ایلان ماسک اولین بار در جنگ اوکراین و روسیه دسترسی اینترنت به کاربران اوکراینی را آزاد و در عین حال دسترسی روسیه را محدود کرد و در جنگ حماس با رژیم صهیونیستی نیز بعد از قطعی کامل اینترنت و نابودی زیرساخت‌های مخابراتی با تقاضای کاربران فلسطینی برای اختصاص اینترنت ماهواره‌ای مواجه شد.
باید منتظر ماند و دید پیروی الزام استارلینک به قوانین رگولاتوری ایران، آیا به شکل مناسبی زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی این امکان ارتباطی که در حال نفوذ به همه کشورها است، فراهم خواهد شد یا نه.